به گزارش تجارت نیوز، جهان در میانه یک تحول عظیم انرژی قرار دارد؛ تحولی که هدف آن کاهش چشمگیر انتشار گازهای گلخانه‌ای و حرکت به سوی آینده‌ای پاک‌تر است. کشورها در سراسر دنیا، از اروپا و ژاپن گرفته تا کره جنوبی و خاورمیانه، میلیاردها دلار برای توسعه‌ی فناوری هیدروژن سبز سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این منبع انرژی به‌ویژه برای صنایعی که کاهش آلایندگی در آنها دشوار است، مانند فولاد، کود شیمیایی، کشتیرانی، هوانوردی و حمل‌ونقل در مسافت‌های طولانی، به‌عنوان کلید اصلی گذار انرژی شناخته می‌شود.
در این میان، هند در حال تبدیل شدن به یکی از بازیگران اصلی این عرصه است. این کشور با ترکیبی از منابع غنی انرژی تجدیدپذیر، سیاست‌های هوشمندانه، تقاضای داخلی بالا و زیرساخت‌های صنعتی گسترده، در موقعیتی بی‌نظیر برای رهبری بازار جهانی هیدروژن سبز قرار دارد.
پنج نقطه قوت راهبردی هند در مسیر هیدروژن سبز
۱. ارزان‌ترین انرژی تجدیدپذیر در جهان
هند در حال حاضر انرژی تجدیدپذیر شبانه‌روزی را با نرخ بسیار پایین ۴.۶ تا ۵ روپیه به ازای هر کیلووات ساعت تولید می‌کند. این قیمت، هیدروژن سبز تولیدشده در هند را از نظر هزینه با رقبای جهانی بسیار رقابتی می‌کند و زمینه را برای تولید انبوه و صادرات فراهم می‌سازد.
۲. سیاست‌های قوی و شفاف دولتی
دولت هند با اجرای ماموریت ملی هیدروژن سبز اهداف مشخصی را برای توسعه این صنعت تعیین کرده است. این سیاست‌ها، اطمینان لازم برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها را ایجاد کرده و مسیر رشد این حوزه را تسهیل می‌کند.
۳. زیرساخت‌های صنعتی پیشرفته
هند از قبل دارای زیرساخت‌های عظیمی شامل خطوط لوله، پالایشگاه‌ها، بنادر و صنایع مهندسی است. این پایه صنعتی قوی، بستر آماده‌ای برای توسعه و مقیاس‌گذاری سریع پروژه‌های هیدروژن سبز فراهم می‌کند.
۴. تقاضای داخلی بالا
صنایع عمده هند مانند تولید کود، فولاد، مواد شیمیایی و پالایش نفت، نیاز گسترده‌ای به هیدروژن دارند. این تقاضای داخلی بالا تضمین می‌کند که مصرف هیدروژن تنها محدود به صادرات نباشد، بلکه بازار داخلی نیز عامل مهمی در رشد این صنعت باشد.
۵. فرصت بزرگ صادراتی
کشورهای صنعتی مانند اروپا و ژاپن به دنبال واردات هیدروژن پاک هستند و هند از نظر جغرافیایی و اقتصادی در موقعیتی ایده‌آل برای پاسخ به این تقاضا قرار دارد.
گام‌های عملی هند در مسیر هیدروژن سبز
شتاب هند در این حوزه به‌روشنی قابل مشاهده است. شرکت انرژی خورشیدی هند (SECI) قراردادهایی برای تولید ۴۵۰ هزار تن هیدروژن سبز در سال با شرکت‌های بزرگی همچون Reliance، Greenko، ACME و L&T منعقد کرده است.
علاوه بر این، SECI مناقصه‌ای برای ۷۲۴ هزار تن آمونیاک سبز را نیز نهایی کرده که نیاز ۱۳ کارخانه کود را در سراسر کشور پوشش می‌دهد. این مناقصه با قیمت چشمگیر ۵۵.۷۵ روپیه، یکی از رقابتی‌ترین نرخ‌ها در سطح جهانی به ازای هر کیلوگرم به پایان رسید.
در همین راستا، شرکت نفت هند (IOC) پروژه‌ای شاخص در پالایشگاه پانی‌پات در ایالت هاریانا راه‌اندازی کرده است. این پروژه شامل ساخت تاسیسات تولید ۱۰ هزار تن هیدروژن سبز در سال توسط شرکت L&T Energy Green Tech است و با قیمت ثابت ۴.۵ دلار به ازای هر کیلوگرم طی ۲۵ سال اجرا می‌شود.
از سوی دیگر، بهارات پترولیوم نیز با همکاری Sembcorp سنگاپور در حال توسعه پروژه‌های مشترک هیدروژن و آمونیاک سبز در هند است. اگرچه برخی مناقصات با تأخیر یا بازنگری مواجه شده‌اند، اما مسیر کلی کاملا روشن است: هند از مرحله‌ی برنامه‌ریزی و جاه‌طلبی وارد مرحله‌ی اقدام و اجرا شده است.
فراتر از تولید هیدروژن؛ حرکت به سوی محصولات سبز با ارزش افزوده
اهمیت مسیر هند در هیدروژن سبز تنها به تولید سوخت محدود نمی‌شود. فرصت اصلی در توسعه محصولات صنعتی سبز است که می‌تواند اقتصاد کشور را متحول کند:
- کودهای سبز می‌توانند وابستگی هند به واردات را کاهش داده و هزینه‌های یارانه‌ای دولت را پایین بیاورند.
- فولاد سبز امکان رقابت در بازارهای جهانی را فراهم می‌کند، به‌ویژه با اجرای سیاست‌های کربن‌زدایی در اروپا از جمله مالیات مرزی کربن برای واردات محصولات پرکربن.
- آمونیاک سبز نیز هم به عنوان سوخت حمل‌ونقل و هم به عنوان حامل هیدروژن برای صادرات، جایگاهی کلیدی در آینده انرژی دارد.
با توسعه این زنجیره ارزش، هند می‌تواند از صادرکننده‌ی ساده هیدروژن به قطب صنعتی انرژی پاک جهان تبدیل شود.
پنج اولویت کلیدی برای موفقیت بلندمدت هند
۱. تفاهم‌نامه‌های بلندمدت صادراتی
هند باید با کشورهای واردکننده بزرگ مانند اروپا و ژاپن قراردادهای ۱۰ تا ۱۵ ساله امضا کند تا اطمینان لازم برای سرمایه‌گذاران داخلی فراهم شود.
۲. توسعه ظرفیت داخلی الکترولایزرها
برای کاهش وابستگی به واردات و پایین آوردن هزینه تولید، هند باید تا پایان دهه جاری ظرفیت ساخت الکترولایزر را در داخل کشور افزایش دهد.
۳. برندسازی بین‌المللی «هیدروژن سبز هند»:
هند باید با ایجاد نظام‌های صدور گواهینامه سازگار با استانداردهای جهانی، برند «Green Hydrogen India» را در سطح بین‌المللی به رسمیت بشناساند.
۴. سرمایه‌گذاری در آموزش و مهارت‌آموزی
برآورد می‌شود در پنج سال آینده ده‌ها هزار تکنسین آموزش‌دیده برای این صنعت مورد نیاز باشند. همکاری با دانشگاه‌ها و مؤسسات فنی برای تربیت نیروی متخصص حیاتی است.
۵. اصلاحات نظارتی و تسهیل مجوزها
ایجاد یک سیستم ترخیص تک‌پنجره‌ای و قوانین شفاف می‌تواند هزینه‌های اضافی و تأخیرهای اداری را کاهش دهد و محیط سرمایه‌گذاری جذاب‌تری فراهم کند.
چالش‌ها و راه‌حل‌ها
البته مسیر توسعه بدون چالش نیست. هزینه‌های بالای سرمایه‌گذاری را می‌توان از طریق اوراق قرضه سبز دولتی، تأمین مالی امتیازی و مدل‌های مشارکتی پوشش داد.
برای جلوگیری از اختلاف در گواهینامه‌ها، لازم است استانداردهای بین‌المللی به‌کار گرفته شده و توافق‌نامه‌های شناسایی دوجانبه با بازارهای هدف امضا شود.
همچنین کمبود نیروی متخصص را می‌توان از طریق اجرای مأموریت ملی مهارت‌آموزی هیدروژن برطرف کرد.
در نهایت، با طراحی دقیق‌تر مناقصه‌ها و برنامه‌ریزی واقع‌بینانه‌تر پروژه‌ها، می‌توان از تاخیرها و لغوهای غیرضروری جلوگیری کرد.
داستان هیدروژن در هند تنها درباره‌ی تولید انرژی نیست؛ بلکه بازتابی از تحول صنعتی و اقتصادی یک ملت است. با توانایی تولید ارزان‌ترین هیدروژن سبز در جهان، توسعه محصولات صنعتی سبز مانند فولاد و آمونیاک، و ایجاد زیرساخت‌های صادراتی پایدار، هند در مسیر تبدیل شدن به رهبر جهانی اقتصاد پاک قرار گرفته است.
مسابقه جهانی برای هیدروژن سبز در جریان است و اگرچه کشورهای بسیاری در حال رقابت هستند، اما هند بیش از هر زمان دیگری در موقعیت پیشتاز قرار دارد.
