به گزارش تجارت نیوز، در حالی که تنها چند هفته از آغاز تابستان گذشته، تنش میان وزارت نیرو و صنعت فولاد وارد مرحله‌ای جدید و بحث‌برانگیز شده است. بر اساس اسناد به دست آمده، وزارت نیرو در اقدامی بحث‌برانگیز، مدیران شرکت‌های بزرگ فولادی کشور را به جلسه‌ای فراخوانده تا آنان را به نوعی توافق اجباری برای واگذاری برق تولیدی خود تحت ماده ۴ و برق‌های سبز ملزم کند؛ توافقی که برخلاف قوانین و تعهدات رسمی به‌نوعی تحمیل خاموشی به این صنعت مادر تلقی می‌شود.
این در حالی است که از اردیبهشت‌ماه سال جاری، محدودیت‌های شدید بر تأمین برق فولادسازان اعمال شده و حتی برق سبز خریداری‌شده از بورس انرژی نیز در مواردی به این شرکت‌ها تحویل داده نشده است.
این سیاست‌ها در شرایطی دنبال می‌شود که طبق مصوبات قانونی، وزارت نیرو مکلف به تضمین دسترسی صنایع به برق تولیدشده از نیروگاه‌های سرمایه‌گذاری‌شده خود است. در واکنش به این تصمیم جنجالی، فعالان صنعت فولاد هشدار داده‌اند که چنین اقداماتی نه تنها سرمایه‌گذاری‌های گذشته را بی‌اثر می‌کند، بلکه چشم‌انداز تأمین پایدار انرژی برای صنایع بزرگ را به‌شدت تهدید می‌سازد.
برق تولیدشده در نیروگاه‌های اختصاصی داخل محدوده کارخانه‌های فولادی در برخی مواقع توسط وزارت نیرو قطع و به شبکه سراسری تزریق شده است / اکنون همان الگو مجدد در حال تکرار است
رضا شهرستانی، عضو سابق هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، با بررسی ابعاد مختلف این بحران در صنعت فولاد ایران به تجارت‌نیوز گفت: در سال‌های اخیر، هم‌زمان با بروز خاموشی‌های گسترده، شماری از شرکت‌های فولادی برای تأمین پایدار برق مورد نیاز خود اقدام به سرمایه‌گذاری و احداث نیروگاه کرده‌اند. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که حتی برق تولیدشده در نیروگاه‌های اختصاصی داخل محدوده کارخانه‌ها نیز در برخی مواقع توسط وزارت نیرو قطع و به شبکه سراسری تزریق شده است.
فولادسازان موظف شده‌اند بخشی از برق تولیدی خود را وارد شبکه کنند و در عوض از میزان تولید خود بکاهند / چنین اقدامی در تضاد با مصوبات هیأت وزیران است
او ادامه داد: با وجود اعتراض‌های گذشته مبنی بر تبعات سرمایه‌گریزی در صورت ادامه چنین سیاست‌هایی، اکنون همان الگو مجدد در حال تکرار است. فولادسازان موظف شده‌اند بخشی از برق تولیدی خود را وارد شبکه کنند و در عوض از میزان تولید خود بکاهند. از منظر قانونی چنین اقدامی در تضاد با مصوبات هیأت وزیران است که وزارت نیرو را موظف به عدم اعمال محدودیت روی برق خریداری‌شده یا تولیدشده توسط صنایع کرده است. با این حال در عمل، این محدودیت‌ها در حال اجراست.
دولت در اقدامی جنجالی، تعرفه‌های برق را به‌صورت عطف به ماسبق از اردیبهشت ۱۴۰۲ افزایش داده / ادامه این روند تأثیر مستقیمی بر قیمت تمام‌شده محصولات فولادی می‌گذارد
این فعال صنعت فولاد به موضوع افزایش قیمت برق در سال ۱۴۰۳ نیز پرداخت و اعلام کرد: دولت در اقدامی جنجالی، تعرفه‌های برق را به‌صورت عطف به ماسبق از اردیبهشت ۱۴۰۲ افزایش داده؛ این در حالی است که بسیاری از شرکت‌ها حساب‌های مالی سال ۱۴۰۲ را بسته‌اند و تقسیم سود انجام شده است. با توجه به اعتراض فولادسازان، این موضوع به دیوان عدالت اداری کشیده شده و دستور موقت برای توقف آن صادر شده است. اداره مالیات نیز این افزایش را غیرقابل‌پذیرش دانست.
کاهش تولید ناشی از قطع برق و افزایش قیمت تمام‌شده، منجر به رشد قیمت فولاد در بازار داخلی می‌شود
او تشریح کرد: ادامه این روند تأثیر مستقیمی بر قیمت تمام‌شده محصولات فولادی می‌گذارد. کاهش تولید ناشی از قطع برق و افزایش قیمت تمام‌شده، منجر به رشد قیمت فولاد در بازار داخلی می‌شود.
کاهش قیمت جهانی فولاد در کنار افزایش هزینه‌های داخلی، فشار مضاعفی را بر فولادسازان ایرانی وارد کرده است
شهرستانی با بیان اینکه در حوزه صادرات نیز چالش‌ها دوچندان شده توضیح داد: اعمال تعرفه‌های جدید توسط آمریکا، محدودیت صادرات به این کشور را به همراه داشته و رقابت در بازارهای دیگر نیز به‌شدت دشوار شده است. کاهش قیمت جهانی فولاد در کنار افزایش هزینه‌های داخلی، فشار مضاعفی را بر فولادسازان ایرانی وارد کرده است.
بخشی از اعتماد تجار خارجی به شرکت‌های ایرانی از بین رفته است
وی افزود: همچنین به‌دلیل مشکلات زیرساختی نظیر تأمین برق و آب، و همچنین بی‌ثباتی سیاسی ناشی از درگیری‌های اخیر در منطقه، بخشی از اعتماد تجار خارجی به شرکت‌های ایرانی از بین رفته است. در گذشته، بسیاری از معاملات با پیش‌پرداخت ۳۰ درصدی و تسویه ۷۰ درصدی پس از بارگیری انجام می‌شد، اما در شرایط کنونی، نگرانی‌ها درباره ریسک تحویل کالا افزایش یافته و تمایل به خرید کاهش پیدا کرده است.
او در پایان خاطرنشان کرد: ادامه این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش سودآوری یا حتی زیان‌دهی جدی شرکت‌های بزرگ فولادی شود؛ اتفاقی که هم‌اکنون برای برخی شرکت‌ها مانند ذوب‌آهن رخ داده و منجر به ایجاد زیان انباشته سنگین شده است.
ایران به رتبه دهم تولید فولاد سقوط کرد
بر اساس آمار ارائه‌شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد، عملکرد تولید فولاد در نیمه اول سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که بازار جهانی فولاد در یک دوره رکود نسبی قرار گرفته و بیشتر تولیدکنندگان بزرگ جهان با کاهش خروجی مواجه شده‌اند. در همین چارچوب، آمارها حکایت از آن دارد که مجموع تولید فولاد خام در جهان طی شش ماه ابتدایی سال جاری میلادی به حدود ۹۳۴ میلیون تن رسیده که نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۴، کاهش ۲.۲ درصدی را تجربه کرده است.
در ماه ژوئن ۲۰۲۵، میزان تولید جهانی فولاد به حدود ۱۵۱ میلیون تن رسید که افت ۵.۸ درصدی نسبت به ژوئن سال گذشته را نشان می‌دهد؛ این آمار نشانه‌ای از تداوم کاهش تقاضا، افزایش هزینه‌ها یا محدودیت‌های زیرساختی در برخی کشورهاست.
در میان 10 تولیدکننده بزرگ فولاد جهان، ایران با چالشی جدی مواجه شده است. گرچه این کشور موفق شد در پنج‌ماهه نخست سال با سبقت گرفتن از برزیل برای مدت کوتاهی جایگاه نهم را کسب کند، اما با پایان شش‌ماهه اول سال، دوباره به رتبه دهم بازگشت. تولید فولاد ایران در این بازه به حدود ۱۵.۶ میلیون تن رسیده که نشان‌دهنده کاهش قابل توجه ۱۰.۳ درصدی در مقایسه با دوره مشابه در سال ۲۰۲۴ است.
بررسی تولید ماهانه نیز این روند نزولی را تأیید می‌کند. در ژوئن ۲۰۲۵، تولید فولاد ایران به حدود ۲.۲ میلیون تن کاهش یافت که نسبت به ژوئن سال گذشته، افتی معادل ۱۵.۵ درصد را رقم زده است. چنین کاهشی، آن هم در شرایطی که بسیاری از رقبا وضعیت باثبات‌تری دارند، زنگ خطری برای پایداری تولید صنعتی در کشور محسوب می‌شود.
در نقطه مقابل، برزیل با تولید ۱۶.۵ میلیون تن در نیمه نخست ۲۰۲۵، رشد اندک اما مثبتی را تجربه کرده و با افزایش ۰.۵ درصدی تولید، بار دیگر در جایگاه نهم قرار گرفته است. چین، هند و ژاپن همچنان سه تولیدکننده بزرگ فولاد جهان باقی مانده‌اند؛ گرچه چین نیز با کاهش سه درصدی تولید به حدود ۵۱۵ میلیون تن رسیده است.
کاهش تولید ایران، آن هم در چنین شرایطی که رقبا تنها با نوسانات جزئی مواجه‌اند، نمی‌تواند صرفا به بازار جهانی نسبت داده شود. دلیل اصلی این افت در محدودیت‌های انرژی و سیاست‌های پرریسک داخلی است؛ محدودیت‌هایی که نه‌تنها در تأمین برق، بلکه در تضعیف انگیزه سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تولید انرژی اختصاصی نیز نمود یافته است.
برای مطالعه بیشتر صفحه فولاد را در تجارت‌نیوز دنبال کنید.
