به گزارش تجارت نیوز، طرح خانه ریز که بهتازگی از سوی شهرداری تهران معرفی شده، مدل دیگری از سرمایهگذاریهای خرد در بازار مسکن است؛ مدلی که بر اساس آن، افراد میتوانند بهجای خرید و سرمایهگذاری برای یک واحد کامل، در بخش بسیار کوچکی از یک آپارتمان در حال ساخت سرمایهگذاری کنند.
نوید خاصهباف، مدیرعامل سازمان سرمایهگذاری و مشارکتهای مردمی شهر تهران در تاریخ ۱۶ آذر ۱۴۰۴ طی یک نشست خبری با اصحاب رسانه بیان کرده بود: «در این طرح، هر شهروند امکان خرید امتیاز یک صدم مترمربع از یک ملک مشخص را دارد و میتواند بهتدریج با افزایش این سهم، سرمایه خود را در قالب ملک حفظ کند.»
با این حال، بررسی تجربههای مشابه در سالهای گذشته نشان میدهد که فروش متری یا حتی سهامی مسکن، پیشتر نیز در موارد مختلف اجرا شده اما همواره با تردید و بیاعتمادی سرمایهگذاران خرد همراه بوده است.
در طرح خانه ریز هم اگرچه شهرداری مدعی شفافیتسازی و استفاده از سازندگان خوشنام شده، اما تا کنون ضمانت مشخصی برای بازگشت سرمایه یا جبران ریسکهای اقتصادی ارائه نکرده است. در چنین شرایطی، این پرسش مطرح میشود که طرح خانه ریز تا چه اندازه میتواند قابل اجرا باشد و آیا این طرح، دچار سرنوشت طرحهای شکستخورده قبلی نخواهد شد؟
مشابه طرح خانه ریز در گذشته وجود داشته و مردم با چنین طرحهایی صاحبخانه نمیشوند
فرشید پورحاجت، دبیر کانون سراسری انبوهسازان درباره طرح خانه ریز شهرداری در گفتوگو با تجارتنیوز بیان کرد: «اتفاق جدیدی رخ نداده و این طرح از قبل هم وجود داشته است. به هر جهت یک مدل از ساختوسازیست که در آن قرار است منابع مالی از محل پیشفروش تامین شود، این موضوع چیز جدیدی نیست. این مدل در گذشته هم در کشور بوده و امروز هم اتفاق تازهای رخ نداده است.»
او درباره هدف اصلی این طرح توضیح داد: «شهرداری صرفا به دنبال یک سازوکار برای تامین منابع مالی پروژههای خود است و این منابع قرار است در همان پروژههایی هزینه شود که خود شهرداری از آنها اطلاع دارد. با این حال، نباید این تصور ایجاد شود که مردم با این مدل خانهدار میشوند. این مدل را فقط برای تامین منابع مالی تعریف کردهاند.»
طرح خانه ریز برای پروژههای شهرداری است و ارتباطی به بخش خصوصی ندارد
پورحاجت در پاسخ به این سوال که طرح خانه ریز شهرداری تا چه اندازه ضمانت اجرایی دارد و آیا سازندگان اصلا تمایلی دارند که وارد ساخت چنین واحدهایی شوند یا خیر، اظهار کرد: «این طرح برای پروژههای خود شهرداریست و برای بخش خصوصی تعریف نشده است. نهاد شهرداری قرار است پروژههایی را در سطح شهر تهران و در مناطقی که مدنظر خودش است تعریف کند تا از این طریق، تامین نقدینگی داشته باشد.»
دبیر کانون سراسری انجمن انبوهسازان ادامه داد: «در واقع، یک پروژه طرحریزی و برای آن صندوق پروژه در نظر گرفته میشود و منابعی که به این محل تزریق شوند، در همان پروژه هزینه خواهد شد؛ مثلا در یک محدوده جغرافیایی مشخص که از قبل برنامهریزی شده است.»
واگذاری ملک به صورت متری یا سانتیمتری در گذشته نیز وجود داشته و طرح جدیدی پیشنهاد نشده است
پورحاجت درباره تجارب گذشته فروش مسکن متری توضیح داد: «اینکه واگذاری بهصورت سانتیمتری، میلیمتری یا متری باشد و سهام پروژه به اشخاص فروخته شود، سازوکاری است که از گذشته هم وجود داشته و امروز هم کارکرد خود را دارد. بنابراین اتفاق جدیدی رخ نداده است.»
این مقام صنفی اضافه کرد: «اما اگر فکر کنیم این مدل باعث میشود همه مردم یا مستاجران تهران صاحب مسکن شوند، من اعتقاد دارم چنین اتفاقی نمیافتد. این طرح فقط برای تامین منابع مالی همان پروژههایی است که تعریف شدهاند.»
انگیزههای بورسبازی و توجه به سرمایههای خرد مانند طلا و ارز، اقتصاد مسکن را دچار مشکل کرده است
پورحاجت در پاسخ به این سوال که با توجه به شرایط رکودی بازار مسکن، ضمانت بازگشت سرمایه طرح خانه ریز چقدر است، توضیح داد: «متاسفانه شرایطی در کشور ایجاد شده که بهواسطه انگیزههای بورسبازی، اقتصاد مسکن را دچار مشکل کرده است. بهنظر میرسد که مهمترین عامل ایجاد رکود، بورسبازی و توجه مردم به ورود سرمایههای خرد در بازارهایی مثل طلا و ارز و بحث نقدشوندگی سرمایههاست.»
او اضافه کرد: «از این جهت، میتوان گفت این طرح هم تا حدی در ادامه همان روند بورسبازی، شکل گرفته است. بنابراین، پیشبینی خاصی در این زمینه ندارم. این پروژه بیشتر برای افرادی است که میخواهند نقدینگی خود را در قالب یک بازار اقتصادی نگه دارند.»
تجارب گذشته نشان داده که دخالت دولت و نهادهای شبه دولتی در تمامی امور منجر به شکست شده است
این مقام صنفی به نبود اطمینان مردم به طرح مسکن متری و تجارب شکستخورده گذشته اشاره و تاکید کرد: «من شخصا اعتقاد دارم نهادهای دولتی باید به رسالت اصلی خودشان بپردازند. تجربه سالهای گذشته نشان داده که تصدیگری و مداخله دولت و شبه دولتیها در تمامی امور از جمله حوزه مسکن که از سال ۱۳۸۴ شکل گرفته، منجر به شکست شده است.»
بخش خصوصی در گذشته سالانه ۸۰۰ هزار واحد مسکونی تولید میکرد
پورجاحت درباره مسکنهای حمایتی توضیح داد: «دولتها طی سالهای گذشته برنامههای مختلفی برای ساخت مسکن حمایتی اجرا کردهاند، اما بررسی نتایج نشان میدهد که در نهایت تنها حجم قابل توجهی از مسکن صرفا برای اقشاری خاص ساخته شده است.»
او ادامه داد: «این در حالی است که بخش خصوصی که پیشتر بدون مداخله دولت سالانه حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار واحد مسکونی تولید میکرد و بازار را متعادل نگه میداشت، امروز با تضعیف جدی این روند مواجه شده است.»
سقف ساختوساز مسکن با تمام مداخلات، امروز تنها به ۳۵۰ هزار واحد در سال رسیده است
پورحاجت درباره میزان تولید سالانه مسکن در کشور توضیح داد: «سقف ساختوساز و تولید مسکن با تمام این مداخلات، از زمان اوج خود یعنی سالهای ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ فاصله گرفته و اکنون به حدود ۳۵۰ هزار تا ۴۵۰ هزار واحد رسیده است.»
این مقام صنفی به روند ضعیف مسکنسازی در دولت قبل اشاره و تاکید کرد: «حتی علیرغم اینکه یک دولتی آمد و سه سال، تریبونها را در اختیار داشت و اعلام میکردند که سالی یک میلیون واحد میخواهند بسازند، آمارها نشان داد که در آن دولت حدود ۸۰۰ هزار واحد برنامهریزی شده است.»
دولت باید به جای تصدیگری در بازار مسکن، نقش تنظیمگری را ایفا کند
دبیر کانون سراسری انجمن انبوهسازان با تاکید بر اینکه دولت نباید در امور مختلف مداخله کند، اضافه کرد: «من اساسا به تصدیگری و مداخله دولت در حوزه مسکن اعتقادی ندارم و معتقدم دولت باید نقش تسهیلگر را ایفا کند و بستر فعالیت بخش خصوصی را فراهم آورد.»
پورحاجت درباره معضل مهم موجود در کشور اظهار کرد: «معضلی که امروز کشور بدان دچار شده، همین تصدیگریهاست، به شعار میگویند دوست نداریم تصدیگریم انجام دهیم، اما در عمل انجام میدهند.»
عقبنشینی دولت پزشکیان از سیاستهای مداخلهگر در بازار مسکن، پسندیده است
این مقام صنفی درباره سیاستهای مسکنسازی دولت پزشکیان توضیح داد: «البته باید اشاره کرد که در دولت پزشکیان، تا حدی عقبنشینی از تصدیگری در حوزه مسکن دیده میشود. این کار بسیار دشوار است، اما به نظر میرسد، دولت چهاردهم تصمیم گرفته، تا حدودی عقبنشینی کند که این اتفاق، امر پسندیدهای است.»
گزارشهای بیشتر را در حوزه مسکن بخوانید.
