قیمت دلار امروز روی رقم ۱۱۰ هزار و ۲۰۰ تومان بازگشایی شد. دلار تحت تاثیر تحولات سیاسی و فعالسازی مکانیسم ماشه روند صعودی هیجانی را نسبت به هفته گذشته در پیش گرفته است.
بازارهای مالی ایران این روزها تحت تاثیر اخبار سیاسی، روزهای پرنوسانی را پشت سر میگذارند و معاملهگران در حالت انتظار و سردرگمی به سر میبرند. آراد پورکار، کارشناس بازارهای مالی در گفتوگو با تجارتنیوز با اشاره به شرایط فعلی بازار سرمایه و نقش تحریمها و مکانیسم ماشه به عنوان مهمترین عوامل محرک بازارها، توصیه کرده است که سرمایهگذاران در مقطع کنونی ترکیبی از سهام، صندوقهای طلا و ابزارهای درآمد ثابت را در سبد سرمایه گذاری خود داشته باشند تا ریسک سرمایهگذاری به شکل متوازن مدیریت شود.
ماه گذشته بخشی از رفتارها در بازار معاملات مسکن، به شکل غیرمستقیم، تحتتاثیر ریسک «ماشه» قرار گرفت. متوسط «قیمت پیشنهادی» فروشندهها در شهریور، تقریبا بدون تغییر ماهانه بود؛ اما صعود تند دلار و سکه باعث تحرکاتی در دو سمت عرضه و تقاضا در بازار مسکن شد. واسطههای بازار مسکن تهران در تشریح معدود معاملات انجامشده، اعلام کردند: بخشی از فروشندههای پشتخط رکود سنگین تابستان، توانستند در پایان این فصل، با انجام معامله از بازار خارج شوند. تکان خفیف معاملاتی به معنای «افت محسوس رکود» نیست. مسکن در بازدهی شهریورماه بازارها، از آخر، اول شد.
شمارش معکوس برای فعال شدن مکانیسم ماشه آغاز شده و بازگشت تحریمهای سازمان ملل دوباره در دستور کار قرار گرفته است. اکنون پرسش اینجاست که تاثیر فعال شدن مکانیسم ماشه بر بازار مسکن چیست و این رویداد چه تاثیری بر حوزه صنعت و ساختمان خواهد داشت؟ سیدمحمد مرتضوی، رئیس انجمن انبوهسازان استان گلستان به تجارتنیوز گفته است که نخستین تاثیر مکانیسم ماشه، افزایش قیمت تمامشده ساخت مسکن و کاهش تیراژ تولید خواهد بود.
یک کارشناس اقتصادی گفت: مکانیسم ماشه به خودی خود تحریمهای اقتصادی بیشتری نسبت به تحریمهای ثانویه آمریکا به اقتصاد ایران تحمیل نمیکند و آن ۶ قطعنامهای که بر اساس فعال شدن مکانیسم ماشه، دوباره اعمال میشوند، عملاً تحریمهای اقتصادی هم نیستند. اما مسئله مهم این است که با این اقدام یک بهانه و ابزار جدیدی به آمریکا اضافه خواهد کرد که قدرت چانه زنی را برای ایجاد هراس بین شرکای ایران را فراهم کند.
نایب رئیس اول اتحادیه مشاوران املاک با اشاره به احتمال فعالسازی مکانیسم ماشه، از تأثیرپذیری بازار مسکن نسبت به تحولات سیاسی و اقتصادی خبر داد و تأکید کرد: در شرایط فعلی نمیتوان پیشبینی دقیقی از وضعیت بازار در فصل پاییز ارائه داد و باید منتظر نتایج عملی این تحولات بود.
فعال شدن «مکانیسم ماشه» دوباره سایه تحریمها را بر اقتصاد کشور سنگین کرده است. صنعت و بازار خودروی کشور نیز از اثرات تحریمهای اقتصادی مستثنی نیستند و نگرانیها در مورد این تحریمها در صنعت خودرو نیز افزایش پیدا کرده است. البته برخی نیز اعتقاد دارند که خودروسازی کشور در دوره قبلی تحریمها به نوعی واکسینه شده و حالا این موضوع تاثیر زیادی روی صنعت خودروی کشور نخواهد گذاشت. اما ماجرا به این سادگی به نظر نمیرسد.
بازار طلا، سکه و دلار این روزها و در سایه اخبار فعال شدن مکانیسم ماشه توسط تروئیکای اروپایی در پنجم مهر ماه، در فضایی پرنوسان حرکت میکند؛ جایی که خبرهای سیاسی و اقتصادی و تغییرات نرخ ارز بیش از هر عامل دیگری بر تعیین سقف و کف قیمتی اثرگذار است. علی طباطبایی، کارشناس بازارهای مالی، در گفتوگو با تجارتنیوز درباره چشمانداز قیمت دلار، سکه و طلای داخلی در کوتاهمدت و بلندمدت توضیح داده است. او کف و سقفهای احتمالی این بازارها را بر اساس سناریوهای خوشبینانه و بدبینانه پیشبینی کرده و نقش اخبار و توافقات سیاسی و اقتصادی را در روند قیمتی این داراییها تشریح کرده است.
وزرای خارجه گروه هفت بدون اشاره به بدعهدیها و مطالبات غیرقابلقبول آمریکا، خواستار مذاکره ایران با واشنگتن و ازسرگیری همکاری کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی شدند.
در شرایطی که بسیاری از کارشناسان از پیامدهای تورمی فعالسازی مکانیسم ماشه صحبت کردهاند و کشور در موقعیتی حساس از منظر افزایش تحریمها قرار دارد، رئیس جمهوری از تصمیم دولت مبنی بر افزایش قیمت حاملهای انرژی سخن به میان آورده است. تصمیمی که فشار مضاعفی بر تورم وارد کرده و منجر به افزایش فشار اقتصادی بر مردم میشود.
اعلام فعال شدن مکانیسم ماشه در روزهای اخیر، بار دیگر ریسکهای سیاسی را به مرکز توجه بازارها آورد و سرمایه و ارز را وارد دورهای از نوسان کرد. اگرچه روز گذشته بازارها اندکی آرام گرفتند اما سایه ریسکهای سیاسی از جمله فعالسازی مکانیسم ماشه همچنان پابرجاست. پیام الیاس کردی، کارشناس بازار سرمایه در گفتوگو با تجارتنیوز به بررسی آثار احتمالی فعال شدن «مکانیسم ماشه» بر بازار سهام ایران پرداخت. او تاکید کرد که این مکانیسم به خودی خود ریسک سیستماتیک ایجاد نمیکند، اما میتواند به فعال شدن ریسکهای بزرگتر مانند فشار و انزوای بینالمللی یا حتی احتمال وقوع جنگ منجر شود.
عبداله باباخانی، کارشناس انرژی، عنوان کرد: اگر مکانیسم ماشه فعال شود و قطعنامههای تحریمی سازمان ملل دوباره برقرار گردد، احتمالا در کوتاهمدت، بخشی از صادرات ایران از طریق همان مسیرهای خاکستری (تغییر مبدأ، تهاتر کالا و انتقال کشتی به کشتی) ادامه پیدا میکند و افت صادرات پلکانی خواهد بود؛ یعنی از حدود ۱.۴ میلیون تا ۱.۵ میلیون بشکه فعلی به محدوده یک میلیون تا ۱.۱ میلیون بشکه در سال ۱۴۰۴ میرسد. اما در افق بلندمدت، اگر فشار سازمان ملل با بیمه و کشتیرانی هماهنگ شود، ایران با کاهش پایدارتر ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۱۴۰۵ مواجه میشود و تخفیفهای بیشتر یا تهاتریشدن درآمدها اجتنابناپذیر خواهد بود.
بازگشت تحریمها تحت مکانیسم ماشه، صادرات فولاد ایران را با تهدیدات جدی روبرو کرده است. محدودیتهای بانکی و افزایش هزینهها میتواند رقابتپذیری محصولات ایرانی را کاهش داده و بازارهای سنتی را به خطر بیندازد.
به گفته یک کارشناس اقتصادی، خلاف آنچه برخی مسئولان در اظهارات اخیر خود درباره فعالسازی مکانیسم ماشه بیان کردند و تاکید داشتند که فعالسازی مکانیسم ماشه تاثیری بر اقتصاد ایران نخواهد داشت، شواهد نشان میدهد که این تحریمها اثرات بسیار مخربی بر اقتصاد کشور دارند.
در پی خبر فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای سازمان ملل، بازار سرمایه در روزهای اخیر با افت شدید شاخصها مواجه شده است. این تحولات بهویژه در روزهای شنبه و یکشنبه، ۲۹ و ۳۰ شهریور ۱۴۰۴، فشار فروش گستردهای را در پی داشت. برزو حقشناس، کارشناس بازار سرمایه، در گفتوگو با تجارتنیوز آثار فعال شدن مکانیسم ماشه و تحریمهای احتمالی را بر بورس بررسی کرد و درباره نقش سیاستهای دولت و بانک مرکزی توضیح داد.
قیمت دلار از ابتدای هفته با شتابی بیسابقه مرزهای روانی را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته و روز یکشنبه تا سطح ۱۰۵ هزار تومان پیش رفته است؛ در چنین شرایطی، پرسش اصلی فعالان بازار این است که سقف بعدی قیمت دلار کجاست؟ حمیدرضا جیهانی در گفتوگو با تجارتنیوز معتقد است مکانیسم ماشه تنها اثر کوتاهمدت و روانی بر بازارها دارد و نمیتواند به تنهایی مسیر بلندمدت ارز را تغییر دهد.
نرسی قربان، کارشناس ارشد انرژی، در مورد تاثیر مکانیسم ماشه بر صادرات نفت ایران گفت: مساله مهم به فصل هفتم منشور سازمان ملل مربوط است. زمانی که ایران در قالب تهدیدی برای جامعه جهانی قلمداد شود، احتمال بازرسی کشتیها بالا میرود و مشکلاتی به وجود میآید. به هر حال این گونه نیست که شرایط فروش نفت تغییری نکند و مشکلتر و سختتر میشود. هرچند صادرات نفت ایران به صفر نخواهد رسید، اما مسیر فروش نفت به مراتب مشکلتر خواهد شد.
رانت و فساد بهمراتب اثر مخربتری از تحریمها بر اقتصاد دارند، یک اقتصاددان با اشاره به واردات میلیاردی خودرو، قطعات و طلا برای گروهی خاص تأکید کرد: در حالی که تنها با بخش کوچکی از این منابع میتوانستیم تولید و اشتغال پایدار ایجاد کنیم، تخصیصهای ناعادلانه موجب بیاعتمادی عمومی شده است.
