محمد باغانی - صنعت فولاد، یکی از بزرگترین منابع انتشار کربن در جهان، در آستانه بزرگترین تحول سبز تاریخ خود ایستاده است. از هیدروژن سبز در سوئد تا نیروگاه‌های خورشیدی در اصفهان، سرمایه‌گذاری‌های اقلیمی و فناوری‌های نوین در حال بازتعریف «فولاد خاکستری» به «فولاد سبز» هستند.
هیدروژن سبز به‌عنوان یکی از نویدبخش‌ترین راه‌حل‌ها برای آینده انرژی پاک، در حال بازتعریف مسیر جهانی به سوی پایداری است. با پتانسیل کاهش چشمگیر انتشار کربن و کاربردهای گسترده در صنایع و حمل‌ونقل، این فناوری نوظهور نه‌تنها پاسخی به بحران اقلیمی است، بلکه موتور محرکه‌ای برای اقتصاد پاک و اشتغال‌زایی به شمار می‌رود. در این مقاله، به بررسی رشد خیره‌کننده بازار هیدروژن سبز، پیشرفت‌های فناوری، پروژه‌های کلیدی و نقش آن در آینده انرژی جهان می‌پردازیم.
هیدروژن سبز به عنوان یکی از راه‌حل‌های کلیدی برای دستیابی به انرژی پاک و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی، توجه جهانی را به خود جلب کرده است. با این حال، هزینه‌های بالای تولید و وابستگی به فلزات کمیاب مانند ایریدیوم، موانع بزرگی در مسیر گسترش این فناوری بوده‌اند. محققان دانشگاه رایس آمریکا با طراحی کاتالیزوری نوآورانه که مصرف ایریدیوم را بیش از ۸۰ درصد کاهش می‌دهد، گامی بزرگ در جهت تولید مقرون‌به‌صرفه و پایدار هیدروژن سبز برداشته‌اند.
الجزایر با بهره‌گیری از منابع خورشیدی غنی، موقعیت استراتژیک و تمرکز بر هیدروژن سبز و فولاد کم‌کربن، به بازیگری کلیدی در گذار جهانی به انرژی پاک تبدیل شده است. این کشور با طرح‌های بلندپروازانه برای تولید ۲۲ گیگاوات برق تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ و همکاری‌های گسترده با اروپا، در حال ساخت آینده‌ای سبز و پایدار برای خود است.
بانک هیدروژن اروپا با رویکردی نوآورانه و مزایده‌های رقابتی، انقلابی در مسیر توسعه هیدروژن سبز در قاره سبز به راه انداخته است. این ابتکار با کاهش هزینه‌ها، جذب سرمایه و تقسیم ریسک بین بخش خصوصی و عمومی، نه‌تنها تولید هیدروژن پاک را اقتصادی‌تر کرده، بلکه اروپا را به سوی تبدیل شدن به پیشتاز اقتصاد هیدروژنی هدایت می‌کند.
در حالی که اروپا به سمت آینده‌ای بدون کربن و وابسته به انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت می‌کند، زیرساخت‌های سنتی برق با چالش‌های جدی مواجه هستند. افزایش سهم انرژی‌های پاک مانند خورشیدی و بادی، اگرچه گامی مثبت است، اما به دلیل ماهیت ناپایدار آن‌ها، شبکه‌های برق را در وضعیت بی‌ثباتی قرار داده است. در این میان، یک شرکت نوپای سوئیسی با نام Plan-B Net Zero راه‌حلی هوشمندانه و چندلایه ارائه داده که می‌تواند معادله‌ی پایداری انرژی را در منطقه DACH (آلمان، اتریش و سوئیس) متحول کند.
کره جنوبی با هدف کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و تقویت اقتصاد سبز، پروژه‌ای پیشگامانه را آغاز کرده است: ساخت بزرگترین نیروگاه پیل سوختی هیدروژنی جهان در شهر گیونگجو. این طرح عظیم با ظرفیت ۱۰۸ مگاوات، نه تنها انرژی پاک برای صدها هزار خانوار فراهم می‌کند، بلکه نمادی از تعهد این کشور به آینده‌ای پایدار و نوآورانه در حوزه انرژی است.
کشاورزی در جهان امروز با دو چالش بزرگ روبه‌رو است: کمبود نیروی کار و ضرورت کاهش آلایندگی‌های محیط‌زیستی. در کشوری مانند ژاپن، که جمعیت روستایی آن به سرعت در حال پیر شدن است، این مشکلات بیشتر به چشم می‌آیند. در چنین شرایطی، فناوری‌های نوین می‌توانند راه‌حل‌های تازه‌ای ارائه دهند. یکی از این نوآوری‌ها، معرفی اولین تراکتور هیدروژنی خودران جهان توسط شرکت ژاپنی کوبوتا است؛ اقدامی که می‌تواند چهره کشاورزی مدرن را دگرگون کند.
گزارشی تازه از سازمان هیدروژن سبز (GH2) مستقر در سوئیس نشان می‌دهد که کمتر از پنج پروژه هیدروژن سبز در مصر توانسته‌اند از مرحله امکان‌سنجی فراتر بروند. این وضعیت در حالی است که بیش از ۳۰ تفاهم‌نامه با شرکت‌های بین‌المللی امضا شده و میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری بالقوه مطرح بوده است.
در این جهان پر از تناقض، هیدروژن سبز به عنوان راه‌حلی درخشان برای بحران آب‌وهوایی معرفی می‌شود. این منبع انرژی پاک که با استفاده از آب و برق تجدیدپذیر تولید می‌شود، از سوی بسیاری از دولت‌ها و شرکت‌ها به عنوان «طلای نامرئی قرن بیست و یکم» ستوده شده است. اما در پشت این وعده بزرگ، واقعیتی تلخ و نگران‌کننده پنهان است: تولید هیدروژن سبز به مقادیر عظیمی آب خالص نیاز دارد؛ همان منبعی که در بسیاری از مناطق جهان در حال حاضر نیز کمیاب است.
بحران فزاینده زباله‌های پلاستیکی یکی از بزرگترین چالش‌های زیست‌محیطی امروز جهان است که تهدیدی جدی برای سلامت انسان و طبیعت به شمار می‌آید. همزمان با افزایش تقاضا برای هیدروژن به‌عنوان سوخت پاک آینده، پژوهشگران آمریکایی روشی نوآورانه ارائه داده‌اند که با استفاده همزمان از ضایعات پلاستیک و زغال‌سنگ، بازده تولید هیدروژن را بهبود بخشیده و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
خاورمیانه، سرزمینی که قرن‌هاست به لطف ذخایر عظیم نفت و گاز، نبض اقتصاد جهانی را در دست دارد، اکنون در آورش تغییر قرار گرفته است. در حالی که نفت همچنان شریان حیاتی این منطقه محسوب می‌شود، اما پتانسیل نهفته در منابع طبیعی پایان‌ناپذیر دیگری، یعنی خورشید، در حال پررنگ‌تر شدن است. آفتاب سوزان کویرهای خشک که روزی تنها نمادی از گرما و خشکی بود، حالا به فرصتی طلایی برای تنوع بخشیدن به اقتصاد، ایجاد اشتغال و تبدیل شدن به یک صادرکننده جدید انرژی تبدیل شده است. این گذار استراتژیک از منابع فسیلی به انرژی‌های پاک، خاورمیانه را در آستانه یک تحول بنیادین قرار داده است.
خاورمیانه، که برای دهه‌ها قلب تپنده صنعت نفت و گاز جهان بود، اکنون در حال ورود به عصری تازه است. این منطقه با تکیه بر منابع عظیم انرژی خورشیدی و بادی، سرمایه‌گذاری‌های کلان و استراتژی‌های ملی، می‌خواهد جایگاه خود را از «غول نفتی» به رهبر جهانی هیدروژن سبز تغییر دهد.
هیدروژن در سال‌های اخیر به ستاره درخشان دنیای انرژی تبدیل شده بود، اما بسیاری از این رویاها به واقعیت نپیوستند. اکنون، پس از فروکش کردن هیاهوی اولیه، صنعت هیدروژن وارد مرحله‌ای جدیدی شده است. پروژه‌های غیرعملی و پر زرق‌وبرق کنار گذاشته می‌شوند و جای خود را به طرح‌هایی واقع‌بینانه، اقتصادی و هدفمند می‌دهند. این تغییر رویکرد، نه تنها نشانه شکست نیست، بلکه آغاز فصلی تازه است که در آن، هیدروژن به جای اینکه یک شعار باشد، به ابزاری کلیدی برای کربن‌زدایی صنایع سنگین تبدیل می‌شود.
دانشمندان دانشگاه RMIT استرالیا موفق شدند با استفاده از فاضلاب و بقایای کشاورزی، هیدروژن سبز تولید کنند؛ آن هم بدون نیاز به آب شیرین یا فرایندهای پرهزینه تصفیه. این نوآوری نه تنها راهی جدید برای تأمین سوخت پاک ارائه می‌دهد، بلکه همزمان به کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی کمک می‌کند.
با گسترش نگرانی‌های جهانی درباره بحران اقلیمی و نیاز روزافزون به انرژی‌های پاک، هیدروژن به عنوان سوخت آینده مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا، محققان دانشگاه MIT روشی نوآورانه و پایدار برای تولید هیدروژن ارائه داده‌اند که با استفاده از قوطی‌های آلومینیومی بازیافتی و آب دریا، هم به کاهش زباله کمک می‌کند و هم انرژی پاک را با هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه تولید می‌نماید. این پیشرفت می‌تواند نقطه عطفی در توسعه هیدروژن سبز و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی باشد.
محققان دانشگاه شارجه با ارائه یک فناوری نوآورانه، گامی بزرگ در مسیر تولید «هیدروژن سبز» برداشته‌اند. این روش پیشگامانه، با استفاده از الکترودهای نانومهندسی‌شده، امکان استخراج مستقیم هیدروژن از آب دریا را بدون نیاز به فرآیند پرهزینه نمک‌زدایی فراهم می‌کند و راه را برای تولید انرژی پاک در مقیاس صنعتی و با هزینه‌ای پایین‌تر هموار می‌سازد.
