گوهر سنگ یا سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی ایران در دنیا همتا ندارد و 200 میلیون تن آن در خراسان جنوبی یکی از استان‌های محروم کشور شناسایی شده است. شاید اگر این منابع عظیم در هر کشور دیگری در دنیا به ثبت می‌رسید مردم آن منطقه به بالاترین استاندارد رفاهی می‌رسیدند. اما امروز مطالبه مردم خراسان جنوبی یک نیاز حداقلی، یعنی اشتغال است.
تحریم‌ها علاوه بر تعطیلی هپکو، باعث شده که تامین ماشین آلات سنگین معدنی به‌سختی صورت بگیرد. در حالی که موتور ارزی کشور صنایع معدنی و پتروشیمی هستند، از طرفی با وجود 18 هزار ماشین فرسوده دولت و ایمیدرو به دنبال واردات ماشین آلات دست دوم هستند که پنج سال از عمر آنها گذشته و اصطلاحا به خرج افتاده‌اند.
چند سالی است که انتقادات نسبت به واردات زغال سنگ و مشکلات تولیدکنندگان بالا گرفته، چراکه اختلاف قیمت زغال سنگ وارداتی و تولیدی به چهار برابر رسیده است. بنابراین سوال اینجاست که چه کسانی از واردات زغال سنگ سود می‌برند؟
در حالی آمارها از رشد سه برابری واردات ماشین آلات معدنی در چهار ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد که بنا به اعلام انجمن واردکنندگان ماشین‌آلات معدنی، این رشد در پی ترخیص ماشین‌آلات مستعمل از گمرک بوده است.
در حالی واردات ماشین‌آلات معدنی از چندی پیش آزاد شد که گفته می‌شود تولیدکنندگان با دورنمای تولیدات آینده با دولت وارد مذاکره شده‌اند که مانع واردات ماشین‌آلات شوند. این در حالی است که تولیدکنندگان تنها می‌توانند پاسخ‌گوی کمتر از دو درصد از نیاز معدن‌کاران باشند.
نمایشگاه معدن‌کاری دیجیتال از روز دوشنبه آغاز شد و امروز به کار خود پایان داد. این در حالی است که حرکت به سمت معدن دیجیتال در روزهایی که معادن ایران با مشکل تأمین ماشین‌آلات مواجه هستند با انتقادات زیادی روبه‌روست.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۹۹ حدود ۴۰۰۰ معدن کوچک غیرفعال بود، اما این آمار امروز به ۶۰۰۰ معدن غیرفعال می‌رسد. یعنی طی دو سال ۲۰۰۰ معدن دیگر غیرفعال شدند؛ به عبارت ساده‌تر یعنی هر دو روز تقریباً پنج معدن تعطیل شده‌اند.
بر اساس گفته وزیر صمت، ۱۰ هزار معدن در کشور وجود دارد، اما از نظر ذخایر و ظرفیت ۲۸ درصد از این تعداد غیرفعال است که عمدتا معادن مصالح و سنگ‌های ساختمانی است.
آمار تولید محصولات معدنی در سال ۱۴۰۰ گویای آن است که از ۱۱ محصول منتخب، تنها پنج محصول رشد تولید داشته‌اند و مابقی به‌طور میانگین افت ۵۴ درصدی تولید را بر جای گذاشته‌اند.
در حالی که مدافعان اخذ عوارض صادراتی کالاهای معدنی همچنان بر جلوگیری از خام‌فروشی تاکید دارند، برخی از اعضای خانه معدن معتقدند این سیاست آسیب‌های جدی به بدنه معادن و صنایع ایران وارد کرد.
وضع عوارض صادراتی فولاد، موضوعی است که از ابتدای سال مورد نقد فعالان صنعتی قرار گرفت. به‌ویژه که در این مدت ایران فضای رقابتی در بازار جهانی را واگذار کرد. حال مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صمت، از احتمال تغییر نرخ عوارض صادراتی مواد معدنی خبر داده. آیا ایران بازار صادراتی معدن را هم از دست می‌دهد؟
ابلاغیه اخیر وزارت صمت مبنی بر شیوه واردات ماشین‌آلات معدنی اعتراض بسیاری از فعالان این حوزه را به دنبال داشت. چنان‌که بسیاری از معدن‌کاران این ابلاغیه را یک فرصت‌سوزی بدیهی در بهره‌برداری از معادن و در راستای حمایت از شرکتی خاص می‌دانند. با این حال رئیس خانه معدن ایران امروز از برطرف‌شدن موانع و اصلاح ابلاغیه اخیر خبر داد.
صادرات سنگ آهن ایران به دلیل دستورالعمل‌های داخلی به صفر نزدیک شد. گرچه در دهه ۸۰ علاوه بر کشورهای آسیایی، اروپایی‌ها نیز خریدار سنگ آهن ایران بودند، اما اکنون آن‌طور که رئیس انجمن سنگ آهن ایران می‌گوید، حتی چین هم ایران را در بازارهای تجاری تنها گذاشت.
