بازار مسکن ایران طی سال‌های گذشته در وضعیت بحرانی قرار گرفته و همین موضوع شرایط خرید خانه را برای بسیاری از قشرهای جامعه سخت کرده است. دستمزدهای ناچیز در کنار تورم افسارگسیخته نه‌تنها قدرت خرید مسکن را کاهش داده بلکه معیشت مردم را دچار مشکلات جدی کرده است. اما وضعیت بازار مسکن کشورهای توسعه‌یافته نظیر آلمان چگونه است؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد آلمان با اختلاف ۶۴ پله‌ای، قدرت خرید مسکن بسیار بالاتری نسبت به ایران دارد.
بازار مسکن از ابتدای امسال به یکی از کم‌تحرک‌ترین دوره‌های خود رسیده است؛ حجم معاملات بسیار کاهش یافته و سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان در انتظار نتایج مذاکرات هستند. کارشناسان معتقدند بخش بزرگی از سرمایه‌ها قفل شده و فروشندگان در حال حاضر از فروش ملک خود منصرف شده‌اند. مجید گودرزی، کارشناس اقتصاد مسکن، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داده، تقریباُ تمام معاملات بازار مربوط به واحدهایی است که زیر قیمت بازار عرضه می‌شوند و این یعنی بازار کاملاً در فاز رکودی و بلاتکلیفی قرار گرفته است. او همچنین معتقد است مسکن ۹۰ درصد از درآمد خانوارهای دهک‌های پایین را می‌بلعد!
بازار مسکن با نزدیک شدن به فصل تابستان، با رکود سنگینی مواجه شده که نه از جنس ناامیدی، بلکه ناشی از یک وضعیت انتظاری است. بسیاری از خریداران و فروشندگان، در انتظار مشخص شدن نتایج مذاکرات هستند و همین موضوع باعث شده تا از انجام خرید و فروش در بازار مسکن خودداری کنند. اما آیا این وضعیت موقتی است یا زنگ هشداری برای افزایش احتمالی قیمت‌هاست؟ منصور غیبی، کارشناس بازار مسکن به تجارت‌نیوز گفته است که انباشت انتظاری شکل گرفته در بازار مسکن، می‌تواند به افزایش قیمت کاذب مسکن منجر شود.
بازار مسکن در اردیبهشت ۱۴۰۴ با رکود عمیقی وارد خردادماه شد؛ در حالی که تورم مسکن با کاهش ناچیزی به ۲.۱ درصد رسید، تورم اجاره‌بها نیز افت نامحسوسی داشت و با عدد دو درصد اعلام شد. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که به‌دنبال افزایش انتظارات تورمی و فضای انتظاری ناشی از مذاکرات ایران و آمریکا، بسیاری از فروشندگان از فروش ملک خود صرف نظر کرده‌اند. با این حال، پیش‌بینی می‌شود، با آغاز فصل جابه‌جایی و همچنین استمرار تورم عمومی، قیمت اجاره مسکن در ماههای پیش رو افزایشی شود.
مالیات بر خانه‌های خالی که چندین سال به‌عنوان ابزاری برای مقابله با احتکار مسکن روی کاغذ مانده بود، حالا با پیوستن ابزارهای نظارتی و محرک‌های اجرایی در مسیر تحقق قرار گرفته است.
تهاتر به‌عنوان راهکاری نوین، قفل معاملات مسکن ایران را در دوران کمبود نقدینگی باز کرده است. این روش، با مبادله ملک یا خدمات به‌جای پول نقد، رونق را به بازار بازمی‌گرداند. در سال ۱۴۰۴، حدود ۱۵ درصد از معاملات مسکن شهرهای بزرگ از این طریق انجام شد. منصور غیبی، تحلیلگر بازار مسکن گفت: «تهاتر ملک نشانه‌ای از رکود و نبود گردش مالی صحیح در معاملات است».
کارشناس حوزه مسکن با انتقاد از ساختار فعلی بازار ملک و زمین در ایران، این حوزه را «گلوگاه تاریخی رفاه» و منبع فشار دائمی بر معیشت مردم دانست. وی با تأکید بر احتکار گسترده زمین توسط دولت، به آمار ۱.۸ میلیون هکتار زمین بلاتکلیف در اختیار سازمان ملی زمین و مسکن اشاره کرد.
بازار مسکن در یکی از عمیق‌ترین دوره‌های رکودی چند سال گذشته خود قرار گرفته است؛ هر چند طی ماههای گذشته، نشانه‌هایی از تحرک مشاهده می‌شد، با این حال، این تغییرات چندان گسترده و پایدار نبوده است. در چنین شرایطی و با زمزمه‌هایی درباره احتمال توافق میان ایران و آمریکا، آیا می‌توان به رونق تابستانی در بازار ملک امید داشت؟ بیت‌الله ستاریان، کارشناس اقتصاد مسکن به تجارت‌نیوز گفته است که اگر گشایشی در اقتصاد کشور رخ دهد، بازار مسکن اولین بخشی خواهد بود که به آن واکنش نشان می‌دهد.
بازار مسکن طی دو ماه گذشته در وضعیت انتظاری قرار گرفته است. معامله‌گران، دست از خرید و فروش شسته و منتظر مشخص شدن نتیجه مذاکرات هستند. بازار مسکن اهواز نیز از این وضعیت مستثنی نبوده و در شرایط رکودی قرار گرفته است. مهدی بلدی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک اهواز با بیان اینکه بازار مسکن این شهر نیز در وضعیت نسبتا راکدی قرار گرفته، به تجارت‌نیوز گفته است، با این حال، در شهر اهواز معاملاتی به شکل تهاتری انجام می‌شود. او همچنین متوسط قیمت مسکن در اهواز را 70 تا 80 میلیون تومان در هر متر اعلام کرده است.
بازار مسکن در سال گذشته، مسیر پر پیج و خمی را طی کرد؛ مسیری که با نوسانات شدید در بازارهای مالی، تحولات منطقه‌ای، بحران‌های ژئوپلیتیک و شوک‌های سیاسی وخیم‌تر شد. بررسی روند قیمت دلاری مسکن در یک سال گذشته نشان می‌دهد که بازار مسکن نتوانسته پابه‌پای دلار حرکت کند و از نیمه دوم سال، عملا از رقابت با بازار ارز جا مانده است. همچنین مرور ماه به ماه قیمت‌ها نشان می‌دهد که قیمت مسکن بخش مهمی از رشد خود را در شهریور سال ۱۴۰۳ پیشخور کرده، در فصل پاییز عملا به اشباع رسیده و سپس وارد رکود شده است.
مناطق شمالی شهر تهران چندسالی است میزبان خانه های لوکسی شده است که قیمت آنها از ویلاهای مبله و لوکس آمریکایی نیز بالاتر رفته است. این در حالی است که در بسیاری از ایالت‌های آمریکا می‌توان با کمتر از یک میلیون دلار، خانه‌ای مجهز با امکانات بسیار مناسب خرید؛ خانه‌هایی که اغلب با وسایل داخلی فروخته می‌شوند و کیفیت ساخت بالایی دارند. با این حال، در تهران، خانه های لوکس با امکاناتی مشابه یا حتی کمتر، به قیمتی بالاتر از ویلاهای برخی از سلبریتی‌های آمریکایی معامله می‌شوند.
بازار مسکن این روزها در حالی با رکود دست و پنجه نرم می‌کند که چشم‌ها به نتیجه مذاکرات دوخته شده است؛ مذاکراتی که به باور برخی کارشناسان، می‌تواند سرنوشت معاملات مسکن را رقم بزند. اما آیا توافق، به معنای کاهش قیمت‌ها خواهد بود؟ فرشید ایلاتی، کارشناس بازار مسکن در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز تاکید کرده است که صورت توافق، قیمت‌ها افزایش خواهد یافت، زیرا بازار مسکن طی سال‌های اخیر در رکود بوده و کاهش ساخت‌وساز، فشار تقاضا ایجاد کرده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، چشم‌‌‌انداز بازار اجاره در سال‌جاری به توافق احتمالی ایران و غرب و روند مذاکرات بستگی دارد که می‌تواند مسیر «ثبات قیمت مسکن» یا «کاهش قیمت واقعی و حتی اسمی مسکن» در ماههای آینده را شکل دهد اما تاثیر این اتفاق روی بازار اجاره در میان‌‌‌مدت و بلندمدت خواهد بود.
بازار مسکن در سال جاری، دستخوش تحولات سیاسی شد و از روند پیشین خود، فاصله گرفت. حجم معاملات که در زمستان سال گذشته بالا رفته بود، با تغییرات قیمت طلا، سکه و ارز کاهشی شد و اکنون بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که در بحبوبه مذاکرات ایران و آمریکا معاملات بازار تقریبا متوقف شده است. تورم مسکن نیز رشد اندکی داشت و به ۲.۲ درصد رسید. بررسی‌های تجارت‌نیوز حاکی از آن است که متوسط قیمت مسکن در فروردین سال جاری به ۱۱۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان برای هر متر مربع رسیده است.
بازارهای موازی بازار مسکن، طی ماههای گذشته نوسانات و تغییرات بسیاری پیدا کرده‌اند؛ با این حال قیمت مسکن با یک الگوی مشخص، روند پیشین خود را طی می‌کند. اکنون این سؤال پیش می‌آید که با توجه به شرایط فعلی، زمان خرید خانه فرا رسیده است؟ منصور غیبی، کارشناس بازار مسکن، به «تجارت‌نیوز» می‌گوید، کاهش قیمت طلا و ارز نه‌تنها باعث افت قیمت مسکن نشده، بلکه توان خرید متقاضیان را نیز پایین آورده است.
بازار مسکن چه در طول دوران برجام و چه پس از آن، رشد سرسام‌آوری را تجربه کرد و از توان خرید بسیاری از متقاضیان خارج شد. با این حال بازار مسکن طی یکی دو سال گذشته، با توجه به رشد قابل توجه بازارهای موازی نظیر دلار، طلا و سکه، دچار رکود شدیدی شد و به خواب عمیقی فرو رفت. با این همه، اخبار سیاسی این روزها، گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر توافق میان ایران و آمریکا را مطرح کرده است. سوال این است که در صورت موفقیت مذاکرات و توافق میان ایران و آمریکا، بازار مسکن و بازارهای موازی با چه شرایطی مواجه خواهند شد؟
