به گزارش تجارت نیوز، جنگ‌ها همیشه به‌عنوان یکی از مخرب‌ترین فعالیت‌های انسانی بر محیط‌زیست شناخته شده‌اند. از آلودگی خاک و آب تا نابودی پوشش گیاهی و جنگل‌ها، تأثیرات مخرب زیست‌محیطی جنگ‌ها نه‌تنها برای کشور درگیر، بلکه برای کل سیاره نیز پیامدهای جبران‌ناپذیری دارد.
در این میان، جنگ روسیه و اوکراین که از ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ آغاز شده است، به روند تخریب محیط‌زیست سرعتی بی‌سابقه داده و انتشار گازهای گلخانه‌ای را به بالاترین سطح تاریخی رسانده است. این جنگ ویرانگر نه‌تنها به خسارات انسانی و اقتصادی عظیم منجر شده، بلکه اثرات زیست‌محیطی بلندمدتی نیز برجای گذاشته است.
در این گزارش، با تحلیلی جامع به تأثیرات زیست‌محیطی جنگ اوکراین و چگونگی افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای پرداخته و به این سوال پاسخ می‌دهیم که چگونه جنگ و تغییرات آب و هوایی به چرخه‌ای معیوب از تخریب محیط‌زیست منجر شده‌اند.
پیامد آسیب های زیست محیطی جنگ اوکراین
بر اساس مطالعات جدید، جنگ روسیه و اوکراین از زمان آغاز آن تاکنون باعث انتشار نزدیک به ۲۳۰ میلیون تن دی اکسید کربن شده است. در ۱۲ ماه گذشته، این میزان ۳۱ درصد افزایش داشته و اکنون با کل انتشار سالانه اتریش، مجارستان، جمهوری چک و اسلواکی برابری می‌کند.
این افزایش چشمگیر انتشار گازهای گلخانه‌ای نتیجه عوامل متعددی است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، آتش‌سوزی‌های گسترده جنگلی در اوکراین است. این آتش‌سوزی‌ها عمدتاً به‌دلیل حملات نظامی، گلوله‌باران‌ها، انفجار مین‌ها و آتش‌سوزی‌های عمدی رخ داده‌اند و باعث نابودی ۹۲,۱۰۰ هکتار جنگل در سال ۲۰۲۴ شده‌اند.
آتش‌سوزی‌های جنگلی؛ عامل اصلی افزایش انتشار کربن
طبق داده‌های سیستم اطلاعات آتش‌سوزی جنگل‌های اروپا، آتش‌سوزی‌های جنگلی اوکراین طی ۱۲ ماه گذشته بیش از دو برابر میانگین سالانه دو سال قبل بوده است. انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از این آتش‌سوزی‌ها به ۲۵.۸ میلیون تن دی اکسید کربن رسیده است که ۱۱۸ درصد بیشتر از میانگین سال‌های قبل از جنگ است.
لنارد دی کلرک، کارشناس محیط‌زیست، می‌گوید: «بیشتر این آتش‌سوزی‌ها در خط مقدم جنگ یا نزدیکی مناطق مرزی رخ داده‌اند. به دلیل خصومت‌ها و مین‌گذاری‌ها، آتش‌نشانان نمی‌توانند به محل حادثه برسند و در نتیجه آتش‌سوزی‌ها بزرگ‌تر و شدیدتر می‌شوند.»
وی همچنین به خشک بودن غیرعادی هوا در شرق اوکراین اشاره کرد که به همراه موج‌های گرمایی متعدد، باعث افزایش شاخص آب و هوای آتش‌سوزی شده است.
سایر منابع اصلی افزایش انتشار کربن در اوکراین
علاوه بر آتش‌سوزی‌های جنگلی، فعالیت‌های نظامی نیز منبع اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای در اوکراین به‌شمار می‌روند. سوخت‌های فسیلی که توسط وسایل نقلیه نظامی مانند تانک‌ها و جت‌های جنگنده سوزانده می‌شوند، به‌تنهایی ۷۴ میلیون تن دی اکسید کربن انتشار داشته‌اند.
حملات نظامی به زیرساخت‌های انرژی نیز باعث افزایش ۱۶ درصدی در این نوع انتشار شده است. زیرساخت‌های نفتی آسیب‌دیده به‌تنهایی ۲.۱ میلیون تن دی اکسید کربن تولید کرده‌اند که نسبت به سال‌های گذشته دو برابر شده است.
آسیب‌های زیست‌محیطی جنگ؛ مرز نمی‌شناسد
سویتلانا گرینچوک، وزیر محیط‌زیست اوکراین، معتقد است که آسیب‌های زیست‌محیطی جنگ‌ها تنها محدود به کشورهای درگیر نیستند و می‌توانند به بحران‌های جهانی محیط‌زیست دامن بزنند.
او می‌گوید: «جنگ بحران آب و هوایی را که امروز تمام جهان با آن مواجه است، تشدید می‌کند. این گزارش مهم می‌تواند روسیه را در قبال آسیب‌هایی که به کل سیاره وارد می‌کند، پاسخگو کند.»
مطالبه خسارت زیست‌محیطی؛ روسیه باید مسئول باشد
اوکراین به‌دنبال دریافت خسارت برای انتشار کربن ناشی از جنگ است. طبق تصمیم مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۲، روسیه باید خسارات زیست‌محیطی وارده به اوکراین را جبران کند.
طبق برآوردها، با اعمال هزینه اجتماعی کربن به ازای هر تن دی اکسید کربن، مسئولیت روسیه در جنگ اوکراین بیش از ۴۲ میلیارد دلار تخمین زده شده است.
جنگ و تغییرات آب و هوایی؛ چرخه‌ای بی‌پایان از تخریب
به نقل از یورونیوز، جنگ روسیه و اوکراین نشان داد که چگونه درگیری‌های نظامی می‌توانند تأثیرات منفی زیست‌محیطی را تشدید کنند. آتش‌سوزی‌های جنگلی، تخریب زیرساخت‌های انرژی و فعالیت‌های نظامی همه و همه به افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تشدید بحران آب و هوایی منجر شده‌اند.
در حالی که مذاکرات صلح در جریان است، نباید هزینه‌های زیست‌محیطی جنگ نادیده گرفته شوند. اوکراین با حمایت سازمان‌های بین‌المللی به‌دنبال پاسخگو کردن روسیه در قبال آسیب‌های وارده به محیط‌زیست است.
