درآمدزایی دولت از هیچ! / درآمد صفر درصدی از خودروهای لوکس

دولت امسال چهار گروه جدید به لیست مالیات‌دهندگان خود اضافه کرده است، گروهی که سال ۹۹ هم قرار بود مالیات بدهند اما گزارش‌های دیوان محاسبات نشان می‌شود این گروه‌ها هیچ مالیاتی پرداخت نکرده‌اند و دولت در دریافت مالیات از آنها ناتوان بوده است.

به گزارش تجارت‌نیوز ، امسال دارندگان خودرو و خانه‌های لوکس، اینفلوئنسرهای فضای مجازی و بازیگران قرار است مالیات بدهند. اما انتقادات جدی به مالیات‌ستانی از این گروه‌ها وارد است. این انتقادات چیست؟

اولا گفته می‌شود این نوعی مالیات‌ستانی خرد از مردم است چراکه با افزایش کنونی قیمت‌ها بسیاری از خودرو و خانه‌های معمولی هم لوکس محسوب می‌شوند. دوما مالیات‌ستانی از اینفلوئنسرها و بازیگران احتمال حساب اجاره‌ای، کم‌اظهاری در قراردادهای صوری و واریز درآمد حاصل از تبلیغات به حساب دیگران را رایج می‌کند و سوما باید دید چرا دولت سال گذشته در دریافت مالیات‌های جدید ناموفق بود و چرا امسال امید دارد که بتواند از این گروه‌ها مالیات بگیرد؟

اما سوال مهم‌تری که بسیاری از کارشناسان می‌پرسند این است که درآمد اقتصادی و هزینه سیاسی اجرای چنین سیاست‌هایی با هم می‌خواند یا نه و آیا بهتر نبود به جای دریافت مالیات از گروه‌های خرد، راهی برای دریافت مالیات بر مجموع درآمد می‌یافت؟

درآمدزایی از هیچ؟

برخی از کارشناسان مالیات‌های جدید برای سال آینده را در ادامه بزرگ کردن تور مالیاتی برای مالیات‌دهندگان خرد تعبییر می‌کنند، آن هم در شرایطی که رقم فرار مالیاتی اقتصاد ایران بین ۳۰ تا ۱۰۰ هزار میلیارد تومان عنوان شده است. یعنی در اقتصادی که بین ۱۲ تا ۴۰ درصد فرار مالیاتی دارد، دولت در تلاش برای دریافت مالیات‌های خرد است که بسیاری معتقدند درآمد چندانی برای دولت ندارد.

تجارت نیوز در گزارش دیگری با عنوان فراریان مالیاتی چه کسانی هستند؟ به تفصیل به میزان فرار مالیاتی در اقتصاد ایران پرداخته است.

البته اضافه کردن این مالیات‌های جدید در میان مجلسی‌ها و همین طور اقتصاددانان موافقان و مخالفانی دارد. از نظر موافقان، دریافت این مالیات‌ها می‌تواند راهی برای رفع و جبران کسری بودجه باشد. از این منظر مالیات‌هایی از این جنس می‌تواند علاوه بر افزایش درآمدهای دولت، به کاهش ‌‌فاصله طبقاتی و بهبود وضعیت دهک‌های پایین کمک کند.

اخذ مالیات از خودروهای لوکس اگرچه مخالف چندانی ندارد، اما این نگاه وجود دارد که طرح اخذ مالیات از خودروهایی با ارزش بیش از یک میلیارد تومان عاملی برای کسادی بازار است. ضمن آنکه رقمی که این خودروها باید مالیات پرداخت کنند چندان قابل توجه نیست.

مطابق تعرفه‌های اعلام شده یک خودروی ۱/۵ میلیارد تومانی سالانه تنها ۵ میلیون تومان مالیات پرداخت می‌کند و دارانده یک خودروی با ارزش ۴/۸ میلیارد تومانی باید سالانه ۹۲ میلیون تومان مالیات پرداخت کند. منتقدان معتقدند که این رقم‌ها نمی‌تواند چندان به درآمدزایی دولت کمک کند و در جلوگیری از کسری بودجه تاثیر داشته باشد.

مالیات‌ستانی صفر از خودرو و خانه!

سال ۹۹ هم دولت برای دریافت مالیات‌های جدید خیز برداشت. اما گزارش دیوان محاسبات از اجرای ۸ ماهه بودجه نشان می‌دهد در سال ۹۹ کمترین تحقق مالیاتی به عوارض خروج از کشور، خانه‌ها و خودروهای گرانقیمت اختصاص یافته است. بر اساس این گزارش میزان تحقق مالیات بر خانه و خودروهای لوکس در سال ۹۹، صفر درصد و مالیات بر عوارض خروج از کشور تنها ۶ درصد بوده است. این در حالی است که سال گذشته بسیاری از کارشناسان هشدار داده بودند این مالیات‌های خرد درآمدی برای دولت ندارد و تنها هزینه سیاسی دارد.

اما نکته دیگر گزارش دیوان محاسبات این است که بیشترین میزان تحقق مالیاتی به مالیات نقل و انتقال سهام و حقوق کارکنان بخش خصوصی مربوط می‌شود که تحقق اوی ۷۷۹ درصد و دومی ۱۶۳ درصد رشد کرده است. دولت تنها از محل مالیات بر نقل و انتقال سهام در پنج ماهه اول امسال، ۱۰ هزار میلیارد تومان درآمد داشت.

این گزارش در حالی است که امسال هم نمایندگان مجلس برای اخذ مالیات از خانه‌های خالی و خودروهای لوکس و دیده شدن ردیف‌هایی در این ارتباط در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰موافق بودند. اما از این منظر تحقق این درآمدها برای سال آینده در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

مالیات از اینفلوئنسرها بر سر در دو راهی

اما در مورد اینفلوئنسرها دیدگاه‌های مخالف و موافق جدی‌تر است. مطابق اعلام مقامات رسمی، کاربران فضای مجازی که دارای بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده باشند، از محل تبلیغات مشمول مالیات بر درآمد است.

در این خصوص موافقان معتقدند که این گروه در این روزها درآمدهای هنگفتی را از صفحات اجتماعی خود بدست می‌آورند و بنابراین باید به آنها به عنوان یک شغل نگاه کرد و چون تمامی شغل‌ها باید مالیات بدهند، اینفلوئنسرها هم نباید از این قاعده مستثنی باشند، ضمن آنکه در خیلی از کشورها از سلبریتی‌ها و فعالان فضای مجازی که دنبال کنندگان زیادی دارند مالیات اخذ می‌شود.

اما استدلال مخالفان این موضوع معطوف به این است که شروط تعریف شده در مصوبه اخذ مالیات از اینفلوئنسرها دارای ابهام است و نمی‌تواند مبنای مناسبی برای محاسبه درآمد افراد باشد. از این زاویه دید مخالفان بر این باورند که تعداد دنبال کنندگان نمی‌تواند مبنایی برای محاسبه درآمد و دریافت مالیات باشد.

در عین حال فعالان فضای مجازی که تحت عنوان اینفلوئنسر شناخته می‌شوند این استدلال را مطرح می‌کنند که سیاستگذاران این فضا را به رسمیت نمی‌شناسند و امکانات و تسهیلاتی را برای فعالیت اقتصادی این گروه در نظر نمی‌گیرند، بنابراین چون حمایت لازم از فعالان این عرصه توسط دولت انجام نمی‌شود، توقع دریافت مالیات از آنها نیز معنای خود را از دست می‌دهد.

مالیات‌ستانی از بازیگران

یکی دیگر از گروه‌هایی که سال آینده باید مالیات پرداخت کنند، بازیگرانی هستند که درآمد سالانه آنها بالای ۲۰۰ میلیون تومان است. اگرچه مدتهاست که در اقتصاد ایران به معافیت مالیاتی هنرمندان انتقاد می‌شد اما به نظر می‌رسد این شیوه هم نمی‌تواند کارامد باشد. چراکه می‌تواند قراردادهای صوری و کم‌اظهاری در این حوزه را هم افزایش دهد. این در حالی است که در دیگر کشورها بازیگران و هنرمندان، مالیات قابل توجهی می‌پردازند و معافیت مالیاتی ندارند.

برای مطالعه مطالب تحلیلی بیشتر در خصوص اقتصاد ایران صفحه آکادمی تجارت‌نیوز رادنبال کنید.