به گزارش تجارت نیوز، ورق استیل چیست و چرا تا این اندازه پرکاربرد است؟ ورق استیل یا ورق استنلس استیل نوعی فولاد آلیاژی مقاوم در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی است که با ترکیب عناصری مانند کروم، نیکل و کربن تولید می‌شود. این ورق‌ها به دلیل دوام بالا، ظاهر زیبا و قابلیت فرم‌دهی عالی، در صنایع مختلف از ساختمان و دکوراسیون گرفته تا تجهیزات صنعتی و پزشکی استفاده می‌شوند. در این مقاله به‌طور کامل بررسی می‌کنیم که ورق استنلس استیل چیست، چه انواعی دارد و هر‌کدام در چه صنایعی بیشترین کارایی را خواهند داشت.
ورق استیل چیست؟
ورق استیل محصولی صاف و نازک است که از آلیاژی مبتنی بر آهن و از طریق فرآیند نورد یا پرس تولید می‌شود. آهن، کربن و کروم مواد اصلی تشکیل‌دهنده ورق استیل هستند. برای دستیابی به خواص ضدخوردگی و آلیاژی، به آن عنصر نیکل، مولیبدن و عناصری دیگری مانند منگنز (Mn)، سیلیکون (Si)، نیتروژن (N)، فسفر (P)، گوگرد (S)، نیوبیوم و گاهی تیتانیوم اضافه می‌شود. استفاده از این عناصر بسته‌به گرید ورق متفاوت است.
انواع ورق استیل بر‌اساس آلیاژها و گریدهای معروف هر دسته
دسته‌بندی ورق‌های استیل بر‌اساس آلیاژ و ساختار متالورژیکی آن‌ها انجام می‌شود. به‌طور کلی استیل‌ها با‌توجه‌به نوع عناصر آلیاژی، مقدار کربن و ساختار بلوری‌شان به چند گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
| نوع ورق استیل | ترکیب اصلی | ویژگی‌ها | کاربردها | گریدهای معروف |
| استیل آستنیتی | آهن + کروم (حدود 16 تا 20٪) + نیکل (8 تا 12٪) | غیرمغناطیسی
شکل‌پذیری بالا مقاومت بسیار در برابر خوردگی |
تجهیزات صنایع غذایی
آشپزخانه‌های صنعتی تجهیزات پزشکی |
304، 316، 321 |
| استیل فریتی | آهن + کروم (10.5 تا 18٪) | مقاومت متوسط در برابر خوردگی
قابلیت پرداخت و شکل‌دهی مناسب مغناطیسی |
قطعات خودرویی
لوازم خانگی اگزوز خودرو |
409، 430، 434 |
| استیل مارتنزیتی | آهن + کروم (11 تا 18٪) + کربن بیشتر نسبت‌به سایر انواع | بسیار سخت
مغناطیسی مقاومت کمتر در برابر خوردگی به نسبت آستنیتی و فریتی |
چاقو و ابزار جراحی
پره توربین قطعات مقاوم به سایش |
410، 420، 440 |
| استیل داپلکس | آهن + کروم (19 تا 28٪) + نیکل (4 تا 8٪) + مولیبدن و نیتروژن | مقاومت بالا در برابر ترک‌خوردگی تنشی و خوردگی موضعی
استحکام دو برابر آستنیتی |
صنایع نفت، گاز، پتروشیمی
سازه‌های دریایی |
2205، 2507 |
| استیل سوپر داپلکس | کروم تا 28٪، نیکل 8٪، مولیبدن حدود 3.5٪ | تحمل فشار و دما بالا
مقاومت عالی در برابر خوردگی حفره‌ای |
سکوهای نفتی
تجهیزات زیر دریا خطوط لوله فشار قوی |
2507، Zeron 100 |
انواع ورق های استیل و گریدهای معروف هر دسته در شهر استیل موجود و قابل تهیه هستند.
انواع ورق استیل بر‌اساس ظاهر و سطح
وقتی درباره ورق استیل و خصوصا ورق استیل دکوراتیو صحبت می‌کنیم، یکی از ویژگی‌های مهم «سطح» است؛ یعنی ظاهر نهایی و بافت سطحی ورق که با فرآیندهای تولید، نورد، پولیش، برس‌کاری و بافت‌دار کردن تعیین می‌شود. ظاهر ورق استیل از دو جنبه قابل تفکیک است:
- بازتاب نور: براق، مات
- بافت: خش‌دار، برس‌کاری شده، طرح‌دار
ورق استیل براق
ورق استیل براق با سطح «آینه‌ای»، پس از فرآیند نورد سرد و پولیش دقیق به سطحی با بازتاب نور بسیار بالا می‌رسد. در این ورق، فلزاتی مانند گریدهای ۳۰۴ یا ۳۱۶L به‌کار می‌روند تا مقاومت خوردگی حفظ شود؛ سپس مراحل دقیق سنگ‌زنی، پرداخت و پولیش روی سطح انجام می‌گیرد تا بدون خط و خش باقی بماند.
ورق استیل براق معمولا در نمای ساختمان‌ها، لابی، کابین آسانسور و دکوراسیون داخلی لوکس استفاده می‌شود. علاوه‌بر جلوه ظریف، مزایایی مانند تمیز کردن آسان‌تر و پنهان شدن خراش‌های ریز را دارد. قیمت آن نسبت‌به ورق‌های معمولی بیشتر است.
ورق استیل مات
ورق استیل با سطح مات با فینش «۲B» یا «No. 2B»، نوعی ورق استنلس استیل نورد سرد است که پس از عملیات آنیلینگ، پیکلینگ و یک پاس نورد سبک نهایی تولید می‌شود. این ورق سطحی یکنواخت با بازتاب نور کم، رنگ نقره‌ای-خاکستری و بافتی صاف اما غیر‌براق دارد.
ورق استیل مات معمولا در تجهیزات آشپزخانه، دستگاه‌های صنعتی، بخش‌های معماری با بودجه متوسط و کاربردهایی که درخشندگی زیاد موردنظر نیست، استفاده می‌شود.
ورق استیل بافت‌دار
ورق استیل بافت‌دار با استفاده از عملیات مکانیکی مانند نورد قالب‌دار یا پرس تولید شده و روی سطح آن الگوهای برجسته یا فرو رفته ایجاد می‌شود؛ این الگوها شامل خطوط منظم، موج‌ها، هندسه‌های سه‌بعدی یا بافت‌هایی شبیه پارچه یا چرم هستند.
این حالت سطحی، علاوه‌بر ایجاد جلوه بصری خاص و لوکس، نقش عملکردی نیز دارد. مقاومت ورق استیل بافت‌دار در برابر خراش، اثر انگشت و لکه بیشتر است.
کاربردهای ورق استیل در صنایع مختلف
ویژگی‌های منحصربه‌فرد ورق استیل مانند مقاومت در برابر خوردگی، دوام بالا، بهداشت‌پذیری سطح و تنوع در ظاهر باعث شده است که ورق استیل کاربرد گسترده‌ای در صنایع مختلف داشته باشد. در ادامه با نقش انواع استیل و کاربرد آن در صنایع مختلف آشنا می‌شویم:
- صنعت ساختمان و معماری: ورق استیل به دلیل ظاهر زیبا، عمر طولانی و نیاز کم به نگهداری در نمای ساختمان‌ها، پوشش‌های خارجی و داخلی، نرده‌ها، درها و پنجره‌ها، سقف‌ها و پوشش‌های محافظتی به کار می‌رود.
- آشپزخانه و فرآوری مواد غذایی: ورق استیل به دلیل سطح غیر متخلخل، قابل ضدعفونی و بدون واکنش با مواد غذایی، برای تولید تجهیزات فرآوری مواد غذایی، مخازن، میزهای کار، سینک‌ها و خطوط تولید به کار می‌رود.
- صنایع شیمیایی، پتروشیمی و محیط‌های خورنده: در محیط‌هایی که خوردگی شدید، دما یا فشار بالا یا تماس با مواد شیمیایی وجود دارد، ورق‌های استیلی با گریدهای 316، 316L و انواع داپلکس انتخاب می‌شوند.
- خودروسازی، حمل‌ونقل و زیرساخت‌ها: در وسایل نقلیه، ورق استیل به دلیل مقاومت به خوردگی، دوام بالا و امکان شکل‌پذیری برای بخش‌هایی مانند اگزوز، بدنه، نمای داخلی، محافظ‌ها، پانل‌ها و قطعات ساختاری به کار می‌رود.
- نیروگاه‌ها و مراکز تولید و انتقال: برای کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری و افزایش عمر مفید تجهیزات، ورق استیل در نیروگاه‌ها، سیستم‌های خورشیدی و بادی، شبکه‌های انتقال برق و تجهیزات مرتبط با انرژی به کار می‌رود.
- صنایع پزشکی و داروسازی: ورق استیل در تولید تجهیزات پزشکی، میزها و کابینت‌های بیمارستانی، اتاق‌های استریل، ابزار جراحی و تجهیزات داروسازی کاربرد دارد؛ چون سطح آن به‌راحتی تمیز می‌شود و در برابر مواد شیمیایی مقاومت بالایی دارد.
نکات مهم در انتخاب ورق استیل
حال که متوجه شدیم ورق استیل چیست و با انواع استیل و کاربرد آن آشنا شدیم، مهم‌ترین نکته برای انتخاب ورق استیل مناسب این است که نیاز پروژه‌تان را بشناسید؛ زیرا نوع آلیاژ، ضخامت و سطح بر دوام، ظاهر و عملکرد نهایی تاثیر می‌گذارند. برای محیط‌های مرطوب یا خورنده باید از گریدهایی مانند 316 استفاده شود؛ در حالی‌که گرید 304 برای مصارف عمومی مناسب‌تر است. ضخامت باید متناسب با فشار و نوع کاربرد انتخاب شود تا هم از تغییر شکل جلوگیری کند و هم هزینه اضافی تحمیل نشود. هم‌چنین نوع پرداخت سطح باید با شرایط محیطی و زیبایی موردنظر هماهنگ باشد. در نهایت، توجه به استاندارد تولید، برند معتبر و گواهی اصالت، ضامن کیفیت و ماندگاری ورق استیل خواهد بود.
