توافق اوپک افزایش قیمت نفت را تضمین نمی‌کند

احتمال پایبند نبودن اعضای اوپک و غیراوپک به توافق اخیر این سازمان و انتظار افزایش تولید نفت شیل آمریکا، تهدیدی برای افزایش پایدار قیمت نفت است.اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برای نخستین بار در هشت سال اخیر هفته گذشته برای تثبیت سطح تولید به توافق رسیدند.
این توافق غیرمنتظره می‌تواند به معنای پیروزی تولیدکنندگان اوپک یا پذیرفتن نقاط ضعف از سوی آنها باشد.
جای تعجب نیست که قیمت نفت در پی توافق اخیر اوپک و انتظار کاهش تولید اعضای این سازمان افزایش یافت؛ قیمت این کالا هفته گذشته به مرز ٥٠ دلار یا دو برابر میزان آن در ماه ژانویه رسید.
اما برخی تحلیلگران احتمال افزایش پایدار قیمت نفت را رد و اعلام کرده اند این نتیجه‌گیری که اوپک اکنون کنترل بازار نفت را دوباره بدست گرفته است، بسیار زود است.
برای آگاهی از پیشینه کاهش تولید نفت، نیاز است به نوامبر ٢٠١٤ برگردیم، هنگامی‌که اعضای اوپک در واکنش به افت شدید قیمت‌ها، تصمیم گرفتند سطح تولید خود را کاهش ندهند.
اعضای این سازمان بر آن شدند که سهم خود را در بازار افزایش دهند و از این طریق بر نفت شیل آمریکا فشار آورند.
پیروزی غیرمنتظره در تولید نفت شیل در حوزه‌های بکر داکوتای شمالی آمریکا به طور قابل توجهی توازن بازار جهانی انرژی را به نفع آمریکا برهم زد.
عربستان نیز در پی آن، مصمم شد تا با (افزایش تولید و) پایین نگه داشتن قیمت نفت، به تولیدکنندگان پرهزینه نفت شیل فشار آورد.
دو سال بعد مشخص شد که راهبرد عربستان به ثمر نشسته است و تعداد حوزه‌های شیل فعال (که به تعداد دکل‌ها معروف است) در فاصله اکتبر ٢٠١٤ تا مه ٢٠١٦ بیش از سه چهارم کاهش یافت.
اما نبود نظم و هماهنگی میان تولیدکنندگان عضو اوپک، ازسرگیری و افزایش تولید نفت کشورهایی مانند نیجریه، لیبی (پس از وقفه در تولید) و ایران (به علت لغو تحریم‌های غربی)، پیروزی نسبی اوپک را بیش از پیش خنثی کرد. به طوری که اکنون برگشت به بازار متوازن بسیار کندتر از انتظارها است.
عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس توانایی مالی بالایی دارند و می‌دانستند که راهبرد ضد شیل آنها هزینه‌های زیادی در بر خواهد داشت، با این وجود بسیاری از ذخایر وسیع آنها در دو سال اخیر با مشکل روبرو شد.
اکنون که سطح ذخیره‌سازی‌ها به حداکثر میزان رسیده و بازار نفت با عرضه مازاد جهانی روبروست، اوپک تصمیم گرفت از افزایش تولید دست بکشد.
آیا روش جدید موثر خواهد بود؟ آیا کاهش روزانه ٥٠٠ هزار تا یک میلیون بشکه از تولید نفت خام، مازاد عرضه را به سطح تقاضا می‌رساند و قیمت نفت را بالا می‌برد؟
علت‌های فراوانی برای پاسخ منفی به این پرسش وجود دارد. مهم‌ترین علت، رقابت شدید میان تولیدکنندگان عمده حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان، ایران و عراق است.
اگرچه عربستان با پیشنهاد کاهش تولید اعضای اوپک و مستثنی بودن ایران از این توافق، موافقت کرده است، حتی این کوتاه آمدن عربستان، مشکل را با رقیبش یعنی ایران حل نمی کند. ایران پس از لغو تحریم‌های غرب قصد دارد تولید روزانه خود را از ٣,٦ میلیون بشکه کنونی به ٤ میلیون بشکه برساند.
افزون بر این عراق هفته گذشته پس از آگاهی از سقف تولید اوپک، اعتراض کرد که سطح تولید نفت این کشور هم اکنون بیش از میزانی است که منابع ثانویه گزارش کرده‌اند.
بی اعتمادی اعضای اوپک به یکدیگر به معنای این است که توافق کاهش تولید و فریز نفتی با دشواری روبروست. حتی اگر رقم تولید نهایی شود، درباره توانایی این سازمان برای اجرای چنین توافقی تردید وجود دارد؛ جدا از اینکه کشورهای جنگ زده‌ای مانند نیجریه و لیبی از اجرای این توافق معاف خواهند بود.
فقط اعضای اوپک نیستند که باید توافق اوپک را دنبال کنند، تولیدکنندگان غیراوپکی نیز باید از این تصمیم حمایت کنند.
اگرچه روسیه تمایل خود را برای حضور در توافق فریز نفتی اعلام کرده است، این کشور با کاهش تولید خود مخالف است. چنین مخالفت‌هایی در دیگر تولیدکنندگان عمده غیراوپکی مانند مکزیک، کانادا و نروژ نیز دیده شده است که شرکت‌های خصوصی به جای دولت تصمیم‌گیرنده هستند.
نفت شیل آمریکای شمالی علت عمده احتمال پایدار نبودن قیمت نفت است، زیرا با نزدیک شدن قیمت نفت به ٦٠ دلار برای هر بشکه، این احتمال وجود دارد که یک هزار و ٢٠٠ دکل‌ نفتی آمریکا که در فاصله سال‌های ٢٠١٤ تا ٢٠١٦ میلادی تعطیل شدند بازگشایی و تولید آنها از سرگرفته شود.
به گزارش روزنامه تلگراف، ازسرگیری تولید نفت شیل آسان و شتابان است و این سرانجام بر قیمت نفت تأثیر می‌گذارد و اعضای اوپک را وادار می‌کند تا به جای افزایش قیمت نفت، در پی بالا بردن حجم تولید باشند.