انتقال سهمیه سوخت افراد به کارت بانکی موضوعی است که مطابق قانون بودجه 1404، باید تا تیرماه اجرایی شود. محمود خاقانی، کارشناس انرژی، در مورد این طرح گفت: واقعیت این است که قاچاق سوخت، برخلاف آنچه مطرح می‌شود، از طریق کارت‌های سوخت انجام نمی‌شود. مواردی افشا شده که نشان می‌دهد لوله‌هایی مستقیما از پالایشگاه‌ها کشیده شده و سوخت از طریق آن‌ها قاچاق می‌شود. این مسئله در اختیار مردم نیست، بلکه به افرادی مربوط می‌شود که احتمالا همان‌هایی هستند که برای اجرای طرح‌هایی مانند انتقال سهمیه سوخت به کارت بانکی فشار می‌آورند.
اخیرا در استان هرمزگان، خط لوله قاچاق دو کیلومتری سوخت هواپیما و بیش از 19 میلیون لیتر سوخت قاچاق توسط مرزبانی هرمزگان کشف شده است. عبدالکریم هاشمی نخل ابراهیمی، نماینده هرمزگان در مجلس، گفت: بخش عمده قاچاق سوخت به شکل عمده انجام می‌شود و نرخ ارز و حامل‌های انرژی تأثیر بسزایی در این زمینه دارد.
رضا نواز، سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت، اخیرا از قاچاق سالانه سه میلیارد لیتری سوخت به پاکستان خبر داد و عنوان کرد که این میزان قاچاق به هیچ عنوان کار مردم عادی نیست. حال باید پرسید که اگر قاچاق سازمان‌یافته سوخت توسط مردم عادی صورت نمی‌گیرد، پس چرا قوانین محدودکننده در حوزه سوخت تنها برای مردم عادی اجرا می‌شود؟
یک انشعاب دو کیلومتری از خط لوله‌ای که توسط آن سوخت هواپیماها منتقل می‌شد، در بندرعباس شناسایی و کشف شده است. از طریق این خط لوله، روزانه 70 هزار لیتر بنزین در شبانه روز قاچاق می‌شد. حال باید پرسید که مبادی این قاچاق چه کسانی بودند و چه فرآیندی می‌تواند قاچاق انواع سوخت را نمایان کند؟
اظهارنظرات متعدد مقامات، موضوع قاچاق سوخت را بار دیگر مورد توجه قرار داد. تا جایی که طرح پایش لحظه‌ای زنجیره تولید تا توزیع فرآورده‌های نفتی یا همان طرح میترینگ و مانیتورینگ، بار دیگر در دستور کار قرار گرفته است. مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی، عنوان کرد: اگر مشخص شود که چه کسی سوخت را گرفته، برده و مصرف کرده است، مشخصا دیگر قاچاقی اتفاق نمی‌افتد.
موضوع جمع‌آوری کارت‌های سوخت و اختصاص سهمیه بنزین به کارت ملی افراد بار دیگر به موضوعی جدی تبدیل شده است. در همین زمینه فرزین سوادکوهی، کارشناس انرژی، عنوان کرد: اگر به هر کارت ملی یک سهمیه اختصاص داده شود، دردی از ماجرای ناترازی سوخت برطرف نمی‌شود. اصلی‌ترین بخش‌های ماجرا را رها کرده‌اند و فکر می‌کنند که با این کارها می‌توانند جلوی قاچاق را بگیرند.
موضوع قاچاق ۳۰ میلیون لیتری سوخت پس از اظهارات جنجالی رئیس مجلس در صحن علنی بالا گرفت. محمدعلی خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک، عنوان کرد: اگر مسئولان مقابل این حجم از قاچاق سوخت بایستند دیگر نیازی به واردات بنزین نیست.
سیدهاشم اورعی استاد دانشگاه صنعتی‌شریف اظهار داشت: یکی از مسائل مهم اجرای یک طرح قابلیت اجرای آن است که در مورد موضوع بنزین مسئله در حال پیچیده‌تر شدن است.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی گفت: جامعه ما نسبت به قیمت بنزین، حساسیت بیش از حد پیدا کرده، وگرنه جامعه ما مدت‌ها است که نسبت به افزایش قیمت‌ها بی احساس شده است.
سخنگوی صنف جایگاه‌داران گفت: امکان ندارد ۲۵ میلیون لیتر قاچاق بنزین به صورت خرد یا از جایگاه‌ها باشد، به جای اینکه در تهران محدودیت سوخت گیری بگذارید، شاهراه اصلی قاچاق را پیدا کنید!
حمید حسینی، فعال اقتصادی که معتقد است فعلاً امکان مبارزه با قاچاق فراهم نیست، می‌گوید: «اساساً پاکستان واردکننده نفت از ایران نیست، اما بخشی از فرآورده‌های نفتی که پالایشگاه‌های بخش خصوصی تولید می‌کنند، به این کشور فروخته می‌شود. همچنین کالا‌های نفتی که از ایران به پاکستان ترانزیت می‌شود، تهاتر می‌شوند؛ زیرا نظام بانکی نمی‌تواند نقل و انتقالات مالی انجام دهد. این مسئله شامل فرآورده‌های نفتی هست، اما شامل خود نفت خام که دولت ایران به فروش می‌رساند، نیست بلکه شامل هیدروکربن‌های سنگین و سبک است. این مدل فرآورده‌ها به پاکستان می‌رود؛ بنابراین، خبر درست این است که فرآورده‌های نفتی با انبه تهاتر شده‌اند و نه اینکه نفت خام به این کشور فروخته شده باشد.»
هفته گذشته بنزین در پاکستان گران شد و با افزایش قیمت بنزین در همه کشورهای همسایه، حالا در حالی که کارشناسان از همیشه بیشتر نگران احتمال افزایش قاچاق بنزین هستند، خاقانی، کارشناس بین‌المللی اقتصاد انرژی می‌گوید: قاچاق بنزین ارتباطی به قیمت آن ندارد. عده‌ای در هر صورت سوخت قاچاق می‌کنند.
قاچاق سوخت بارها به عنوان دلیلی برای افزایش نرخ قیمت سوخت به ویژه بنزین در ایران مطرح شده است. اما سهم بنزین در قاچاق سوخت ایران چقدر است و آیا تنها پایین بودن نرخ بنزین در ایران نسبت به کشورهای همسایه باعث سوخت‌بری مرزنشینان و قاچاق سوخت به خارج شده است ؟
با شروع مجدد تحریم‌ها در سال ۹۷، دو برند کره‌ای با ارسال نکردن قطعات به شرکای ایرانی‌شان، ایران را ترک کردند، اما به قاچاق گسترده و سازمان‌یافته محصولات خود به ایران روی آوردند. به گفته دبیر انجمن لوازم صوتی و تصویری همین دو برند همچنان در بازار ایران حضور گسترده دارند و دلار حاصل از قاچاق بنزین و دارو به صورت لوازم خانگی به کشور برمی‌گردد.
دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری می‌گوید: قاچاقچیان لوازم خانگی این روزها که نقل و انتقال ارز مشکل شده است، سوخت، دام زنده و... را به خارج از کشور قاچاق می‌کنند و در ازای آن لوازم خانگی وارد می‌کنند.
اختلاف قیمت سوخت و به ویژه بنزین در داخل با کشورهای همسایه سود بالایی را از محل قاچاق آن می‌کند؛ به‌طوری‌که برای هر لیتر بنزین تا ۱۵ هزار تومان سودآوری دارد.
