«مهاجرت»، تغییری بزرگ در مسیر زندگی مهاجران است که آنها باید برای چالش‌های آن آماده باشند. هماهنگی با شرایط جدید به گذشت زمان و تلاش خود فرد بستگی دارد.
سیمین کاظمی، جامعه‌شناس گفت: «در ایران، مهاجرت با امر پیشرفت و موفقیت پیوند خورده است. هر هفته از خودکشی دستیاران پزشکی خبر می‌شنویم. خودکشی رزیدنت‌ها نشانه شرایط غیرقابل تحمل تحصیل در ایران است.»
علی خورسندی، دانشیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی: «جنس مهاجرت ایرانی جنس انتخاب نیست، بلکه از جنس فرار است. امنیتی شدن زیست اجتماعی در ایران یکی از عوامل مهاجرت از ایران است. این یک عامل بسیار گریزاننده برای افراد است.»
بهرام صلواتی، تحلیلگر ارشد حوزه مهاجرت گفت: «ایران در حال تجربه یکی از بی‌سابقه‌ترین موج‌های مهاجرتی است. پیش‌بینی می‌شود ایران در آینده نزدیک به دنبال ایجاد وزارتخانه مهاجرت باشد.»
سیمین کاظمی، جامعه‌شناس گفت: «در ایران، مهاجرت با امر پیشرفت و موفقیت پیوند خورده است. برای نظام سیاسی نیز به راه‌حلی برای خلاص شدن از دست فرد ناراضی تبدیل شده است. هر هفته از خودکشی دستیاران پزشکی خبر می‌شنویم. خودکشی رزیدنت‌ها نشانه شرایط غیرقابل تحمل تحصیل در ایران است.»
علی خورسندی، دانشیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: «جنس مهاجرت ایرانی جنس انتخاب نیست، بلکه از جنس فرار است. امنیتی شدن زیست اجتماعی در ایران یکی از عوامل مهاجرت از ایران است. این یک عامل بسیار گریزاننده برای افراد است.»
مقصود فراستخواه گفت: برآوردهای مختلف تعداد مهاجران ایرانی را از چهار و پنج میلیون نفر تا ۱۲ میلیون نفر هم محاسبه کرده‌اند. اما در کمترین مقدار یعنی پنج میلیون نفر هم، این مهاجران سرمایه فکری، انسانی، فرهنگی و نمادین ما هستند.
رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: امروز برای دستیاری رشته‌ها لوکس متقاضی وجود ندارد، نتیجه‌اش این می‌شود که پزشکی کشور محتاج پزشکان خارجی می‌شود، البته دیگر ۵۰ سال قبل هم نیست که پزشک هندی و بنگلادشی به ایران بیاید، او هم به انگلیس می‌رود.
بررسی آمارها نشان می‌دهد که دولت فقط در سال 2019 میلادی، 2 هزار و 841 میلیارد تومان برای آموزش و سلامت مهاجران ایرانی با ویزای کاری و تحصیلی هزینه کرده است.
روی دیگر مهاجرت داخلی، مهاجرت معکوس است که در سال‌های اخیر به جریان افتاده است. با تغییراتی که در اقتصاد ایجاد شده، روند مهاجرت معکوس به روستاها نیز تقویت شده است. به طوری‌که 14.6 درصد مهاجران از شهر به روستا رفته‌اند.
مهاجرت سرمایه انسانی لزوما با جابه‌جایی فیزیکی صورت نمی‌گیرد. برخی در کشور هستند، اما به صورت دورکاری برای کشورهای دیگر کار می‌کنند. وضعیتی که از آن به عنوان مهاجرت مجازی یاد می‌شود. رصدخانه مهاجرت ایران نوشته که این امر می‌تواند زنگ خطری برای کارفرمایان ایرانی در از دست دادن نیروی کار متخصصی باشد که مهاجر نیست، اما برای کارفرمای ایرانی هم کار نمی‌کند.
رئیس اتحادیه صنف قنادان گفت: خیلی از همکاران قنادی‌ها ترجیح می‌دهند به دلیل دستمزد بالاتر روی موتور و با اسنپ کار کنند تا در کارگاه‌های قنادی کار کنند.
شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس گفت: «بیشتر مسئولان برای کاهش رشد جمعیت ایران به کاهش موالید استناد می‌کنند. در حالی‌که بحث مهاجرفرستی را در کشور داریم که روز‌به‌روز هم تشدید می‌شود. ما چقدر هزینه کنیم که تعداد تولدها را به اندازه کسانی که از ایران می‌روند، افزایش دهیم!»
رسول صادقی، عضو هیأت علمی گروه جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران گفت: «ایران رتبه اول را در هدررفت سرمایه انسانی دارد. در حالی‌که به لحاظ سرمایه انسانی در رتبه 12 جهانی قرار دارد.جریان مهاجرتی به مناطق روستایی کشور هم ورود و نفوذ کرده است. در استان ایلام روستایی را داریم که 115 نفر از جوانان آن به استرالیا رفته‌اند.»
علی صاحبی، مربی ارشد موسسه واقعیت درمانی گالسر گفت: «در حال حاضر هر فردی را می‌بینیم قصد مهاجرت دارد. کجا؟ هر جا که بشود. فقط می‌خواهند از اینجا بروند. به همین دلیل شرایط افراد بعد از مهاجرت متفاوت می‌شود. در فرآیند مهاجرت زنان موفق‌تر هستند؛ چون زودتر سازگار می‌شوند.»
تمایل و رغبت برای مهاجرت این روزها بیش از همیشه در میان تمامی اقشار جامعه بروز و ظهور کرده است. متاسفانه تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان نیز درک درستی از علل و ریشه‌های مهاجرت ندارند و همواره با اظهارنظرهای نامناسب درباره مهاجرت که در آینده نه‌چندان دور به بحران تبدیل خواهد شد، روند تصمیم‌گیری مهاجرت متخصصان و نیروهای مؤثر را تسریع می‌سازند.
سیدابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم امروز در جمع دانشجویان دانشگاه شهیدبهشتی وطن‌دوستی را نشانه نخبگی دانست و مدعی شد که نخبگان نباید به خاطر پول بیشتر مهاجرت کنند. این در حالی است که پژوهش‌ها نشان می‌دهد انگیزه‌های اقتصادی تنها یکی از پنج دلیل اصلی مهاجرت ایرانیان است و چهار دلیل دیگر سیاسی و اجتماعی هستند.
امیرحسین جلالی، سخنگوی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران گفت: «درباره یک پدیده عجیب صحبت می‌کنیم. اگر نیروی انسانی از کشور برود و اگر دانشگاه از نیروی کیفی خالی شود برای آن کف می‌زنند. این چه معنایی دارد؟ ما در یک کابوس زندگی می‌کنیم.»
امیرحسین جلالی ندوشن، روان‌درمانگر و سخنگوی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران گفت: «مهاجرت فردی که برای ارتقای شغلی رفته با کسی که شبانه و در پوست گوسفند از کشور فرار کند، تفاوت دارد. مهاجرت در حال خوردن روح جامعه است.»
