واردات خودرو الزامات محیط زیستی را دور زد

امین سامنی / به گزارش تجارت‌نیوز ، بندِ حذف شده از آیین‌نامه واردات خودرو که تنها بخش الزام‌آور این دستورالعمل به شمار می‌رفت، می‌توانست خسارت‌های محیط‌زیستی کمتری به کشور وارد کند که حذف آن، آن هم به جهتِ سرعت بخشیدن در واردات خودرو، آب پاکی را روی دست همه ریخت!

علتِ عجله دولت در واردات خودرو را می‌توان به طولانی شدن این وعده دولت مرتبط دانست. یک سال پس از اعلام این وعده، آیین‌نامه واردات خودرو با 9 بند در شهریور ماه سال 1401 ابلاغ شد. در بین 9 بند این آیین‌نامه فقط بندِ پنجم آن یعنی، «ورود خودروهای برقی با محوریت مناطق آزاد» رنگ و بوی محیط زیستی داشت، آن هم درست در روزهایی که تنها در شش‌ماهه نخست سال تنها دو روز هوای پاک را تجربه کرده بود و آمارها نیز از نقش خودروهای بی‌کیفیت در آلودگی هوای پایتخت حکایت می‌کرد.

چند درصد خودرو ها در آلودگی هوا سهم دارند؟

طبق آخرین آمارها، 65 درصد خودروها در آلودگی هوا سهم دارند. کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و سواری‌ها متهم ردیف اول در آلودگی هوا هستند. بنابر اظهارات مقامات که نگران‌کننده هم هست، در شهر تهران ۲۲۰۰ دستگاه اتوبوس فعال ولی فرسوده و ۶۵۰۷ دستگاه ون فرسوده وجود دارد آن هم در شرایطی که فقط در پاییز 9 ماهه نخست امسال برای 2 میلیون دستگاه ماشینِ بدون معاینه فنی، قبض جریمه صادر شده است. افزوده شدن خودروهای وارداتی جدید بدون در نظر گرفتن الزامات محیط زیستی، قطعا به تشدید آلودگی هوا در شهرهای بزرگ و خصوصا پایتخت ختم می‌شود.

محیط زیست قربانی خودرو می‌شود؟

این نخستین بار نیست که محیط زیست قربانی خودرو و مدیریتِ خودرومحور دولت می‌شود. این بار نیز در نشست روز چهارشنبه 9 آذر 1401، یعنی چند روز مانده به رسیدن نخستین محموله خودروهای وارد شده به بنادر خلیج فارس، هیات دولت با اصلاح آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها، الزام خودروهای وارداتی با استاندارد یورو 6 یا یورو 5 EEV به رعایت استاندارد روز اروپا را از مفاد این آیین‌نامه حذف کرده و کناری گذاشتند.

حذف این موارد چه معنایی دارد؟ برای پاسخ به این سوال باید به سراغ کیفیت سوخت در کشور رفت. در حال حاضر بنزین مصرفی در جایگاه‌های سوخت کشور، بنزین یورو چهار است که دولت برای تولید و عرضه این سوخت هنوز 15 میلیارد دلار کسری سرمایه‌گذاری خارجی دارد. این در حالی است که آیین‌نامه واردات خودرو به روشنی، واردات آن دسته از خودروها را مجاز دانسته بود که استانداردهای یورو6 را رعایت کنند، الزاماتی که با مصرفِ سوخت یورو4 منطبق نیست و همین موضوع وزارت صمت را بر آن داشت با حذفِ این بند از آیین‌نامه، آخرین سد و مانع را از پیش روی 12 شرکت واردکننده خودرو بردارد.

آیا خودروهای وارداتی استاندارد یورو6 دارند؟

قید شدن استاندارد یورو6 در آیین‌نامه، نیازمند آن بود که جایگاه‌های سوخت کشور هم بنزینی با همین استاندارد در اختیار مشتری قرار دهند این درحالی‌ست که وزارت صمت معتقد است ارتقای استاندارد سوخت داخلی از یورو4 به یورو 6 علاوه بر سرمایه‌گذاری خارجی مجدد، زمان‌بر است و باعث می‌شود هزینه‌های بیشتری هم به خریداران خودروهای وارداتی و هم به شرکت‌های واردکننده خودرو تحمیل شود. این تحمیل هزینه که در گزارش وزارت صمت با عنوان «اختلال در روند واردات خودرو» به آن اشاره شده، هیات وزیران را بر آن داشت با پیشنهاد وزارت صمت، آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها را اصلاح کند: «نتایج آزمایش‌های انجام شده بر روی بررسی سطح آلایندگی خودروهای وارداتی با استاندارد یورو۶ و سوخت داخلی، نشان می‌دهد که این خودروها با مصرف سوخت داخلی حتی قادر به دریافت تأییدیه الزامات یورو۵ نیز نخواهند بود، چراکه عملاً کالیبراسیون این خودروها بر اساس محدوده مشخصی از ویژگی‌های سوخت انجام شده که در صورت عدم تطابق سوخت، حتی الزامات یورو ۵ قابل دستیابی نخواهد بود.»

در بخشی از گزارش وزارت صمت ابعاد دیگر حذف این بخش از آیین‌نامه واردات خودرو را می‌توان دید: «با توجه به سطح بالای گوگرد در سوخت داخل کشور، کاتالیست خودرو از همان ابتدای عمر از بین رفته و منجر به ناکارآیی محصول در چرخه عمر خودرو می‌شود. بنابراین وضعیت نامناسب‌تری از منظر آلایندگی حتی نسبت به استانداردهای جاری کشور حاصل می‌شود.» به عبارت دیگر و به شکل ساده می‌توان گفت وزارت صمت عملا با سه توجیه، الزامات محیط زیستی واردات خودرو را کنار گذاشته است:

ناتوانی کشور در ارتقای استاندارد بنزین مصرفی از یورو4 به یورو6

منطبق نبودن خودروهای سبز با محدوده قیمتی مجاز برای واردات خودرو

ناهمخوانی کاتالیست خودروهای یورو6 با استاندارد سوخت داخلی.