تور جدید «مالیات بر سوداگری»، فروش مسکن را نیز دربرمی‌گیرد. این سومین «مالیات ملکی» پس‌از مالیات بر خانه‌خالی و املاک لوکس است که با استناد به فرمول دریافت و معافیت‌های آن، به نظر می‌رسد به سرنوشت دو مورد قبلی دچار شود. از سال ۱۴۰۱ تاکنون، تنها نیم درصد از اهداف درآمدی مالیات بر خانههای خالی محقق شده است. مبنای نرخ مالیات بر سوداگری، «رشد واقعی» قیمت املاک است که متناسب با افزایش دوره مالکیت، کاهش می‌یابد. با این حال، این مالیات به‌خاطر شرایط خاص بازار مسکن، ۵ تهدید به همراه دارد.
کارشناس مسکن گفت: در حال حاضر در کشور مالیات بر خانههای خالی که وجود دارد بازدارنده نیست در نتیجه نرخ موثر مالیات بر خانه های خالی باید به گونه ای افزایشی باشد تا کسی خانه را خالی نگه ندارد.
یک کارشناس مسکن گفت: آخرین آمارها از تعداد خانههای خالی برای ۸ سال پیش است. براساس سرشماری عمومی، در کشور بیش از ۲.۶ میلیون واحد خالی وجود دارد. خب قطعاً این تعداد از سال ۱۳۹۵ تاکنون بیشتر هم شده است.
بازار مسکن در حالی در رکود قرار گرفته که قیمت‌ها به‌طور سرسام‌آوری افزایش یافته است و مردم دیگر قدرت خرید و حتی اجاره مسکن را ندارند. کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل اصلی این گرانی، خرید انبوه واحدهای مسکونی توسط بانک‌هاست که عموما موجی از قیمت‌سازی را در بازار املاک رقم می زند. این در حالی است که بانک مرکزی در بخشنامه‌های ابلاغی، به‌صراحت ورود بانک‌ها به بازار مسکن را ممنوع کرده است.
سامانه ملی املاک و اسکان که با هدف شناسایی ملک‌های خالی و کنترل اجاره‌بها راه‌اندازی شد، حالا پس از سه سال فعالیت، همچنان با مشکلات و ناکارآمدی‌های جدی روبه‌روست. به عقیده برخی از کارشناسان، دخالت دولت در این زمینه، نوعی مداخله غیرمؤثر و تنبیه گونه بوده که در نهایت نیز اثر مثبتی بر بازار مسکن نگذاشته است.
مالیات بر خانه های خالی طی سال‌های اخیر یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های دولت برای افزایش عرضه مسکن به بازار بوده است؛ سیاستی که چندان موفقیتی نیز نداشته و باعث شده است هیچ‌کدام از تیرهای دولت در این زمینه به هدف نخورد. اما حالا که زمان کمی تا روی کار آمدن مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیس‌‌جمهوری باقی مانده است، دولت چهاردهم چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد تا روند عرضه واحدهای خالی به بازار را بهبود بخشد؟ فردین یزدانی، کارشناس بازار مسکن، در این باره به تجارت‌نیوز گفت: «نه دولت چهاردهم و نه هر دولت دیگری، نمی‌تواند اقدامی در این باره انجام دهد. این مسائل مختص شرایط عادی است.»
از زمان اجرای قانون طرح اخذ مالیات از خانههای خالی تا به امروز برای ۱۲۰ هزار مالک برگه مالیاتی صادر شده است که این اقدام نقش موثری در بهبود بازار خواهد داشت.
دریافت مالیات بر خانه های خالی سیاستی است که دولت طی سال‌های گذشته ادعا کرده به وسیله آن می‌تواند سروسامانی به بازار مسکن بدهد و به طور مداوم آن را به اجرا درآورده است. اما سوال اینجاست که مالیات بر خانه های خالی به چه واحدهایی تعلق می‌گیرد؟
یک مقام مسوول گفت: در صورتی که واحدهای مسکونی بیش از ۱۲۰ روز خالی از سکنه بمانند و در سامانه املاک و اسکان ثبت نام نکرده باشند مشمول مالیات بر خانههای خالی می‌شوند.
چند روزی است خبرهای جدیدی از مالیات بر خانه های خالی به گوش می‌رسد؛ از جمله ارسال 9 میلیون پیامک به مالکان واحدهای خالی در مقابل عرضه تنها 180 هزار واحد از این خانه‌ها به بازار. فردین یزدانی، کارشناس حوزه مسکن، درباره مشکل مالیاتی دولت در حوزه خانههای خالی به «تجارت‌نیوز» گفته است: «مهم‌ترین مشکل قانون مالیات بر خانه‌هالی در ایران، شناسایی این واحدهاست، اما مساله اصلی این است که این واحدها در صورت عرضه به بازار نیز نمی‌توانند تاثیر زیادی داشته باشند.»
در حالی مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن از ارسال ۹ میلیون پیامک به مالکان خانههای خالی خبر داده که برخی نمایندگان مجلس معتقدند هنوز ساختار قابل اتکایی برای شناسایی این واحدها به وجود نیامده است.
آمارها نشان می‌دهد طی سال 1402 مالیات دریافت‌شده از خانههای خالی مانند سال‌های قبل روند موفقی را طی نکرده و طی این مقطع یک‌ساله دولت توانسته تنها پنج میلیارد تومان از محل خانههای خالی مالیات دریافت کند. این آمارها به معنای شکست دولت در اجرای این پایه مالیاتی است. اما چرا هیچ‌گاه دریافت مالیات از خانههای خالی موفق نبوده است؟
