به گزارش تجارت نیوز، به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس این پیشنهاد عبدالله اوجالان در زمانی مطرح شده که منطقه دستخوش بی‌ثباتی و تغییرات اساسی است. از جمله این تغییرات می‌توان به تغییر آرایش قدرت در سوریه پس از سرنگونی بشار اسد، تضعیف جنبش شبه‌نظامی حزب‌الله در لبنان، و جنگ ادامه‌دار میان اسرائیل و حماس در غزه – که در حال حاضر تحت آتش‌بس شکننده‌ای است – اشاره کرد.

آغاز روند صلح در ترکیه

این تلاش برای صلح در ترکیه در ماه اکتبر و به ابتکار دولت باغچلی، سیاستمدار ملی‌گرای تندرو که معمولاً مخالف هرگونه امتیازدهی به هویت یا حقوق کرد‌ها بوده است، آغاز شد.

پس از سقوط ناگهانی اسد در حمله برق‌آسای شورشیان، درگیری‌های شدیدی میان نیرو‌های مورد حمایت ترکیه و گروه‌های کرد در شمال سوریه آغاز شد. این گروه‌های کرد به‌عنوان شاخه‌ای از پ‌ک‌ک شناخته می‌شوند.

مذاکرات کرد‌های سوریه با دمشق

نیرو‌های دموکراتیک سوریه (SDF) که طی یک دهه گذشته کنترل شمال شرقی سوریه را در دست داشته‌اند، اکنون در حال مذاکره با دولت جدید دمشق هستند. در حالی که بیشتر گروه‌های شورشی پیشین موافقت کرده‌اند که منحل شده و در ارتش جدید سوریه ادغام شوند، SDF تاکنون از پذیرش این توافق خودداری کرده است.

پ‌ک‌ک چیست؟

حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) از سال ۱۹۸۴ علیه ترکیه یک شورش مسلحانه را آغاز کرد. هدف اولیه آن تأسیس یک کشور مستقل کردستان در جنوب شرقی ترکیه بود. اما با گذر زمان، این هدف به یک کمپین برای خودمختاری و حقوق کرد‌ها در ترکیه تبدیل شد.

این درگیری که به خارج از مرز‌های ترکیه، از جمله عراق و سوریه، نیز کشیده شده، تاکنون ده‌ها هزار کشته برجای گذاشته است. ترکیه، ایالات متحده و اتحادیه اروپا پ‌ک‌ک را یک سازمان تروریستی می‌دانند.

عبدالله اوجالان کیست؟

عبدالله اوجالان، که در دوران دانشجویی در رشته علوم سیاسی در آنکارا به جنبش‌های چپ‌گرا پیوست، در سال ۱۹۷۸ حزب کارگران کردستان را به‌عنوان یک سازمان مارکسیستی تأسیس کرد. او در سال ۱۹۷۹ به همراه دیگر اعضای پ‌ک‌ک به سوریه گریخت و تا سال ۱۹۹۸ در آنجا ماند. در آن سال، تحت فشار شدید ترکیه، سوریه او را اخراج کرد.

اوجالان در سال ۱۹۹۹ در کنیا دستگیر و به زندانی در جزیره امرالی در دریای مرمره منتقل شد، جایی که تاکنون در آنجا به سر می‌برد. حکم اعدام او به دلیل خیانت، پس از لغو مجازات اعدام در ترکیه، به حبس ابد کاهش یافت.

این رهبر ۷۵ ساله همچنان نماد استقلال و حقوق کرد‌ها محسوب می‌شود و پیام‌های او از طریق خانواده و وکلایش فراتر از ترکیه، در عراق و سوریه نیز هوادارانی دارد.

تلاش مجدد برای صلح

در ماه اکتبر، باغچلی که از متحدان نزدیک رجب طیب اردوغان است، پیشنهاد کرد که در صورت اعلام ترک مبارزه مسلحانه و انحلال پ‌ک‌ک، اوجالان ممکن است مشمول آزادی مشروط شود.

این پیشنهاد چرخشی بزرگ در مواضع یک سیاستمدار سرسخت بود که پیش‌تر از عملیات نظامی علیه پ‌ک‌ک در ترکیه و سوریه حمایت کرده و هرگونه مذاکره را رد کرده بود.

اردوغان ظاهراً این رویکرد را تأیید کرده، اما برای جلوگیری از واکنش‌های احتمالی، مستقیماً درباره این ابتکار صلح اظهار نظر نکرده است.

اوجالان در پیامی که از طریق مقامات ارشد حزب طرفدار کردها، حزب برابری و دموکراسی مردم (DEM) منتقل شد، از رهبران پ‌ک‌ک خواست تا تصمیم به انحلال بگیرند.

مشخص نیست که در ازای این درخواست، چه امتیازاتی – در صورت وجود – به گروه‌های کرد داده خواهد شد.

واکنش‌ها به این تلاش برای صلح متفاوت بوده است. برخی آن را فرصتی تاریخی می‌دانند، در حالی که برخی دیگر به‌شدت با هرگونه نرمش نسبت به اوجالان یا پ‌ک‌ک مخالف‌اند.

تحلیلگران معتقدند که پ‌ک‌ک ممکن است به درخواست اوجالان پاسخ مثبت دهد، اما احتمال ظهور گروه‌های منشعب نیز وجود دارد.

کمی پس از اعلامیه باغچلی، پ‌ک‌ک مسئولیت حمله‌ای به یک شرکت هوافضای مهم ترکیه در نزدیکی آنکارا را بر عهده گرفت که منجر به کشته شدن چندین نفر شد.

تلاش‌های پیشین برای صلح

طی سال‌ها، تلاش‌های متعددی برای دستیابی به صلح میان دولت ترکیه و پ‌ک‌ک انجام شده است. از جمله مذاکرات محرمانه‌ای که بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ در اسلو، نروژ برگزار شد. بااین‌حال، هیچ‌یک از این تلاش‌ها نتیجه‌بخش نبودند.

آخرین تلاش برای دستیابی به توافق صلح بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ انجام شد، که در آن مقامات ترکیه و اوجالان مذاکراتی داشتند. در آن زمان، اوجالان آتش‌بس اعلام کرد و نیرو‌های پ‌ک‌ک را به پایگاه‌هایی در شمال عراق عقب کشید.

مقامات ترکیه در این دوره اقداماتی برای بهبود حقوق کرد‌ها انجام دادند، از جمله اجازه پخش برنامه‌های تلویزیونی به زبان کردی. اما این روند در ژوئیه ۲۰۱۵، پس از یک سری حملات خشونت‌آمیز – از جمله حمله داعش که منجر به کشته شدن ۳۳ فعال کرد شد – فروپاشید.

از آن زمان، ترکیه سرکوب شدیدی علیه جنبش طرفدار کرد‌ها آغاز کرده و هزاران نفر را – از جمله صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر سابق حزب اصلی طرفدار کرد‌ها – به دلیل ارتباط احتمالی با پ‌ک‌ک زندانی کرده است.

اردوغان چه سودی در این توافق دارد؟

آخرین تلاش برای صلح در شرایطی صورت می‌گیرد که ترکیه و کرد‌ها هر دو به دنبال تضمین امنیت خود در برابر چالش‌های خاورمیانه هستند.

بااین‌حال، برخی معتقدند که هدف اصلی این روند، جلب حمایت کرد‌ها برای تغییر قانون اساسی ترکیه است تا اردوغان بتواند پس از سال ۲۰۲۸، یعنی زمانی که دوره ریاست‌جمهوری او به پایان می‌رسد، همچنان در قدرت بماند.

باغچلی آشکارا خواستار تدوین قانون اساسی جدید شده و آن را برای آینده ترکیه ضروری دانسته است. گزارش‌ها حاکی از آن است که اردوغان و باغچلی به دنبال حمایت پارلمانی حزب DEM برای این تغییرات هستند.

منبع: رویداد ۲۴