مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی منتشر کرده است که نشان می‌دهد جمع مالیات حاصل از خانه‌های لوکس و خالی و در 11 ماه ابتدایی سال 1402 به 50 میلیارد تومان هم نمی‌رسد. این در حالی‌ست که دولت سیزدهم مالیات‌ستانی از این واحدها را یکی از محوری‌ترین سیاست‌های خود برای کنترل بازار مسکن می‌داند. اما چرا مالیات بر خانه‌های خالی در ایران ضمانت اجرایی ندارد؟
دریافت مالیات از خانه های خالی، در بسیاری از کشورها یکی از بازوهای پرتوان دولت برای کنترل بازار مسکن محسوب می‌شود، اما اجرای این قانون در ایران چندان موفقیت‌آمیر نبوده است. مجید گودرزی، کارشناس مسکن در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، عوامل ناکامی دولت‌ها در مالیات‌ستانی از خانه‌های خالی را بررسی کرده است.
سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی گفت: از ابتدای سال ۵۹ هزار و۵۰۳ واحد مسکونی خالی از سکنه به سازمان امور مالیاتی کشور جهت اخذ مالیات معرفی شده است.
مدیرکل دفتر حسابرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی اعلام کرد: از ۶۶ هزار واحد مسکونی خالی مربوط به سال ۱۴۰۰ تاکنون ۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان مالیات وصول شده که ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان از آن امسال وصول شده است.
آخرین آمارها از خانه های خالی نشان می‌دهد تعداد واحدهای خالی که رسما شناسایی شده‌اند، تا کنون به ۲۹۰ هزار واحد رسیده است که در مدت اجرای طرح مالیات بر خانه‌های خالی، فقط ۲۶۳ صاحبخانه، مالیات پرداخت کرده‌اند. این در حالی است که دولت پیش از این تعداد واحدهای خالی را سه میلیون و سهم آن در بودجه 1402 را 2000 میلیارد تومان برآورد کرده است.
دولت سعی می‌کند با قانون مالیات بر خانه‌های خالی عرضه آپارتمان‌های فاقد سکونت را به بازار افزایش دهد و از این طریق قیمت‌ها را کنترل کند. شواهد اما نشان می‌دهد بیشترین تعداد این خانه‌ها متعلق به دستگاه‌های دولتی به‌ویژه بانک‌هاست! اما بانک‌ها چرا به بازار مسکن ورود می‌کنند و چطور می‌توانند بر این بازار تاثیرگذار باشند؟
در هفتمین جلسه شورای عالی مسکن به ریاست رئیس‌جمهوری، طبق رویه سنوات گذشته حداکثر سقف مجاز افزایش اجاره‌بهای مسکن در شهر تهران ۲۵ درصد و سایر شهرها ۲۰ درصد تصویب شد.
مدیر کل راه و شهرسازی تهران اعلام کرد اگر صاحبان خانه‌های خالی در 10 روز آینده ملک خود را در سامانه اسکان ثبت نکنند مشمول مالیات بر خانه‌های خالی خواهند شد.
دولت تا ۱۵ شهریورماه به مالکان واحدهای مسکونی فرصت داده تا خانه‌های خود را به فروش برسانند یا اجاره بدهند؛ در غیر این صورت مشمول مالیات خانه‌های خالی می‌شوند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش اخیر خود به این پرسش پرداخته که اخذ مالیات بر خانه‌های خالی دارای چه الزاماتی است؟ در این زمینه، این مرکز به تجربه دیگر کشورها رجوع کرده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس با تاکید بر اینکه نرخ مالیات بر خانه‌های خالی به گونه‌ای تنظیم شود که اجاره دادن خانه نسبت به خالی نگه داشتن آن به صرفه‌تر شود، پیشنهاد کرد که این نرخ با توجه به تجربه سایر کشورها بین 2 تا 10 درصد ارزش ملک تعیین شود.
بازده سرمایه‌ی بالا در بخش مسکن طی دهه‌های گذشته باعث شده تا بخش قابل توجهی از سرمایه‌های کشور به سمت بخر و بفروشی، سرمایه‌گذاری و ساخت املاک سرازیر شود. یک حساب سرانگشتی گویای آن است که دست کم ۸۵ میلیارد دلار سرمایه در خانه‌های خالی زمین‌گیر شده؛ در حالی که سفته‌بازان و دلالان بازار مسکن سال‌هاست از پرداخت هرگونه مالیات معاف هستند.
نماینده مجلس بیان کرد: نقش مالیات بر سوداگری این است که جلوی شوک‌های اقتصادی را بگیرد. وقتی یک شوک تورمی در کشور ایجاد می‌شود، حقوق‌بگیران، بازنشستگان و شاغلان دستگاه‌های اداری که درآمد ثابت دارند، بیشتر از همه از این نبود تعادل ضرر می‌کنند.
در حالی دولت به دنبال ساخت مسکن جدید است که آمارها از خالی ماندن دست‌کم 2.5 میلیون واحد مسکونی خبر می‌دهند. این میزان واحد مسکونی خالی به معنای انباشت سرمایه‌ای عظیم با بهره‌وری صفر در بخش مسکن است.
رشد سنگین قیمت مسکن در تهران منجر به دو عارضه افزایش سنگین نرخ اجاره‌بها و رکود خریدوفروش شده است. با این حال همچنان تعداد خانه‌های خالی در پایتخت قابل‌توجه است.
