مشکل بنزین در بریتانیا/ صادرات بنزین ایران به انگلیس شدنی است؟

در چند روز اخیر، تصاویری از صفوف به هم فشرده و طولانی خودروها در مقابل پمپ‌بنزین‌ها در «بریتانیا» دست‌به‌دست می‌شود و برخی مخالفان دو آتشه انگلیس در ایران می‌گویند کمبود سوخت در انگلیس به معنیِ سوءمدیریت این کشور است. (در این میان، این مساله هم از قلم می‌افتد که «بریتانیا» و «انگلیس»، در واقع یکی نیستند!)

به گزارش تجارت‌نیوز ، اما دلیل کمبود بنزین در بریتانیا چیست؟ به دلیل خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا یا همان «برگزیت» (Brexit)، تردد کامیون‌های حامل سوخت در بریتانیا دست‌خوش مشکل شده و کار به جایی رسیده که بنزین به پمپ‌بنزین‌ها نمی‌رسد. هجوم مردم هم به بحران دامن زده و همه‌ چیز سر از شبکه‌های خبری و مجازی در آورده است.

طی روزهای اخیر اما تصاویر جالب‌تری هم در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شد: گروهی از دانشجویان ایرانی (که گفته می‌شد دانشجویان «دانشگاه امام صادق (ع)» هستند)، جلوی در سفارت بریتانیا در تهران جمع شدند و چند دبه بنزین را هم آنجا گذاشتند. بعد هم گفتند که آماده‌اند تا در صورت اعلام نیاز بریتانیا، برای سوخت‌رسانی به این کشور اقدام کنند.

برای کشوری که تا یک قرن پیش ابرقدرتی جهانی بود و به قول معروف «خورشید هرگز در مستعمراتش غروب نمی‌کرد»، دبه‌های بنزین در مقابل درب سفارتخانه‌ای در خاورمیانه قطعا معنای خاصی دارد. اما شاید بشود دست‌کم به این بهانه، این موضوع را بررسی کرد که آیا اساسا ایران می‌تواند به بریتانیا بنزین صادر کند؟

آیا «بریتانیا» بنزین ایران را قبول می‌کند؟

نکته این است که به گفته مقامات برتانیایی، این کشور اساسا با کمبود بنزین رو‌به‌رو نیست، بلکه مشکل به کمبود کامیون‌های حمل سوخت بر می‌گردد. اما حتی اگر فرض کنیم که مشکل بریتانیا کمبود سوخت باشد، آیا ایران می‌تواند (با فرض رفع تمام مشکلات سیاسی بین دو کشور) به بریتانیا بنزین صادر کند؟

پاسخ منفی است. کشورهای اروپایی استاندارد مشخصی برای کیفیت بنزینِ مورد استفاده در خودروهایِ نو دارند که موسوم به «استاندارد آلایندگی اروپا» (European emission standards) است.

با کیفیت‌ترین بنزین تولیدی در ایران، استاندارد «یورو ۵» دارد، حال آنکه استاندارد بنزین در اروپا اکنون «یورو ۶» است.

بر اساس این استاندارد، کیفیت بنزین مورد استفاده در کشورهای عضو این اتحادیه (که با ارفاق می‌توان بریتانیا را هم جزو آنها به حساب آورد)، دست‌کم استاندارد «یورو ۶» است. شرایط استاندارد «یورو ۷» هم تا چند ماه دیگر اعلام می‌شود و اجرای این استاندارد از سال ۲۰۲۵ میلادی در دستور کار قرار می‌گیرد.

این در حالی است که با کیفیت‌ترین بنزین تولید شده در ایران اکنون استاندارد «یورو ۵» دارد. اما به گفته مقامات مسئول (از جمله بیژن زنگنه، وزیر پیشین نفت در دولت روحانی)، حجم عمده بنزین تولید شده در ایران استاندارد «یورو ۴» دارد و در برخی شهرهای کوچک، بنزین با استاندارد «یورو ۳» و «یورو ۲» هم به فروش می‌رسد.

به عبارت ساده، ایران با وجود همه وعده‌ها، هنوز نتوانسته کیفیت بنزین تولیدیِ خود را در تمام کشور به سطح «یورو ۵» برساند، حال آنکه این استاندارد در سال ۲۰۰۹ میلادی در اروپا معرفی شده بود و حالا مدت‌ها است که از رده خارج شده است.

همه چیز از «برگزیت» شروع شد

اما مشکل سوخت در بریتانیا از کجا شروع شد؟ همه چیز به برگزاری یک همه‌پرسی، برای ماندن یا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بر می‌گردد. فرآیند جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا، در پیِ همه‌پرسی در این کشور در سال ۲۰۱۶ میلادی آغاز شد، اما جداییِ رسمی از اتحادیه، در واپسین روزهای سال ۲۰۲۰ میلادی به وقوع پیوست. از آن تاریخ تاکنون، بریتانیا با مشکلات متعددی (از خروج بانک‌های خارجی از این کشور، تا کاهش رشد اقتصادی) روبه‌رو شده است.

از همان ابتدا، یکی از مشکلاتی که پیش‌بینی می‌شد ممکن است به وجود بیاید، مشکل تردد کامیون‌ها و خودروهای حمل سوخت و کالا در مرز میان بریتانیا و اتحادیه اروپا بود. این مشکل، حالا به یک بحران کم‌سابقه تبدیل شده، مشکلی که البته ممکن است کمی گیج‌کننده به نظر برسد.

«ایرلند شمالی» در کنار «انگلستان»، «ولز» و «اسکاتلند»، کشوری را به نام «پادشاهی متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی» یا به اختصار «بریتانیا» را تشکیل می‌دهند. («ایرلند شمالی»، خودش بخشی از «جمهوری ایرلند» است.)

خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا (موسوم به «برگزیت») سرآغاز مشکل کامیون‌های حمل سوخت در این کشور بود.

«جمهوری ایرلند» هنوز هم عضو اتحادیه اروپا است و پس از «برگزیت»، مرز بین این کشور و «ایرلند شمالی» (که بخشی از بریتانیا است) به یک مرز خارجی اتحادیه اروپا تبدیل شده است. تا پیش از «برگزیت»، این مرز نامرئی بود، یعنی تردد میان دو بخشِ ایرلند، نیازی به کاغذبازی‌های مرزی نداشت. اما حالا تردد کامیون‌ها در دو بخشِ شمالی و جنوبی ایرلند، مصداقی از تردد میان دو کشور شده است.

علاوه بر این بسیاری از رانندگان خودروهای سنگین، دستمزد خود را بر اساس «مسافت پیموده شده» دریافت می‌کنند و مدت زمان تحویل بار، ارتباطی به درآمد آنها ندارد. به همین دلیل، معطل‌شدن در مرز برای انجام کاغذبازی‌هایِ مرتبط با تردد میان دو کشور، به نفع آنها نیست.

مشکل سوخت در بریتانیا، به گفته مقامات این کشور، نه به کمبود سوخت که به کمبود «خودروهای سوخت‌رسان» بر می‌گردد.

قوانین مالیاتی هم باعث شده که برای رانندگان سایر کشورهای اروپایی، کار کردن در بریتانیا یا سفر به این کشور پرهزینه شود و به همین دلیل، با آغاز فرآیند رسمیِ «برگزیت»، بسیاری از کامیون‌داران آلمانی، فرانسوی یا ایتالیایی، از بریتانیا خارج شدند.

تصویری کمتر دیده شده از بریتانیا

اما اصل مشکل در روزهای اخیر بروز پیدا کرده است. مقامات بریتانیایی می‌گویند سوخت کافی در این کشور وجود دارد، اما مشکل در «توزیع سوخت» نهفته است، که در واقع، به کمبود کامیون‌های سوخت‌رسان بر می‌گردد.

ارتش بریتانیا راننده‌ها و تانکرهای سوخت‌رسان خود را برای رفع موقت مشکل اعزام کرده و علاوه بر این، حدود یک میلیون نامه رسمی به دارندگان گواهی‌نامه رانندگی با خودروهای سنگین ارسال شده تا آنها را تشویق به بازگشت به این کار کند.

خبرگزاری «دویچه‌وله» آلمان گزارش داده که دولت بریتانیا برای شهروندان آلمانیِ مقیم این کشور که دارای گواهینامه رانندگی هستند نیز نامه‌هایی ارسال کرده و از آنها خواسته تا با حقوق خوب، حمل سوخت را برعهده بگیرند.

بریتانیا از راننده‌های خارجی مقیم این کشور هم درخواست کرده که برای حمل سوخت کمک کنند.

روزنامه «ایندپندنت» چاپ لندن که گزارشی درباره این نامه‌ها منتشر کرده نیز نوشته که نامه‌های مشابهی برای رانندگان آمبولانس و خودروهای امدادی فرستاده شده است. این روزنامه به نقل از یک سخنگوی وزارت حمل و نقل بریتانیا نوشته که حدود یک میلیون راننده بالقوه کامیون این نامه‌ها را دریافت کرده‌اند. دولت هم قول داده مراحل آزمون رانندگی برای دریافت گواهینامه رانندگی با خودروهای سنگین را تسریع کند و برای چندصد راننده کامیون خارجی، برای ورود به بریتانیا ویزای کار موقت صادر کند.