خاورمیانه بهویژه کشورهای عربستان سعودی، امارات و قطر در حال تجربه یکی از بزرگترین دورههای تغییر ساختاری در تاریخ معاصر هستند؛ تغییراتی که اقتصادهای نفتمحور را به سمت اقتصاد دانشبنیان، کمکربن و مبتنی بر فناوری سوق میدهد.
کشتیرانی یکی از مهمترین ستونهای تجارت جهانی است. نزدیک به ۹۰ درصد تجارت دنیا از مسیر دریا جابهجا میشود و این صنعت حدود ۳ درصد از کل انتشار گازهای گلخانهای جهان را بر عهده دارد. با وجود پیشرفت فناوریهای پاک، پاکسازی این بخش از آلودگی همچنان دشوار است؛ زیرا کشتیهای کانتینری غولپیکر میتوانند هفتهها روی اقیانوسها حرکت کنند و هنوز به نفت کوره سنگین، ارزان، پرانرژی و بسیار آلاینده متکی هستند.
در شرایطی که صنایع جهانی با سرعت به سمت کاهش انتشار کربن و افزایش استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر حرکت میکنند، شرکت Emirates Global Aluminum (EGA) امارات اعلام کرده است که قصد دارد جایگاه خود را بهعنوان یکی از پیشگامان آلومینیوم سبز در جهان تثبیت کند.
آژانس محیطزیست اروپا هشدار داد: تا سال ۲۰۳۰ بنادر بزرگ اروپا، از آمستردام و هامبورگ تا ناپولی و بارسلونا، تبدیل به بدترین نقاط آلودگی هوا در شهرهای ساحلی میشوند. غلظت دیاکسید نیتروژن (NO₂) در برخی بنادر تا ۱۰۰ درصد افزایش یافته و ذرات معلق PM2.5 نیز از حد مجاز فراتر رفته؛ در حالی که کشتیها و هواپیماها همچنان با سوخت فسیلی کار میکنند.
صنعت باتریهای پیشرفته، در آستانه یک تحول بنیادین قرار گرفته است. رقابت جهانی برای تولید باتریهای حالتجامد بهعنوان نسل آینده ذخیرهسازی انرژی، روزبهروز شدیدتر میشود و شرکتهای بزرگ چینی با سرعت بالایی در حال پیشبرد تحقیقات خود هستند.
پژوهشگران استرالیایی در دانشگاه RMIT موفق شدند تفاله قهوه دورریختنی را به بیوچار تبدیل کنند و انتشار دی اکسید کربن را ۲۶ درصد و مصرف سوخت فسیلی را ۳۱ درصد کاهش دهند.
تحولات جهانی در حوزه انرژی به شکل چشمگیری به سمت منابع پاک و پایدار حرکت کرده است. کشورها بهویژه در مناطق استراتژیک خاورمیانه و اروپا، با سرعتی بیسابقه در حال سرمایهگذاری روی انرژیهای تجدیدپذیر، پروژههای بادی و خورشیدی، و همچنین تولید هیدروژن سبز هستند.
کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد موسوم به COP30 در برزیل در حالی پایان یافت که موجی از تیترهای انتقادی آن را ناکافی خواندند. اما واقعیت، پیچیدهتر از این قضاوتهای سریع است. بسیاری از کارشناسان معتقدند انتظارهای بیشازحد، فضای ژئوپلیتیکی متلاطم و اختلافات عمیق مالی بین کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه، باعث شدند نتیجه نهایی با خواستهها فاصله داشته باشد.
با رشد انفجاری فناوریهای هوش مصنوعی و افزایش نیاز مراکز داده به برق پایدار، پاک و قابلکنترل، صنعت انرژی به دنبال راهکارهایی نوآورانه و آیندهنگر است. در چنین شرایطی، یک استارتآپ فرانسوی به نام Stellaria گامی بزرگ در مسیر تحول انرژی برداشته است.
متان یکی از مخربترین گازهای گلخانهای در جهان به شمار میرود و نقش مهمی در تشدید گرمایش زمین دارد. کشورهایی مانند استرالیا که حجم قابلتوجهی از انتشار متان ناشی از کشاورزی، دامداری و استخراج زغالسنگ دارند، سالهاست در تلاشاند تا راهکاری پایدار برای مهار این گاز پیدا کنند.
در سالهای اخیر، فشار بر منابع انرژی، افزایش قیمت برق و نیاز به کاهش انتشار کربن، توجه جهان را بیش از هر زمان دیگری به فناوریهای نوین گرمایشی و سرمایشی معطوف کرده است.
جهان در آستانه نقطه عطف تاریخی قرار دارد؛ انرژیهای تجدیدپذیر با شتابی بیسابقه در حال پوشش تقریبا تمام رشد ۴۰ درصدی تقاضای برق دهه آینده هستند و سرمایهگذاری در مراکز داده از نفت پیشی گرفته است. پایان عصر سوختهای فسیلی حتمی، اما سرعت آن به تصمیمات امروز بستگی دارد.
طی سالهای اخیر، مفهوم اقتصاد چرخشی و بازیافت مواد در پروژههای زیربنایی به یکی از محورهای مهم توسعه پایدار در جهان تبدیل شده است. در این میان، ساخت و ساز هستهای که بهطور سنتی با حجم زیادی از بتن، فلز و نخاله همراه است، اکنون در مسیر تازهای از بازیافت و استفاده دوباره از مصالح حرکت میکند.
ده سال پس از توافق تاریخی اقلیمی پاریس در سال ۲۰۱۵، تازهترین دادهها نشان میدهند که جهان در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر و خودروهای برقی بسیار سریعتر از پیشبینیهای اولیه حرکت کرده است. اگرچه همچنان فاصله قابل توجهی با اهداف کنترل گرمایش زمین وجود دارد، اما واقعیت این است که انقلاب انرژی پاک با سرعتی فراتر از تصور کارشناسان در حال پیشروی است.
ولوو EX90، شاسیبلند تمامبرقی هفتنفره، در سختگیرانهترین آزمونهای ایمنی Euro NCAP موفق به کسب پنج ستاره کامل شد و بار دیگر نشان داد چرا ولوو همچنان «امنترین نام صنعت خودرو» است.
در حالی که جهان با چالشهای پیچیده اقلیمی، فشار برای کاهش انتشار کربن و رقابت بر سر فناوریهای نو روبهروست، کشورهای خاورمیانه در کانون تحولات جدید انرژی قرار گرفتهاند. کمبود سرمایهگذاری در نفت و گاز و همزمان رشد سریع فناوریهای دیجیتال و انرژیهای پاک، نظم جدیدی برای اقتصاد انرژی رقم خواهد زد.
در سالهای اخیر، خودروهای پلاگین هیبرید یا PHEVها بهعنوان انتخابی مناسب برای رانندگانی معرفی شدهاند که میخواهند ردپای کربنی خود را کاهش دهند و در عین حال دغدغه پیمایش طولانی را نیز نداشته باشند. این خودروها با ترکیب یک موتور الکتریکی بدون آلایندگی و یک موتور بنزینی، در ظاهر بهترین هر دو دنیا را در اختیار مصرفکننده قرار میدهند. اما دادههای جدیدی که از اروپا منتشر شده، نشان میدهد که این تصور چندان هم با واقعیت یکی نیست.
در جهانی که بحران تغییرات اقلیمی و کمبود منابع فسیلی روزبهروز جدیتر میشود، همجوشی هستهای بهعنوان جام مقدس انرژی شناخته میشود. منبعی پاک، ایمن و عملا نامحدود که میتواند نیازهای انرژی بشر را برای میلیونها سال تامین کند.
بحرین با هدف کاهش شدید وابستگی به نفت و گاز و رسیدن به سهم ۲۰ درصدی انرژیهای تجدیدپذیر در سبد برق تا سال ۲۰۳۵، یکی از بزرگترین پروژههای خورشیدی تاریخ خود را به مرحله اجرایی نزدیک کرده است.
