چرا قیمت بنزین گران است؟

سوال به‌جایی است، به‌خصوص وقتی که قیمت بنزین در نیمه‌های شب و بدون هیچ دلیل واضح و مشخصی زیاد می‌شود و اخبار تلویزیون روی این موضوع تمرکز می‌کنند و درباره بنزین به‌عنوان یک موضوع در زمینه سلامت افراد جامعه بحث می‌کنند.

بعضی‌ها شاید بگویند که دلایل منطقی و درستی برای نگرانی وجود دارد، به‌ویژه با توجه به تحقیقاتی که در مورد افزایش قیمت نفت و کاهش میزان استخراج نفت انجام شده است. یک فرد منطقی حق دارد تعجب کند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است.

منشا این ماجرا حقیقت ساده‌ای بود که تصور روشنی از آن نداشتم که چرا این قدر پول برای یک باک بنزین پرداخت می‌کنیم. بعد از خواندن این مقاله، شما هم درک بهتری از چگونگی و چرایی تغییرات قیمت بنزین خواهید داشت و اینکه در آینده قیمت بنزین چقدر می‌شود.

[imp content=”شناخت عوامل اصلی قیمت بنزین شروع خوبی است که درک نوسانات قیمت را ساده‌تر می‌کند. “]

معادله میلیارد دلاری

شاخص‌های بسیاری در تعیین قیمت یک لیتر بنزین دخیل هستند. خبر خوب این است که به‌طور کلی معادله ساده‌ای است. این چهار عامل اصلی هستند که قیمت بنزین من و شما را تعیین می‌کنند:

نفت خام + فرآیند پالایش + خرده‌فروشی / پخش + مالیات = قیمت بنزین

با این حال، این عوامل به‌طور یکسان و یک‌اندازه در قیمت بنزین تاثیر ندارند. در ادامه به اجزای مختلف این معادله و نقش آن در فروش بنزین در پمپ بنزین می‌پردازیم:

نفت خام: ۶۹ درصد

• اکتشاف نفت خام
• استخراج نفت خام
• انتقال نفت خام به پالایشگاه
• ذخیره نفت خام
• سود

تبدیل نفت خام به بنزین در پالایشگاه: ۶ درصد

• تولید ترکیبات ویژه بنزین برای انطباق با استانداردها
• انتقال بنزین به پمپ بنزین و جایگاه سوخت
• سود

فروش بنزین در جایگاه سوخت و پمپ بنزین: ۱۰ درصد

• هزینه‌های عملیاتی
• هزینه‌های بازاریابی
• سود

مالیات: ۱۵ درصد

درک نوسانات قیمت بنزین

شناخت عوامل اصلی قیمت بنزین شروع خوبی است که درک نوسانات قیمت را ساده‌تر می‌کند. دو مولفه بزرگ تولید نفت بی‌ثبات‌ترین مولفه‌ها هستند. بسیاری از متغیرها می‌توانند جریان تولید نفت و فرآیند پالایش را مختل کنند. بیشتر افزایش قیمت بنزین در پی نوعی اختلال در این دو مولفه اتفاق می‌افتد.

طوفان کاترینا نمونه‌ای از این اختلال را نشان می‌دهد. این طوفان عملیات حفاری و پالایشگاه‌ها را در خلیج مکزیک مختل کرد. قیمت بنزین به‌دلیل برهم خوردن تعادل بین تامین سوخت و تقاضا افزایش یافت. خرابی‌های ناشی از طوفان کاترینا باعث افت قابل توجه تولید بنزین شد، اما تقاضا ثابت ماند و در نتیجه منجر به افزایش قیمت بنزین در ایالات متحده و سایر نقاط جهان شد.

ماه‌ها بعد از طوفان کاترینا، بعد از اینکه چاه‌های نفت خلیج مکزیک و پالایشگاه‌های بزرگ در سواحل خلیج به خط تولید بازگشتند، قیمت بنزین به‌دلیل هماهنگ شدن تولید با تقاضا، کاهش یافت. پس از آن قیمت بنزین در سطح جهان تعدیل شد.

در حالی که طوفان کاترینا علت مشخص نوسانات قیمت بنزین بود، سایر عوامل به‌سختی قابل شناسایی بودند. اگر در کلانشهری زندگی می‌کنید که تحت تاثیر قانون هوای پاک قرار دارد، احتمالا قبلا شاهد نوسانات ملایم قیمت بنزین بوده‌اید. چرا؟

پالایشگاه‌هایی که در منطقه جغرافیایی شما فعالیت می‌کنند، باید فرآیند ترکیب سوخت خودشان را تغییر دهند تا بنزین مخصوص مورد تایید دولت را تولید کنند که باعث کاهش آلاینده‌های خودروها در طول ماه‌های سردتر زمستان می‌شود. این تغییر سوخت به‌طور موقت باعث کاهش تولید و افزایش قیمت متوسط و کوتاه‌مدت می‌شود.
به محض اینکه پالایشگاه‌ها بعد از تغییر ترکیب سوخت، به ظرفیت کامل خود برگردند، قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند. تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌ها و خط لوله نفت نیز می‌تواند به‌طور موقت تولید را کاهش دهد و باعث جهش قیمتی شود.

در حال حاضر چه اتفاقی برای قیمت بنزین می‌افتد

بدیهی است که قیمت بنزین معمولا بیشتر از قبل است. اگر در دهه ۱۹۶۰ میلادی رانندگی می‌کردید، برای هر لیتر بنزین ۲۵ سنت می‌پرداختید. با محاسبه نرخ تورم، امروزه این رقم ۱.۶۳ دلار به‌ازای هر لیتر است. با این حال، با توجه به محاسبه نرخ تورم، قیمت بنزین بین سال‌های ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۱ حتی از ۱.۶۳ دلار هم کمتر بود. امروزه قطعا مبلغ بیشتری از گذشته پرداخت می‌کنیم که به‌طور میانگین حدود ۲.۸۶ دلار در هر لیتر است. پس چه عوامل دیگری باعث افزایش قیمت بنزین می‌شوند؟

بر اساس گزارش شرکت نفت بریتیش پترولیوم (بی‌پی)، تقاضای جهانی برای نفت خام ۰.۷ درصد از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۶ میلادی رشد پیدا کرد، نرخی که تقریبا معادل ۲۵۳ میلیون بشکه در سال می‌شود. از حدود ۶۰ کشور بررسی‌شده توسط بی‌پی، تقاضا در نزدیک به ۴۰ کشور جهان افزایش یافته، در حالی که در ۲۰ کشور دیگر، تقاضا یا ثابت بوده و یا کاهش پیدا کرده است. به عنوان مثال، مصرف نفت ایالات متحده در سال ۲۰۰۶ به کمتر از میزان مصرف نفت این کشور در سال ۲۰۰۴ کاهش پیدا کرده است.

برخلاف واقعیت افزایش تقاضا، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه با جمعیت خیلی زیاد مانند چین (۶.۷ درصد افزایش تقاضا در سال ۲۰۰۶)، میزان تولید نفت نسبتا ثابت بوده است. به‌دلیل اختلاف بین جهش در تقاضا و تولید ثابت، قیمت بنزین افزایش داشته است.

چند دلیل کمتر گفته‌شده نیز در مورد افزایش قیمت بنزین وجود دارد:

• نفت خام در گذشته آسان‌ترین منبع در دسترسی بوده که از زمین استخراج شده است. امروزه شرکت‌های نفتی باید برای به دست آوردن نفتی که استخراج می‌کنند، سخت‌تر کار کنند و این کار هزینه بیشتری دارد.
• در حال حاضر کیفیت نفت خام موجود معمولا کمتر است و به همین دلیل پالایش آن گران‌تر از نفت خام شیرین سبک مطلوب‌تری است که سال گذشته دسترسی بیشتری به آن وجود داشت.
• عدم اطمینان در تامین نفت به‌دلیل مسائل سیاسی در کشورهایی مانند نیجریه، ایران، عراق و ونزوئلا ، به‌نوبه خود باعث عصبی شدن بازارها می‌شود. این تمایل به افزایش قیمت‌ها از سایر کشورهای تولیدکننده نفت ناشی می‌شود، به دلیل اینکه این تامین‌کنندگان نفت می‌توانند عرضه مداوم و بی‌وقفه را تضمین کنند. برخی کشورها حق بیمه را ۱۰ دلار به‌ازای هر بشکه تعیین می‌کنند، اما تعیین این مبلغ تقریبا غیرممکن است.

مالیات باعث افزایش قیمت بنزین می‌شود

همان طور که در بالا اشاره شد، مالیات‌های ایالتی و فدرال بنزین حدود ۱۵ درصد از هزینه استخراج را شامل می‌شود. این رقم معادل میانگین حدود ۵۷ سنت به‌ازای هر لیتر است. همان طور که می‌توانید بفهمید، با افزایش قیمت بنزین، ایالت‌هایی با مالیات فروش مبتنی بر درصد، به میزان قابل توجهی مالیات بیشتری به‌ازای هر لیتر کسب می‌کنند.

در حالی که پرداخت حدود ۶۰ سنت مالیات برای هر لیتر بنزین خبر خوشی نیست، در مقایسه با بسیاری از کشورها، وضع بهتری داریم. کشور ترکیه برای هر لیتر سوخت، ۵ دلار مالیات می‌پردازد (به نظر می‌رسد این کار شبیه به «جریمه» باشد). نروژ، حتی با وجود داشتن صنعت نفت، برای خریداران بنزین حدود ۴ دلار به‌ازای هر لیتر مالیات می‌گیرد.

با این وجود، قیمت بنزین در بعضی کشورها مناسب است، اصلا اگر در این کشورها مالیاتی برای بنزین وجود داشته باشد. همچنین بیشتر این کشورها از ذخایر نفتی عظیم و قابلیت‌های پالایشگاهی برخوردارند که توسط دولت‌هایشان «ملی‌سازی» شده است. در ایران، قیمت هر لیتر بنزین ۲۵ سنت است، در حالی که قیمت بنزین در ونزوئلا حتی کمتر است و هر لیتر بنزین ۱۷ سنت به فروش می‌رسد.

آیا افزایش مالیات سوخت، روش درستی برای تشویق مردم در جهت استفاده از انرژی‌های جایگزین است؟

نه. افزایش مالیات باعث کاهش مصرف نفت خواهد شد. این کاهش تقاضا منجر به کاهش قیمت جهانی نفت خواهد شد و به همین دلیل منابع انرژی‌های جایگزین کار سخت‌تری را برای کسب سهم از بازار خواهند داشت.

تا زمانی که منابع جایگزین انرژی برای تولید در یک سطح و در مقایسه با بنزین به سودآوری برسند، نمی‌توانند سهم گسترده‌ای از بازار را در اختیار بگیرند. خیلی از کارشناسان انرژی به دلیل این واقعیت اقتصادی، از افزایش مالیات حمایت نمی‌کنند.

[imp content=”مردم باید تا هر وقت که می‌خواهند رانندگی کنند، تا زمانی که تصمیم بگیرند قیمت سوخت آنقدر مهم شود که باعث شود آنها خودروی کارآمدتری را انتخاب کنند.”]

استانداردهای بالاتر اجباری سوخت اقتصادی چیست؟

باب لوتز، معاون ارشد جنرال‌موتورز عقیده دارد «اگر هدف بهره‌وری سوخت باشد، خرید کامیون و خودروهای شاسی‌بلند (SUV) برای مصرف‌کنندگان به‌دلیل استانداردهای اجباری سوخت اقتصادی غیرممکن خواهد بود. این امر به اقتصاد آسیب وارد خواهد کرد و تقاضا برای سوخت را کاهش خواهد داد و باعث کاهش قیمت و در نتیجه افزایش تقاضا (برای سوخت) خواهد شد.»

باب به نکته خوبی اشاره کرد. نظر او این است که مردم باید تا هر وقت که می‌خواهند رانندگی کنند، تا زمانی که تصمیم بگیرند قیمت سوخت آنقدر مهم شود که باعث شود آنها خودروی کارآمدتری را انتخاب کنند. اگر شخصی فرض کند که قیمت بنزین بالا خواهد ماند، این افزایش قیمت بنزین منجر به ترغیب برای توسعه انرژی‌های جایگزین خواهد شد. قانونی‌سازی خودروهای بزرگ‌تر پاسخی برای افزایش قیمت بنزین نیست.

نویسنده: روی رکس (Roy Rex)
مترجم: میلاد قزللو
عنوان اصلی مقاله: You Should Know: Why Does Gas Cost So Much?
نشریه: Entrepreneur