بی بی سی: چینی‌ها از ایران چه می‌خواهند؟

نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز ایران در حالی به کار خود پایان می‌دهد که در غیاب شرکت‎های بین‌المللی نفتی عمده، سایه شرکت‌‌های چینی بر نمایشگاه سنگینی می‌کرد.

 سایت بی بی سی فارسی نوشت: شواهد نشان می‌دهد تعداد چینی‌هایی که در سالهای اخیر با ادامه تحریم‌های بین‌المللی بازار ایران را قرق کرده‌اند، هر روز بیشتر می‌شود.

بی بی سی افزود: برای اکثر ایرانیان کالای چینی معادل کالای بی‌کیفیت است با این حال عمده کالاهای وارداتی در سالهای اخیر از چین به بازار داخلی سرازیر شده است. البته این مشکل چینی‌ها نیست بلکه تجار ایرانی هم خودشان کالاهای بی‌کیفیت سفارش می دهند که برایشان ارزانتر تمام می‌شود و سود بیشتری دارد. البته چینی‌ها تولید کننده عمده کالاهای مصرفی غربی‌ها هم هستند اما آن اجناس را طبق استاندارد غربی و با کیفیت خوب تولید می کنند.

از این به کنار، در یک دهه اخیر چینی‌ها با تشدید تحریم خارجی، مرحله به مرحله بازار ایران را تسخیر کرده اند به نحوی که حالا نه تنها بخش عمده‌ای از کالاهای مصرفی ایرانیان را تامین می‌کنند بلکه در دولت محمود احمدی نژاد پایشان به پروژه های بزرگ نفتی هم باز شد.

چینی‌ها که همواره مترصد قبضه کردن بازار ایران بوده اند، در زمانی که تحریم ها پای شرکت های بین المللی نفت را از بازار ایران قطع کرد، دولت ایران را "قانع" کردند که می‌توانند پروژه‌های نفتی را اجرا کنند چون هم پول دارند و هم می‌توانند تکنولوژی مورد نیاز را با همکاری شرکت‌های بین‌المللی نفتی تامین کنند. هر چند در عمل معلوم شد که شرکت‌های بین‌المللی نفتی حاضر نخواهند شد بر سفره ای حاضر شوند که خودشان به دلیل تحریم ها به آن دعوت نشده اند.

قراردادهای نفتی ایران با چین
نام پروژه زمان امضای قرارداد ارزش قرارداد
فاز ۱۱ پارس جنوبی ۱۳۸۸ ۵ میلیارد دلار
آزادگان جنوبی ۱۳۸۷ ۱۲ میلیارد دلار
یادآوران ۱۳۸۶ ۳.۶۳ میلیارد دلار
پارس شمالی ۱۳۸۷ ۱۶میلیارد دلار
ایران ال ان جی ۱۳۸۷ ۲.۶۲ میلیارد دلار
آزادگان شمالی ۱۳۸۷ ۱.۷۶ میلیارد دلار

در کمتر از شش سال آنها دستکم ۴۰ میلیارد دلار پروژه نفتی ایران را در اختیار گرفتند و دولت آقای احمدی نژاد هم از این وضعیت راضی و خشنود بود اما حالا روشن شده که چینی‌ها برخلاف ادعایشان نتوانستند یا نخواستند پروژه‌های نفتی ایران را درست اجرا کنند و آنقدر وقت کشی کردند که کاسه صبر جمهوری اسلامی لبریز شد و عطای برخی از آنها را به لقایشان بخشید.

اخیرا دولت ایران چند قرارداد بزرگ چندین میلیارد دلاری با چینی ها را از روی ناچاری فسخ کرده است. ابتدا آنها را بزرگترین فاز پارس جنوبی یعنی فاز ۱۱ را کنار گذاشت که زمانی قرار بود شرکت هایی مانند توتال و پتروناس مالزی این طرح را اجرا کنند. چینی‌ها زمانی از طرح کنار گذاشته شدند که بر اساس قرارداد با ایران، می‌باید شش سال بعد از امضای این قرارداد، این طرح را به بهره‌برداری رسانده باشند اما عملا کار چندانی صورت نداده بودند.

مدتی بعد هم وزارت نفت ایران عذرشان را به دلیل تاخیر چند ساله در توسعه میدان مستقل گازی پارس شمالی خواست و بعد از آن هم از خیر قرارداد ۱۲ میلیارد دلاری توسعه یکی از میدان های عظیم نفتی در آزادگان جنوبی گذشت. احتمالا در آینده عذرشان را در پروژه های دیگر هم خواسته خواهد شد.

بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران به صراحت از عملکرد چینی ها در پروژه های نفتی ابراز نارضایتی می کند هر چند می‌گوید که "شرکت های چینی باید براساس قرارداد کار خود را انجام دهند و ما برنامه ای برای خارج کردن چینی ها از صنعت نفت ایران نداریم."

جلیل جعفری بنه عضو کمیسیون انرژی مجلس در مورد کنار گذاشتن چینی‌ها از طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی می‌گوید که "اقدام وزیر نفت اقدام بسیار درست و بجایی بود چرا که چینی ها از وضعیت تحریم ها علیه ایران سوء استفاده می کردند و به رغم داشتن قابلیت ها از این ظرفیت ها استفاده نکردند و به اصطلاح بازی می کردند."

وزیر نفت ایران می گوید که از عملکرد چینی ها در بخش نفت راضی نیستیم

چشم بادامی های چینی شاید بزرگترین برندگان تحریم علیه ایران باشد و سهم بزرگی از بازار ایران را در این سالها در اختیار گرفتند و تصور کنار گذاشتن آنها دیگر تقریبا امکان پذیر نیست چون حالا همه جا هستند. آنها کالاهای ایرانی را با نشان ایرانی تولید می کنند و در بنادر جنوب تحویل تجار و تولید‌کنندگان ایرانی می دهند. همین چینی‌ها، حتی صنایع دستی ایران را ماشینی تولید می‌کنند و در بازار ایران به اسم صنایع دستی ایران می‌فروشند. برای بازار خودروی ایران در غیاب رقبای دیگر بین‌المللی نقشه می‌کشند و برای پول هر کاری می کنند و چیزی جلودارشان نیست.

تصویر مبادلات تجاری ایران و چین در سالهای اخیر مشخص می‌کند که اژدهای چینی چطور در حال بلعیدن بازار ایران است. حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال گذشته میلادی در حالی به ۴۰ میلیارد دلار رسید که بیست سال پیش تنها ۴۰۰ میلیون دلار بود.

حالا دیگر روشن است که این همه چینی در نمایشگاه نفت و گاز تهران چه می کنند؟ اگر یک گشت و گذار ساده در میان شرکت های چینی حاضر در نمایشگاه بزنید خواهید دید که حتی بعضی از آنها یک وبسایت ساده هم ندارند. این همه مشتاق چینی در نمایشگاه نفت و گاز تهران فقط برای این است که شرکت‌های بین‌المللی نفتی در ایران نیستند و چینی ها فرصت را غنیمت شمرده‌اند.

شرکت‌هایی نظیر انی ایتالیا، استات اویل هیدروی نروژ، گازپروم و لوک اویل روسیه، پتروناس مالزی، شل و بی پی بریتانیا، اینپکس ژاپن و توتال فرانسه که زمانی همکاری نزدیکی با ایران داشتند، حالا با همه اشتیاقی که به همکاری نشان می‌دهند، پشت در تحریم‌ها ایستاده اند و میدان را به اجبار به چینی ها سپرده اند.

شاید اگر سایه تحریم ها از سر اقتصاد ایران برداشته شود، چینی ها دیگر امکان چنین نمایش قدرتی نداشته باشند اما تا آن زمان، ادامه وضع موجود برای برخی همچنان بهترین گزینه است و چینی ها هم خشنود و راضی اند.