بر اساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر کرد، سهم بیکاران فارغ‌التحصیل در زمستان ۱۴۰۰، حدود ۳۸ درصد بود. این درحالی است که در سال ۲۰۲۰ نرخ بیکاران با تحصیلات عالی کشور افغانستان ۱۴٫۳۸ درصد بود.
نیمی از داوطلبان کنکور ۱۴۰۰ از ادامه تحصیل منصرف شدند. انتخاب رشته نکردند و می‌خواهند خیلی زود وارد بازار کار شوند. این ماجرا اما برای اقتصادی که دهه شصتی‌های آن هنوز در جستجوی کارند مشکل‌ساز است. اما آیا اقتصاد ایران می‌تواند برای همه این افراد کار ایجاد کند؟ جواب داوود سوری، اقتصاددان منفی است و می‌گوید وضعیت بازار کار از این هم بدتر می‌شود.
بنابر داده‌های مرکز آمار ایران، تعداد بیکاران کشور در تابستان امسال نسبت به تابستان سال 97 با نیم میلیون نفر کاهش به رقم دو میلیون و 800 هزار نفر رسید.
طبق آیین نامه طرح کارورزی فارغ التحصیلان دانشگاهی جویای کار، کارفرمایان و فعالان اقتصادی در صورت جذب این افراد تا دو سال از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما معاف خواهند شد.
دهه شصتی‌ها به یک واژه آشنا در ادبیات اقتصادی کشور تبدیل شده است، رشد بالای جمعیت دراین دهه بواسطه سیاست‌های ابتدای انقلاب و دوره جنگ باعث شد تا این بخش از جمعیت در یافتن شغل و فعالیت‌های اقتصادی با مشکلات زیادی روبه‌رو شوند.
جمعیت شاغل فارغ‌التحصیل طی یکسال گذشته، با رشد ۹۶ هزار نفری به بیش از یک میلیون و ۳۱۳ هزار و ۳۹۰ نفر افزایش پیدا کرد؛ همچنین بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۹ساله بیش از ۵۸ هزار و ۵۰۰ نفر رشد داشته است.
مرکز پژوهش‌های مجلس مطرح کرده است که بخش آموزش عالی در ایران به جای آنکه در جهت افزایش سرمایه انسانی و در نتیجه افزایش بهره‌وری نیروی کار حرکت کند، بیکاران تحصیل‌کرده‌تری تولید کرده است.
از مجموع ۳ میلیون و ۱۳۰ هزار و ۳۰۳ بیکار کشور در سطوح مختلف تحصیلی(ابتدایی تا دکتری)، یک میلیون و ۳۷۸ هزار و ۹۸۹ نفر معادل ۴۴ درصد دارای مدرک فوق دیپلم تا فوق لیسانس و بالاتر هستند.
مشاور معاونت اشتغال وزارت کار از فارغ‌التحصیلان بیکار تحت عنوان «بیکاران گران‌قیمت» یاد می‌کند و درباره علل بالا بودن نرخ بیکاری این گروه توضیحات قابل‌تاملی می‌دهد.
بررسی شاخص‌های بازار کار در سه دولت اخیر نشان می‌دهد در دولت نهم ۱۱۹ هزار نفر از جمعیت شاغل کاسته شد؛در دولت دهم سالانه ۹۳ هزار شغل و در دولت یازدهم نیز در هر سال ۳۱۰ هزار اشتغال ایجاد شد.
