رکود در بازار مسکن و کاهش حاشیه سود ساخت و ساز باعث شده است که ریسک سرمایه‌گذاری برای سازندگان مسکن تا اندازه زیادی افزایش پیدا کند؛ شرایطی که می‌تواند عامل اصلی کاهش عرضه مسکن در بازار باشد. اما رکود و بی‌علاقگی انبوه‌سازان برای ورود به بازار چه پیامدهایی در پی دارد؟
آمارها و مشاهدات میدانی، حاکی‌ست که صنعت ساخت و ساز طی چند سال گذشته رکود بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است. این رکود ناشی از دو عامل کاهش قدرت خرید متقاضیان و بی‌انگیزگی سازندگان بوده است. سوال این است که همین دو عامل، تحت تاثیر چه شرایطی ایجاد شده‌اند؟
مشارکت در ساخت، طی سال‌های گذشته یکی از راه‌های خانه‌دار شدن برای افرادی بود که پول نقد معادل قیمت یک ملک را در دست نداشتند، اما می‌توانستند به مرور زمان، مبالغی را برای تکمیل واحدهای مسکونی، پرداخت کنند. با این حال، طی سال‌های اخیر این نوع سرمایه‌گذاری تا حد زیادی تضعیف شده است. علیرضا کمیجانی، حقوقدان و متخصص قراردادهای ملکی در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز به بررسی چالش‌های حقوقی مشارکت در ساخت پرداخته است.
متقاضیان معترض مسکن ملی که حدود یک ماه پیش در مقابل وزارت راه و شهرسازی تجمع کرده بودند، می‌گویند که به خواسته‌ها و مشکلات آنها رسیدگی نشده است؛ بر همین اساس، صبح امروز متقاضیان مسکن ملی تجمع کوچکی را مقابل مجلس برگزار کردند که البته این بار هم بدون پاسخ ماند و با فشار نیروهای حراست، پایان یافت. اما خواسته این معترضان چیست؟
گروهی از نمایندگان مجلس، تابستان امسال طرحی را تهیه کردند که به گروهی از مالکانی که زمین‌‌های آنها برای اجرای طرح‌‌ها و سرانه‌‌های خدماتی و عمومی در نظر گرفته شده، اجازه می‌دهد نسبت به تغییر کاربری این اراضی به مسکونی اقدام کنند. اما این اقدام چه آینده چه پیامدهایی در پی خواهد داشت؟
ساخت مسکن یکی از وعده‌هایی‌ست که دولت‌ها در ایران عموما با تکیه بر آن روی کار می‌آیند. با این حال، از آنجا که این وعده عموما در فضای هیجانی انتخابات مطرح می‌شود، دچار فقدان کارشناسی و دید واقع‌بینانه است. اما آیا اصولا، انبوه‌سازی توسط دولت‌ها، اقدامی مثبت است؟ فردین یزدانی، تحلیلگر و کارشناس اقتصاد مسکن در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، به این سوال پاسخ منفی داده است! اما چرا؟
ابراهیم رئیسی دوباره طلبکار شد! رئیس دولت سیزدهم که از همان دوره تبلیغات برای ریاست جمهوری، ادعا کرده بود که طی چهار سال، سالی یک میلیون واحد مسکونی خواهد ساخت، حالا عقب‌ماندگی دولت خود در اجرای این وعده را به گردن دولت‌های قبل انداخته و دوباره در نقش طلبکار ظاهر شده است.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با پرداختن به موضوع ساخت مسکن نخبگان گفت: کار مسکن در مورد دانشگاه‌‍‌هایی که با آنها تفاهم‌نامه امضاء شده و توانسته‌اند زمین را هم تأمین کنند، آغاز شده است.
طرح نهضت ملی مسکن مانند تمام طرح‌های مسکن دولتی مربوط به افرادی‌ست که از دهک‌های پایین درآمدی هستند و توانایی خرید سرپناهی برای خود را ندارند؛ اما برخی از این خانوارها حتی قدرت تهیه آورده این پروژه و پرداخت اقساط ماهانه تسهیلات آن را هم ندارند. این مسئله باعث شده است بسیاری از مشمولان از ثبت‌نام برای این واحدها انصراف دهند، در حالی‌که بحران خرید و اجاره مسکن در کشور هر روز وارد ابعاد تاریک‌تری می‌شود.
همان‌طور که بارها و بارها در مورد آن نوشته شده، رکود بازیگر اصلی حوزه مسکن در سال 1402 است؛ رکودی که هم در معاملات و هم در ساخت و ساز پررنگ است. اما با وجود سیطره رکود بر بازار مسکن و قیمت بالای ساخت در کشور، چه چشم‌اندازی از سال 1403 وجود دارد? راه‌حل خروج از وضعیت رکودی مسکن چیست؟
دولت مدتی پیش اعلام کرد که سقف وام مسکن روستایی را به 350 میلیون تومان افزایش داده است؛ با این حال اکنون مردم می‌گویند برخی شعب بعد از گذشت حدود یک هفته از زمان ابلاغ دستوالعمل وام، از پرداخت این تسهیلات با سقف جدید امتناع می‌کنند. در این میان، بنیاد مسکن نیز در این زمینه سکوت کرده و آماری نیز در این زمینه منتشره نمی‌شود.
گزارش مرکز آمار ایران از اطلاعات پروانه‌های ساختمانی تابستان امسال حاکی از افزایش 37 درصدی صدور پروانه احداث ساختمان در تهران نسبت به فصل گذشته است. این در حالی‌ست که عدد شامخ نشان می‌دهد با وجود این رونق نسبی در تابستان، طی دو ماه انتهایی پاییز، روند ساخت و ساز دوباره وارد فاز رکودی شده است.
دولت مدعی است حدود دو میلیون واحد مسکونی پروژه نهضت ملی مسکن ساخته شده یا در حال ساخت است. این در حالی‌ست که ناظران بازار مسکن عنوان می‌کنند بیشتر واحدهایی که تحت عنوان نهضت ملی مسکن معرفی می‌شوند، در واقع همان واحدهای نیمه‌ساخته مسکن مهر و پروژه واگذاری زمین رایگان هستند.
رکود بازار مسکن باعث شده است که بازگشت سرمایه انبوه‌سازان کند شده و در نتیجه، آغاز پروژه‌های جدید از سمت سازندگان، متوقف شود. رئیس انجمن انبوه‌سازان تهران در این به به تجارت‌نیوز گفت: «اگر پول سرمایه‌گذار طی یک فعالیت اقتصادی در دوره رکودی بازنگردد، نمی‌تواند پروژه جدیدی را آغاز کند. در حال حاضر هم برخی از انبوه‌سازان، ساختمان‌هایی را آماده کرده‌اند، اما قادر به فروش نیستند.»
روز گذشته معاون امور بازسازی و روستایی بنیاد مسکن اعلام کرد متقاضیان وام مسکن روستایی از امروز قادر به ثبت‌نام برای این تسهیلات با سقف جدید هستند. با این حال مشاهدات میدانی حاکی از آن است که برخی شعب از پرداخت وام با سقف جدید امتناع می‌کنند. دلیل این امر چیست در مجموع چگونه می‌توان برای تسهیلات روستایی ساخت مسکن اقدام کرد؟
نماینده مردم مرودشت در مجلس شورای اسلامی معتقد است که اگر دولت به سمت واگذاری زمین به قیمت دولتی به مردم حرکت کند، بهتر از آن است که خودش برای مردم خانه بسازد.
کمبود زمین آماده ساخت در کلانشهرها و توجه دولت به بافت فرسوده باعث شده است طرح‌های بیشتری نسبت به دهه‌های پیش در این زمینه تصویب و در برخی موارد اجرا شود. مدیر عامل شرکت بازآفرینی شهری ایران در این راستا اعلام کرده است مجموع واحدهای نوسازی شده از ابتدای فعالیت در بافت فرسوده و در دولت سیزدهم تاکنون ۱۸۱ هزار و ۱۴۱ واحد بوده است.
رئیس بنیاد مسکن با اشاره به این‌که قیمت ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن، قیمت تمام شده است، گفت: در موضوع مصالح ساختمانی بیشتر می‌توانیم قیمت را کاهش دهیم.
امتناع بانک‌ها از پرداخت وام نهضت ملی مسکن که در ابتدا به آنها تکلیف شده بود، باعث شده است دولت به فکر جریمه این نهادها بیفتد. رئیس هیأت عامل صندوق ملی مسکن به‌تازگی پیش‌بینی کرده است، جریمه بانک‌های غیرمتعهد به بخش مسکن ۱۵۹ هزار میلیارد تومان است.
