کد مطلب: ۵۴۱۳۶۴

چرا زنان ایرانی کار نمی‌کنند؟/ ایران در قعر جدول «شکاف جنسیتی در نرخ مشارکت اقتصادی»

چرا زنان ایرانی کار نمی‌کنند؟/ ایران در قعر جدول «شکاف جنسیتی در نرخ مشارکت اقتصادی»

چه خوش‌مان بیاید و چه نه، جامعه ایرانی، زنان را «خانه‌نشین» می‌خواهد. تا همین ۳ دهه پیش، نشستنِ زنان پشت فرمانِ خودرو، اگر نه یک «تابو»، که رخدادی غیرمعمول بود، اما این روزها همه به آن عادت کرده‌اند. حضور زنان در جامعه و فعالیت‌های اقتصادی هم به همین سیاق، در سال‌های اخیر رشد کرده است.

چه خوش‌مان بیاید و چه نه، جامعه ایرانی، زنان را «خانه‌نشین» می‌خواهد. تا همین ۳ دهه پیش، نشستنِ زنان پشت فرمانِ خودرو، اگر نه یک «تابو»، که رخدادی غیرمعمول بود، اما این روزها همه به آن عادت کرده‌اند. حضور زنان در جامعه و فعالیت‌های اقتصادی هم به همین سیاق، در سال‌های اخیر رشد کرده است.

به گزارش تجارت‌نیوز ، با این همه، وقتی از دریچه آمار و ارقام به ماجرا نگاه می‌کنیم، وضعیت کاملا متفاوت می‌شود. در واقع، داده‌های آماری نشان می‌دهند که جامعه ایرانی همچنان یکی از مردسالارترین جوامعِ جهان است و به عنوان نمونه، «شکاف جنسیتی در نرخ مشارکت اقتصادی» در ایران، آن اندازه بزرگ است که ایران را در میانِ بدترین‌هایِ جهان از این منظر قرار داده است.

کمتر از نیمی از ایرانی‌ها کار می‌کنند

داده‌های آماریِ مرکز آمار ایران نشان می‌دهند که در تابستانِ سال ۱۳۹۸ و در میان جمعیت ۱۵ سال به بالای کشور، «نرخ مشارکت اقتصادی» حدود ۴۴٫۹ درصد (تقریبا ۴۵ درصد) و در میان جمعیت ۱۰ ساله به بالا، حدود ۴۰٫۸ درصد بوده است. (توجه کنید که این شاخص، با « نرخ بیکاری » تفاوت دارد.)

شکاف جنسیتی در نرخ مشارکت اقتصادی

حضور کم‌رنگ زنان ایرانی در بازار کار می‌تواند علاوه بر زمینه‌های اقتصادی، زمینه‌های فرهنگی هم داشته باشد.

چه کسی زنان را «خانه‌نشین» می‌خواهد؟

اما اگر این داده‌ها را بر اساس جنسیت مورد بررسی قرار بدهیم چطور؟ بر این اساس، در مقطعِ زمانیِ مورد بررسی، ۷۲٫۲ درصد از مردان و تنها ۱۷٫۶ درصد از زنانی که ۱۵ سال به بالا داشته‌اند، در فعالیت‌های اقتصادیِ کشور دخیل بوده‌اند. به این ترتیب، واضح است که مردان ۴ برابر بیشتر از زنان در بازار کارِ ایران حضور داشته‌اند.

1 1

این نشان می‌دهد که «تمایل به کار کردن» یا «در اختیار داشتن امکانِ کار کردن» برای مردان ایرانی، حدود ۴ برابر بیشتر از زنان ایرانی است. در واقع، بر اساسِ این داده‌ها، مردان جای زنان را در بازار کار تنگ نکرده‌اند (هر چند این موضوع به جایِ خود قابل بررسی است)، بلکه مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی کمتر از مردان بوده است.

از آن سو، بر اساس همین داده‌های آماری، در تابستان سال ۱۳۹۸، «نرخ مشارکت اقتصادیِ» زنان در شهرهای کشور به طور متوسط برابر با ۱۶٫۹ درصد و در روستاهای کشور به طور متوسط برابر با ۱۹٫۷ درصد بوده است.

در میان استان‌های کشور نیز بالاترین «نرخ مشارکت اقتصادی» برای زنان در استانِ «گیلان» (۲۴٫۸ درصد) و کمترین «نرخ مشارکت اقتصادی» برای زنان در استانِ «مرکزی» (حدود ۷ درصد) به ثبت رسیده است.

۷۲٫۲ درصد از مردان و تنها ۱۷٫۶ درصد از زنانی که ۱۵ سال به بالا داشته‌اند، در فعالیت‌های اقتصادیِ کشور دخیل بوده‌اند. به این ترتیب، واضح است که مردان ۴ برابر بیشتر از زنان در بازار کارِ ایران حضور داشته‌اند.

شکاف جنسیتی در بازار کارِ ایران چقدر عمیق است؟

اما اجازه بدهید از زاویه کلان‌تری به موضوع نگاه کنیم. داده‌های «سازمان بین‌المللی کار» (International Labour Organization با سرواژه ILO) نشان می‌دهد که ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین شکاف میان حضور زنان و مردان در بازارِ کارِ آن وجود دارد.

عبارت فنی‌تر برای توضیح این موضوع، «شکاف جنسیتی در نرخ مشارکت اقتصادی» (Gender gap in labor force participation rates) است که نشان می‌دهد حضور زنان در بازارِ کار یک کشور، چقدر کمتر از حضورِ مردان در بازارِ کارِ آن کشور است.

شکاف جنسیتی در نرخ مشارکت اقتصادی

زنان معمولا کمتر از مردان حقوق می‌گیرند، اما این موضوع به تنهایی نمی‌تواند «شکاف جنسیتی در نرخ مشارکت اقتصادی» را توجیه کند.

باز هم برای یادآوری، این به آن معنا نیست که مردان حق زنان را در بازار کار اشغال کرده‌اند، بلکه می‌تواند به این شکل تعبیر شود که زنان در یک کشور، تا چه اندازه در بازارِ کار حضور دارند. (بنابراین، جمع درصد مشارکت اقتصادی زنان و مردان می‌تواند عددی بزرگ‌تر از ۱۰۰ باشد.)

داده‌های «سازمان بین‌المللی کار» در سال ۲۰۱۷ میلادی، داده‌های مرکز آمار ایران را تایید می‌کنند: در آن سال در ایران، نرخ مشارکت اقتصادی برای مردان ۷۱٫۴ درصد و برای زنان تنها ۱۶٫۸ درصد ثبت شده است. (که اندکی با آمارِ ثبت شده در داخل کشور متفاوت است.)

در میان کشورهای منطقه و در مقایسه میان «نرخ مشارکت اقتصادی مردان» و «نرخ مشارکت اقتصادی زنان»، وضعیت کشورهایی مانند افغانستان (۸۶٫۷ درصد در مقابل ۱۹٫۵ درصد)، پاکستان (۸۲٫۷ درصد در مقابل ۲۵ درصد)، جمهوری آذربایجان (۶۹٫۵ درصد در مقابل ۶۳ درصد) و ترکیه (۷۱٫۹ درصد در مقابل ۳۲٫۴ درصد) از ایران بهتر بوده است.

این در حالی است که وضعیت ایران، تقریبا مشابه عراق است: در این کشور، در سال ۲۰۱۷ میلادی، نرخ مشارکت اقتصادی مردان ۷۴٫۱ درصد و نرخ مشارکت اقتصادی زنان حدود ۱۸٫۷ درصد بوده است.

در واقع، نگاهی به نقشه جغرافیای جهان نشان می‌دهد که عمده کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، بدترین وضعیت را در زمینه مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی دارند. بر این اساس، کشورهای یمن، عراق، قطر، عمان، عربستان سعودی، سوریه، امارات متحده عربی، اردن و ایران، در قعر این جدول هستند.

آفریقا همترازِ اروپا: جایی که زنان پا به پای مردان کار می‌کنند

اما وضعیت در کشورهای دیگر و نقاط دیگر در جهان چگونه است؟ جالب توجه‌ترین نکته در این زمینه این است که برخی کشورهای واقع در «جنوب صحرای آفریقا» (Sub-Saharan Africa)، نه فقط شاهد شکاف جنسیتی در نرخ مشارکت اقتصادی نیستند، که در مواردی بازار کارِ عمدتا زنانه دارند.

به عنوان نمونه، داده‌های آماریِ «بانک جهانی» در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهند که کشورهایی مانند «روآندا» (با نرخ مشارکت اقتصادی ۸۴ درصدی زنان)، «موزامبیک» (با نرخ مشارکت اقتصادی ۷۷٫۲ درصدی زنان) و «آنگولا» (با نرخ مشارکت اقتصادی۷۵٫۳ درصدی زنان)، در فهرست کشورهایی قرار دارند که عمده زنان در آنها به کار مشغول هستند.

شکاف جنسیتی در نرخ مشارکت اقتصادی

نرخ مشارکت اقتصادی زنان در کشورهای واقع در جنوب صحرای آفریقا حتی از برخی کشورهای اروپایی هم بالاتر است.

در مقابل، نخستین کشور اروپایی که در این فهرست ظاهر شده، «ایسلند» (با نرخ مشارکت اقتصادی۷۱٫۸ درصدی زنان) است که در جایگاه ۱۷ قرار گرفته است. «سوئد» (با نرخ مشارکت اقتصادی ۶۱٫۱ درصدی زنان) در جایگاه ۴۴ و «نروژ» (با نرخ مشارکت اقتصادی ۶۰٫۲ درصدی زنان) در جایگاه ۵۱ در این فهرست قرار دارند.

خلاصه ماجرا این است: در ایران نه فقط عمده کسانی که می‌توانند کار کنند، کار نمی‌کنند (حدود ۴۵ درصد به حدود ۵۵ درصد در میان جمعیت ۱۵ ساله به بالا) که تقریبا ۸۲٫۴ از زنانی که می‌توانند کار کنند و در سن کار هستند، بیرون از بازارِ کار قرار دارند.

هر چند در این قبیل داده‌های آماری معمولا کار بدونِ مزدِ زنان (از جمله در خانه) مورد بررسی قرار نمی‌گیرد، اما فاصله قابل توجه ایران با کشورهایی همچون پاکستان، افغانستان و حتی برخی کشورهای آفریقایی در این زمینه، نشان می‌دهد که این بار هم ممکن است پای «فرهنگِ مردسالارانه» در میان باشد.

نظرات

مخاطب گرامی توجه فرمایید:
نظرات حاوی الفاظ نامناسب، تهمت و افترا منتشر نخواهد شد.

  • ناشناس

    چه جالبه که بعضی از مردها انتظار دارند زنانشان هم کار بیرون را انجام دهند هم خسته و کوفته بیایند خانه داری و لچه داری و پخت و پز کنند .هم پولشان را وارد زندگی کنند هم همه چیز به اسم مرد باشد و مرد تصمیم گیرنده اقتصادی باشد هم زنشان برای هر کاری ازشان اجازه بگیرید و هر وقت دوست داشتند زن را از خانه بندازند بیرون و… این مدل مردان هم می خواهند حقوق سنتی را داشته باشند هم از زیر وظایف سنتی مثل خرجی دادن فرار کنن.کلا از هفت دولت آزاد باشن !@@

  • ناشناس

    تو کار برا جوانان ایجاد کن کار کردن زنها پیشکش.خسته شدیم از خر حمالبی

  • فاطمه

    کلا فقط با کلمات بازی میکنید و حق مطلب را ادا نمیکنید. این نوعی فریبکاریست.
    چرا باید خانم‌ها به اندازه آقایان و یا نزدیک به آقایان، در اقتصاد شریک باشند؟!
    چرا فعالیت‌های خانه‌داری، همسرداری، فرزندپروری که همان انسان‌سازیست، کار خیلی کوچک و پستی می‌شمارید و کار اقتصادی را بزرگ‌تر جلوه میدهید؟ آیا ملاک اهمیت و ارزش دادن به افراد به میزان مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی هست؟!
    اگر در ایران، مردان بیشتر فعالیت اقتصادی دارند و بیرون کار میکنند که البته وظیفه‌شان هم هست، ولی همان را هم دو دستی تقدیم همسر برای مدیریت خانه و زندگی میکنند.
    این چه بازی هست که درمیاورید؟! مثلا میخواهید به خانم‌ها احترام بگذارید؟ این چه احترام گذاشتن به خانم‌هاست که فعالیت‌های آنها را هیچ حساب کرده و فعالیت اقتصادی بیرون از خانه را مهم‌تر جلوه میدهید؟ کاری مهم‌تر از انسان‌سازی می‌توانید پیدا کنید؟ کاری مهم‌تر از اینکه محیط خانه پر از نشاط و تمیزی و گرمی و محبت باشد تا همه اعضای خانواده در کنار هم از امنیت بوجود آمده، لذت ببرند و هر کدام بتوانند به وظایف خود با خیال راحت برسند؟! و خیلی چیزهای دیگر…

    • دانشمند آینده

      بچه دا شدن و بچه بزرگ کردن رو حیوون هم بلده. مهم اینه که در جامعه هم بتوان فرد موثر و ماهری بود . ما انسان ها باید فرقی بین بود و نبودمون باشه بالاخره . شما تو اینترنت سرچ کن ببین چقدر دانشمند و سیاستمدار زن در دنیا هست که در کنار مادر بودن برای کشورشون مفید بودند
      ما در جهان از خیلی از کشور ها از این لحاظ عقب هستیم و هنوز ذهن بسیاری از مردم ایران پوسیده و قدیمیه. شما اگر دقت کنید می بینید که اکثر افرادی که رتبه های برتر علمی رو می یارن مادرشون باسواد و تحصیل کرده است و شغل خوبی هم داره . مطمئنن فرزند یک مادر خانه دار با فرزند یک مادری که پزشک یا معلم هست از لحاظ تربیتی و علمی در جایگاه بالا تری هست. شما فقط بهانه می یاره که بشینی خونه کیف کنی و خبری هم از کار و مشغله نباشه.

    • دانشمند آینده

      اصلاح می کنم
      مطمئنن فرزند یک مادری که پزشک یا معلم هست و در کل شاغل هست نسبت به فرزند یک خانه دار از لحاظ تربیتی و علمی در جایگاه بالا تری هست. شما فقط بهانه می یاره که بشینی خونه کیف کنی و خبری هم از کار و مشغله نباشه.

  • فاطمه

    مقاله واقعا مزخرفی بود.

  • فاطمه

    با این مقاله، مثلا می‌خواهید به زنان ارزش و اهمیت بدهید؟! با محاسبه شما، همه فعالیت‌های زنها، پست و بی‌ارزش محسوب شده و ملاک ارزش در جامعه، پول درآوردن و مشارکت در اقتصاد هست!! عجبااا
    هر چقدر هم در زمینه اقتصادی فعالیت شود و پولی درآورده شود، به اندازه محیطی که زنان در خانه فراهم میکنند مثل محیطی پر از تمیزی، عشق، ادب، همدلی، همراهی، محبت و صمیمیت می‌کنند نمی‌رسد. نوع کارها از پایه با هم فرق میکند و اگر جنس کار زن، با جنس کار مرد، متفاوت است دلیل بر بی‌ارزش شدن دیگری نمی‌شود و اگر جامعه‌ی ایرانی انقدر فهمیده و حکیم هست که متوجه تفاوت جنس فعالیت‌ها میشود و از زن انتظار ندارد که حتما پابه پای مردش در جامعه برای پول درآوردن تلاش کند، نشان دهنده متعالی بودن آن جامعه است و جوامعی که هنوز به این درک نرسیده‌اند باید به این موضوع توجه کنند که تقسیم وظایف برای دلپذیر شدن زندگیست. مگر نه اینکه در کسب و کارها وظایف طوری تقسیم میشوند تا همپوشانی نداشته باشند تا هم‌افزایی صورت پذیرد؟

    • رضا

      کاملا موافقم…توسعه آنها به بهایی سنگین برایشان تمام شده..قرار نیست پاجای پای اونها بذاریم

  • شهرام

    نمیدانم چرا نظرم تایید نشد من که نه حرف زشتی زدم و نه وتوهیم عین واقعیت را گفتم

    • دانشمند آینده

      چون گفتن بعضی چیز ها حتی اگر هم حقیقت باشه باز هم چون گفتنش تاثیر بدی رو مخاطبت و بشریت می زاره نباید بگی یا یه مدل دیگه اش رو بگی که به کسی توهین نشه . در این جمله بالا به خانم ها توهین کردی. به کالا تشبیه کردی.

  • شهرام یغمایی

    چون دید مرد ایرانی به زن دید کالایی است.

    • ناشناس

      اون که دید غرب هست!

  • زن گل بهاریست

    باسمه تعالی
    با سلام
    زنان ایرانی بهترین هستند اگر بتوانند فرزندان خوب و مفید برای جامعه تربیت کنند.
    زن ایرانی بیکار نیست بلکه مسولیت مهم تری دارد.
    جایگاه یک زن بسیار بالاتر از این است که پا به پای مرد کار کند.
    زن ایرانی کار میکند بیشتر از مرد هم کار میکند ولی رسالتش فرق میکند.
    یادتان باشد که:
    ******زن مانند گل بهاریست نه پهلوانی سخت کوش******

  • ناشناس

    از آزادی زن صحبت میکنن چون میخوان ازش کار بکشن چون براشون منافع داره چون میخوان کاری کنن که زن و مرد هر دو مجبور باشن کار کنن که زندگی بچرخه یعنی در عمل حقوق مرد نصف بشه یعنی دو نفر کار کنن با یک حقوق

  • محسن

    سلام
    همون بهتر چون وقتی است مالی پیدا میکنن شدیدا به بنیان خانواده آسیب میزنن تقریبا میشه گفت بالای 80درصد اینطورین ضمن اینکه ما هر موقع تونستیم از صدرصد ظرفیت آقایان استفاده کنیم اونموقع از خانم‌ها کمک بگیرید

    • ناشناس

      آقایان هم میتوانند به بنیاد خانواده صدمه بزنن!! شاید تعجب کنی ولی آره
      میتونن دوست دختر پیدا کنن و… بنیاد خانواده به هم میریزه دیگه
      ای مردسالار نادان!