رصد بازار کالاهای اساسی حکایت از توزیع کنترل شده روغن خوراکی دارد. چند ماه است که برخی تولیدکنندگان برای عرضه روغن به سوپرمارکت‌ها آن را منوط به خرید کالاهای جانبی مثل باتری، دستمال می‌کنند.
مالیات بر ارزش‌افزوده یک درصدی روغن که هم‌اکنون در دستور کار شورای اقتصادی سران قوا قرار دارد، به‌زودی ابلاغ خواهد شد؛ اقدامی که می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر روند قیمت‌گذاری و سیاست‌های بازار روغن در کشور داشته باشد.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان گیلان با تأکید بر نظارت جدی بر بازار اعلام کرد فروش روغن به شکل اجباری یا مشروط به خرید سایر کالاهای غیرضروری، تخلف محسوب می‌شود.
افزایش قیمت و کاهش عرضه، بازار روغن را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بار دیگر در برخی از فروشگاه‌ها و خرده‌فروشی‌های سطح شهر روغن کمیاب یا نایاب شده است؛ گرچه این اتفاق لزوماً به معنای کمبود این محصول در تمام نقاط شهر نیست، اما می‌تواند نشانه‌ای مهم از احتمال افزایش دوباره قیمت روغن باشد.
رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی ریشه نابسامانی در بازار روغن را در نبود نظارت از مبدا می‌داند و معتقد است تنها راه مهار نوسات فعلی، واگذاری توزیع کالاهای وارداتی با ارز ترجیحی به تشکل‌های صنفی و نظارت دقیق بر حلقه‌های ابتدایی زنجیره توزیع است.
بازار روغن در ایران امروز به میدان رقابت میان تولیدکنندگان، دلالان، فروشگاه‌ها و دستگاه‌های نظارتی بدل شده است؛ رقابتی که مصرف‌کننده نهایی، بازنده اصلی آن است.
کمبود روغن در بازار ایران ناشی از مشکلاتی نظیر بلاتکلیفی در قیمت‌گذاری، نوسانات قیمت جهانی روغن خام و مشکلات تخصیص ارز است. مسئولان وزارت جهاد کشاورزی از تدابیر کوتاه‌مدت برای رفع این مشکل خبر داده‌اند، اما برای جلوگیری از بحران‌های مشابه در آینده، همکاری بیشتر دولت و بخش خصوصی و حذف قیمت‌گذاری دستوری ضروری است.
گزارش‌ها و اظهارات مسئولان و فعالان بازار روغن نشان می‌دهد که ریشه این وضعیت، نه در کمبود مواد اولیه بلکه در سیاست‌های متناقض ارزی، نبود شفافیت در تخصیص ارز، تأخیر در اعلام قیمت‌های مصوب و همچنین انحصارطلبی برخی شرکت‌های تولیدکننده و واردکننده است؛ اما اکنون چشم امید بازار به وعده مسئولان برای برخورد با متخلفان و بازگشت ثبات به زنجیره تأمین دوخته شده است.
عضو کمیسیون مواد غذایی اتاق اصناف ایران گفت: دلیل کمبود روغن و شکر در فروشگاه‌های بزرگ افزایش ناگهانی تقاضا برای این اقلام با شارژ کالابرگ‌هاست بنابراین این مشکل موقت است و به زودی برطرف می‌شود.
کمبود و گرانی روغن خوراکی در برخی استان ها به دلیل مشکلات تأمین و نوسانات بازار ادامه دارد. این درحالی است که وزارت جهاد کشاورزی مسئول تأمین کالاهای اساسی و سازمان تعزیرات حکومتی، وظیفه نظارت بر بازار را به عهده دارد تا عرضه به بهانه های مختلف متوقف نماند و تولیدکنندگان و فروشگاه های بزرگ در انتظار اعلام قیمت های جدید، محصولات خود را در انبار احتکار نکنند.
رصد بازار کالاهای اساسی اعم از گوشت، تخم مرغ، برنج، روغن، شکر، لبنیات، حبوبات و… در هفته سوم فروردین ۱۴۰۴ انجام شد.
بازار روغن
همچنان قفسه‌های روغن مایع و نباتی فروشگاه‌های زنجیره‌ای و سوپر مارکت‌های بزرگ خالی است؛ به ویژه در زمانی که کالابرگ الکترونیکی مرحله دوم دهک‌های اول تا سوم شارژ شده است. متقاضیان ناگزیر بودند کالای دیگری را جایگزین روغن خوراکی کنند.
بنا بر گفته فروشگاه داران از زمان سفارش که معمولاً تولیدکنندگان آنها را ملزم به سفارش محدود می‌کنند زمان می‌برد تا کالا را تحویل دهند.
بازار گوشت
قیمت گوشت قرمز در قصابی‌ها و پروتئین فروشی‌های سطح شهر نسبت به هفته گذشته کاهش یافته اما این کاهش فقط محدود به این بخش بازار بوده و گوشت قرمز دولتی با همان قیمت هفته گذشته و محدود ادامه دارد.
گفتنی است؛ قیمت گوشت قرمز مخلوط چرخ کرده دولتی از دام داخلی هر بسته یک کیلوگرمی ۴۰۹ و از دام وارداتی (دولتی) ۲۷۹ هزار تومان در حال عرضه است.
بازار گوشت مرغ
نرخ گوشت مرغ نسبت به هفته گذشته کاهش یافت و هر کیلو گرم گوشت مرغ گرم از ۱۰۹ به ۹۷ هزار تومان رسیده است.
بازار تخم مرغ
قیمت هر شانه تخم مرغ بسته به وزن آن بین ۷۹ تا ۱۳۰ هزار تومان شده (بدون بسته بندی فروشگاهی) در حالی که در اسفند سال گذشته بین ۹۹.۸۰۰ تا ۱۶۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شد.
به گفته رئیس اتحادیه مرغداران میهن کاهش تقاضای صنعتی به دلیل تعطیلات عید و ماه مبارک رمضان در بازار با مازاد محصول مواجهه هستیم که وزارت جهاد کشاورزی از طریق شرکت پشتیبانی امور دام باید ورود کرده و خرید حمایتی کند.
یک نکته، به گفته فروشگاه داران اخیراً شکنندگی این محصول بالا رفته و پوسته تخم‌مرغ و مشخص نیست به چه دلیلی خیلی زود شکسته شده و در هر بار، تخم مرغ‌های زیادی از بین می‌رود که این مسئله به مغازه‌دار ضرر می‌رساند.
بازار لبنیات
قیمت فرآورده‌های لبنی با تقاضای کمتر اعم از شیر تا شیر با طعم‌های مختلف، ماست و پنیر برخی برندها و… افزایش یافته به طوری که یک بسته پنیر ۵۰۰ گرمی گران‌تر از یک کیلو گرم گوشت مرغ است.
بازار حبوبات
همچنان این بازار در تأمین لوبیا چیتی مورد نیاز کمبود دارد و این محصول از ۳۵۰ هزار تومان هفته گذشته به ۳۶۵ هزار تومان در هر بسته ۹۰۰ گرمی رسیده و در سایر اقلام هم کمبودهایی در برخی برندها دیده می‌شود.
برخی برندها در حال تغییر بسته بندی و عرضه این محصولات با ظاهری جدید هستند.
بازار برنج
بازار برنج ایرانی همچنان با افزایش قیمت مواجه است و هر کیلو گرم برنج هاشمی از حدود ۱۸۵ هزار تومان در هفته پایانی اسفند ۱۴۰۳ به ۲۲۰ هزار تومان در هفته سوم فروردین ۱۴۰۴ رسیده است.
این در حالی است که موجودی برنج ایرانی در بازار بالا بوده و عرضه برنج هندی اگرچه به شکل محدود ادامه دارد.
در ادامه قیمت برخی کالاهای اساسی می‌آید.
گفتنی است؛ قیمت‌های زیر یک میلیون تومان به هزار تومان و برای وزن‌های نوشته نشده یک کیلوگرم است.
نایب رئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق بازرگانی ایران گفت: شرکت بازرگانی دولتی ایران با تزریق ۵۰ هزار تن روغن به بازار و تخصیص ۲۵ هزار تن روغن به صنایع غذایی در صدد است مشکل کمبود روغن در کشور را حل کند.
با توجه به گزارش‌های مردمی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای، کمبود روغن در بازار مشاهده شده است. معاون وزیر جهاد کشاورزی، موضوع کمبود روغن را مربوط به تخصیص ارز دانست. همچنین رئیس اتاق اصناف در این زمینه عنوان کرد: در بازار پایان سال، هیچ کمبودی در کالاهای اساسی وجود ندارد. مسئله اصلی، مدیریت توزیع است. در بازار توزیع، بسیاری از افراد اظهار نظر یا دخالت می‌کنند و شرایط را به سمتی می‌برند که بحران ایجاد شود.
