بورس ایران این روزها تحت فشارهای چندگانه‌ای قرار دارد که ارزش آن را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. افت ارزش بازار از ۴۳۰ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۴ به حدود ۸۵ میلیارد دلار در هفته جاری، نشان می‌دهد که دستکاری نرخ‌ها، قیمت‌گذاری دستوری و اختلاف میان دلار رسمی و آزاد، اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش داده و چشم‌انداز بورس را مبهم کرده است. در چنین شرایطی، فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند با ایجاد نگرانی‌های جدید، فشار روانی بر سرمایه‌گذاران وارد کند و روند بازار را تحت تاثیر قرار دهد. همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه، با اشاره به افت ارزش بازار در سال‌های اخیر به تجارت‌نیوز گفت: «ادامه دستکاری‌ها و قیمت‌گذاری دستوری، کاهش بیشتر ارزش بورس را در پی خواهد داشت.»
اگرچه طی دو روز معاملاتی گذشته شاخص‌های بورسی سبزپوش شده و جریان پول حقیقی هم مثبت بوده، اما نگاهی جزئی‌تر، حاکی از وضعیت منفی در کلیت بازار سهام است و بر همین اساس، اهالی بازار این رشد را شکننده تلقی کرده‌اند. بازار سرمایه ایران در نقطه‌ای حساس قرار گرفته، جایی که خروج نقدینگی، نرخ‌های بالای تامین مالی و چالش‌های سیاسی، آینده تامین مالی شرکت‌های بورسی را به دغدغه‌ای جدی برای فعالان اقتصادی تبدیل کرده است. مهدی دلبری، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز به بررسی وضعیت کنونی بازار سرمایه و چالش‌های پیش روی تامین مالی شرکت‌های بورسی پرداخت و با اشاره به خروج سنگین پول از بازار سهام و افزایش نرخ تامین مالی، هشدار داد: «بدون اصلاح سیاست‌های ارزی، کاهش مداخلات دولتی و رفع ناترازی‌های انرژی، چشم‌انداز تامین مالی شرکت‌ها تیره و تار خواهد بود و اقتصاد ایران در ۶ ماهه دوم سال با تورم شدید و کاهش تولید مواجه خواهد شد.»
بورس تهران از خردادماه امسال تا امروز با افتی کم‌سابقه روبه‌رو شده است. شاخص کل با سقوطی 26 درصدی از سه میلیون و 252 هزار واحد به دو میلیون و 430 هزار واحد رسیده و خروج 61 هزار میلیارد تومان پول از سهام، حق تقدم و صندوق‌های سهامی زنگ خطر بزرگی برای سرمایه‌گذاران به صدا درآورده است. این در حالی است که نقدینگی به سمت دارایی‌های امن مانند طلا و صندوق‌های درآمد ثابت حرکت کرده است.
با گذشت دو ماه از جنگ ایران و اسرائیل، بورس ایران همچنان تحت فشار خروج نقدینگی قرار دارد و حتی از سرگیری مذاکرات با اروپا نتوانسته اعتماد سرمایه‌گذاران را بازگرداند. ابهام در آینده اقتصادی، فعالان بازار را به رفتار محتاطانه و نگهداری سرمایه در گزینه‌های کم‌ریسک واداشته است. مهدی سوری، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه، در این باره به تجارت‌نیوز گفت: «بازار سرمایه ایران بیش از هر چیز تحت تاثیر تنش‌های سیاسی، فشارهای اقتصادی و سیاست‌های ضدتولید قرار دارد. بی‌اعتمادی فعالان بازار نسبت به حمایت دولت باعث شده منابع خود را به گزینه‌های کم‌ریسک‌تر منتقل کنند.»
شاخص کل بورس تهران در ۵۵ روز معاملاتی اخیر حدود ۳۰ درصد ریزش داشته و از سطح سه میلیون و ۲۵۲ هزار واحد به محدوده دو میلیون و ۴۰۰ هزار واحد سقوط کرده است. در این مدت، رکوردشکنی صف‌های فروش، ابهام در مذاکرات سیاسی، بحران انرژی و هجوم نقدینگی به صندوق‌های طلا، فضای بی‌اعتمادی و رکود را در تالار شیشه‌ای تشدید کرده و مانع شکل‌گیری موج پایدار صعودی شده است.
بازار سرمایه پس از جنگ 12 روزه ایران و اسرائیل با ریسک‌های سیستماتیک جدیدی روبه‌رو شد و در دو ماه اخیر شاهد ریزش‌ها و اصلاحات سنگین بود. حمایت‌های دولت نیز نتوانست مانع این ریزش سنگین شود. حمید اسدی کارشناس حقوقی بازار سرمایه در توییتی اعلام کرده بود که براساس ماده 290 قانون آیین دادرسی کیفری وضعیت فعلی سازمان بورس قابل پیگیری قضایی است. اسدی در توضیح این توییت به تجارت‌نیوز گفت: «کوتاهی سازمان بورس در مدیریت ریسک‌ها و صرفا اکتفا به حمایت‌های مالی باعث شد ابزارهای قانونی به‌طور کامل استفاده نشوند و بورس در وضعیت کنونی گرفتار شود.» به گفته او حمایت از حقوق سهامداران حقیقی و خرد در بازار سرمایه در مدیریت فعلی دیده نمی‌شود.
سهام عدالت دوباره به بحث داغ فعالان بازار سرمایه تبدیل شده است. در حالی که هفته گذشته زهره عالی‌پور، رئیس سازمان خصوصی‌سازی از احتمال آزادسازی مجدد سهام عدالت ظرف دو تا سه ماه آینده خبر داده بود، روز گذشته دستیار ویژه رئیس سازمان بورس در امور سهام عدالت اعلام کرد که نه تنها آزادسازی از منظر حقوقی موضوعیت ندارد بلکه تا زمانی که مجامع تمامی شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت برگزار نشود و وضعیت بازار سرمایه نیز به ثبات نرسد، خبری از شروع دوباره معاملات سهام عدالت نخواهد بود! با این حال اما اظهارات عالی‌پور از میانه هفته گذشته معامله‌گران بازار سرمایه را نگران کرد و بر شدت خروج پول از بورس افزود. در همین حال با توجه به اینکه پیشتر نیز وزیر اقتصاد گفته بود رئیس‌جمهوری در هفته دولت خبر تازه‌ای از سهام عدالت اعلام خواهد کرد، به نظر می‌رسد این مناقشه میان دولت و شورای عالی بورس بر سر ازسرگیری معاملات سهام عدالت همچنان ادامه داشته باشد. احسان رضاپور، کارشناس بازار سرمایه در بررسی این مناقشه جدید به تجارت‌نیوز گفت: «آزادسازی معاملات سهام عدالت در شرایط فعلی می‌تواند فشار فروش گسترده و خروج نقدینگی از بازار سرمایه را افزایش دهد.»
یک سال از آغاز به کار دولت پزشکیان گذشت و طی این مدت، وضعیت بازار سرمایه وخیم‌تر شد. طی این مدت، عملکرد اقتصادی دولت در حوزه بورس با چالش‌های جدی و فرصت‌های از دست رفته همراه بوده است. بهمن فلاح، کارشناس بازار سرمایه با انتقاد از عملکرد یک‌ساله دولت چهاردهم به تجارت‌نیوز گفت: «دولت پزشکیان با تصمیمات شتاب‌زده و نرخ بهره ۴۰ درصدی، در مسیر نابودی بورس گام برمی‌دارد.» او پیش‌بینی کرده است که با تداوم ابهامات موجود، شاخص کل بورس به زیر دو میلیون واحد برسد.
بورس تهران طی یک سال نخست دولت مسعود پزشکیان، با رشد ۲۸ درصدی شاخص کل در مقابل خروج بیش از 60 هزار میلیارد تومانی سرمایه حقیقی مواجه شد؛ تناقضی که در سایه تحولات سیاسی - امنیتی و تصمیمات اقتصادی دولت شکل گرفت. تجارت‌نیوز در گفت‌وگو با فردین آقابزرگی و امیرعلی امیرباقری، کارشناسان بازار سرمایه عملکرد یک‌ساله دولت پزشکیان در بورس را بررسی می‌کند.
با وجود اعلام آتش‌بس میان ایران و اسرائیل و پشتیبانی دولت از بازار سرمایه، خروج نقدینگی از این بازار همچنان ادامه دارد. این روند نشان‌دهنده بی‌اعتمادی گسترده سرمایه‌گذاران و نگرانی‌های ریشه‌ای است که با اقدامات زودگذر حل‌شدنی نیست. همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه به تجارت‌نیوز گفت: «خروج نقدینگی از بازار سرمایه تا زمان ایجاد ثبات در شاخص‌های کلان اقتصادی ادامه خواهد یافت.»
پس از جنگ ۱۲ روزه، مداخلات دولت و بانک مرکزی با تزریق نقدینگی و ابزارهای حمایتی، مانع تشدید روند نزولی بورس شد؛ اما اظهارات اخیر رئیس سازمان بورس درباره بی‌نیازی از حمایت‌های بیشتر، این پرسش را به وجود آورده که آیا ثبات کنونی پایدار است یا خروج نهادهای حاکمیتی می‌تواند بازار را با شوک‌های جدید مواجه کند؟ علی رئوفی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، با انتقاد از سخنان اخیر رئیس سازمان بورس اظهار کرد: «وقتی مسئولان به جای آرامش بخشیدن به بازار، با اظهارات نسنجیده سیگنال‌های منفی می‌دهند، نتیجه‌ای جز تشدید بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران ندارد.»
فصل مجامع بورسی و انتشار گزارش‌های مالی، یکی از دوره‌های حساس و تاثیرگذار در بازار سرمایه ایران است. در این بازه، سهامداران با بررسی عملکرد شرکت‌ها و تصمیمات مرتبط با تقسیم سود، مسیر آینده بورس و سرمایه را رقم می‌زنند. اما شرایط فعلی بورس چگونه است و پس از اتمام فصل مجامع، بازار چه روندی را تجربه می‌کند؟ آرش شهریاری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز اظهار کرد: «در شرایطی که التهاب بازار پس از مجامع به اوج خود رسیده، حتی تقسیم سودهای بالا توسط برخی شرکت‌ها نیز نتوانسته اعتماد سرمایه‌گذاران را بازگرداند.» او معتقد است، احتمالا بازار سهام در کوتاه‌مدت شاهد خروج پول سنگین خواهد بود.
طی روزهای گذشته، عرضه اوراق همیار به‌عنوان ابزاری برای بیمه سهام، نقش مؤثری در حفظ سرمایه‌گذاران و کاهش نوسانات بورس داشته است. این اوراق با ایجاد اطمینان و حمایت از سهامداران، به توسعه بازار و افزایش نقدشوندگی کمک کرده‌اند. محمد غفوری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز با اشاره به خروج سنگین نقدینگی و ثبت سفارش‌های حمایتی صندوق‌ها، تاکید کرد: «بازار پس از اصلاحات اخیر به سطوح معقول‌تری رسیده، اما برای رشد پایدار نیازمند ورود نقدینگی جدید و اصلاحات ساختاری است.»
شاخص کل بورس ۲۱ تیرماه با جهش 40 هزار واحدی و همراهی سیاست‌های حمایتی، نشانه‌هایی از بازگشت رونق را به نمایش گذاشت. اما آیا این رشد آغازی پایدار در مسیر صعودی است یا موجی زودگذر؟ بهمن فلاح، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز اظهار کرد: «بازار سرمایه در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری به حمایت‌های عملی و شفاف‌سازی نیاز دارد. اگرچه صندوق تثبیت و صندوق‌های اهرمی گام‌های مثبتی برداشته‌اند، اما تا رفع ابهامات سیاسی و روانی، این حمایت‌ها باید با قوت ادامه یابد.»
پس از پایان جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی و بازگشایی بورس تهران، بازار سرمایه با شوک قوی مواجه شد و شاخص کل با ریزش گسترده و صف‌های فروش سنگین همراه بود. با این حال از روز دوشنبه، برخی خریداران حقیقی به سمت تقاضا اضافه شده و از موج فروش کاسته‌اند. امیرعلی امیرباقری، کارشناس بازار سرمایه با بررسی رفتار بازار در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز گفت: «نزدیک شدن به فصل مجامع و تقسیم سود شرکت‌ها می‌تواند محرک سنتی برای ورود سرمایه‌گذاران خرد به بازار باشد.»
بازدهی بورس در دومین هفته تیرماه منفی سنگینی خورد و ارقام تاریخی را ثبت کرد. این هفته بیش از 28.8 همت پول حقیقی از بازار خارج شد تا صدای زنگ خطر سرمایه‌گذاری، بلندتر از همیشه به گوش برسد.
از ابتدای هفته جاری تا کنون شاخص کل بورس 253 هزار واحد ریزش کرده است. شاخص هم‌وزن نیز در این مدت 62 هزار واحد فروریخته که نشان می‌دهد وضعیت تمامی سهام بازار از بزرگان گرفته تا کوچکترها، قرمز بوده است. طی روزهای اخیر در تمامی روزهای معاملاتی دست کم 96 درصد از سهم‌های بازار منفی بوده‌اند و خروج پول حقیقی با شیب تند، شدت گرفته است. روندی که از عوامل مختلفی نشات گرفته و موجب نگرانی روزافزون فعالان بازار شده است. نیما میرزایی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز تاکید کرده است که بدعهدی در حمایت از بازار سرمایه این وضعیت را تشدید کرده و در صورتی که حمایت عملی صورت نگیرد، بازار سهام به ناکجاآباد میرود.
رئیس سازمان بورس با اشاره عملکرد بازار سرمایه در دوره جنگ ۱۲ روزه و اقدامات انجام شده برای صیانت از دارایی سهامداران، گفت: حمایت‌ها از سهامداران خُرد آغاز شده و دولت و بانک مرکزی نیز در این حوزه کمک می‌کنند.
بازار نزولی بورس، با وجود کاهش قیمت‌ها و افت اعتماد سرمایه‌گذاران، همچنان می‌تواند برای سرمایه‌گذاران هوشمند فرصتی استثنایی ایجاد کند. کارشناسان معتقدند، با شناسایی سهام دارای ارزش ذاتی بالا و به‌کارگیری استراتژی‌های هوشمند، امکان دستیابی به سودهای بلندمدت وجود دارد. تمرکز بر شرکت‌هایی با بنیان قوی، سرمایه‌گذاری گام‌به‌گام و انتخاب صنایعی که در برابر رکود مقاوم هستند، می‌تواند نوسانات بازار را به فرصتی برای سودآوری تبدیل کند. ایمان صادقی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز بیان کرد: «بازار نزولی بورس، با وجود چالش‌ها، برای سرمایه‌گذارانی که با تحلیل دقیق و صبر به دنبال سهام با ارزش ذاتی بالا هستند، فرصتی بی‌نظیر برای ساختن سبد سرمایه‌گذاری سودآور فراهم می‌کند.»
