کد مطلب: ۶۰۳۵۱۲

دلار چه می‌شود؟ / ۸ نکته در مورد اتفاقات ارزی اخیر

دلار چه می‌شود؟ / ۸ نکته در مورد اتفاقات ارزی اخیر

قیمت دلار و سایر ارزهای خارجی در بازار آزاد ایران طی روزهای اخیر  افزایش پیدا کرد و  روز شنبه ۱۳ آذرماه سال ۱۴۰۰، قیمت اسکناس سبز قله ۳۰ هزار تومانی را فتح کرده و قیمت یورو هم به بیش از ۳۴ هزار تومان رسیده است. به گزارش تجارت‌نیوز، شکست مذاکرات برجام (آن‌گونه که طرف‌های خارجی

قیمت دلار و سایر ارزهای خارجی در بازار آزاد ایران طی روزهای اخیر افزایش پیدا کرد و روز شنبه ۱۳ آذرماه سال ۱۴۰۰، قیمت اسکناس سبز قله ۳۰ هزار تومانی را فتح کرده و قیمت یورو هم به بیش از ۳۴ هزار تومان رسیده است.

به گزارش تجارت‌نیوز ، شکست مذاکرات برجام (آن‌گونه که طرف‌های خارجی می‌گویند) یا رد کردن پیشنهاد ایران (آن‌گونه که طرف ایرانی می‌گوید)، در هر حال به افزایش قیمت ارز در بازار آزاد ایران ختم شد و این نگرانی را به وجود آورد که افت ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی، تا پایان سال می‌تواند سمت‌وسوی نگران‌کننده به خود بگیرد.

اما وضعیت کنونی را چگونه می‌توان تحلیل کرد و در مورد سمت‌وسوی قیمت ارزهای خارجی در بازار ایران در آینده نزدیک چه می‌توان گفت؟ در ادامه، در قالب ۸ پرسش، پاسخ «تجارت‌نیوز» به این پرسش‌ها را می‌خوانید:

۱-چرا دلار بالا پرید؟

با نزدیک‌شدن به موعد مذاکرات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی، حساسیت‌ها در مورد قیمت ارز اوج گرفت. فشار کشورهای غربی (و حتی مقامات روسیه) به ایران برای حضور سریع در پای میز مذاکرات از یک سو و رسیدنِ ایران به سطوح بی‌سابقه غنی‌سازی اورانیوم از سوی دیگر، این احساس را ایجاد کرده بود که دیر یا زود، قیمت ارز یا باید بشکند یا به قیمت‌هایی کم‌سابقه جهش کند.

این در حالی بود که اعزام یک تیم ۴۰ نفره از مذاکره‌کنندگان ایرانی (اعم از کارشناسان بانکی و غیره) به محل مذاکرات در وین، دست‌کم در نظر برخی تحلیل‌گران، به این معنی تعبیر شد که ایران می‌خواهد با وارد شدن به جزئیات، کار مذاکره را تمام کند.

2

زمزمه شکست در مذاکرات هسته‌ای، اصلی‌ترین عامل رشد قیمت دلار بود.

غروب روز جمعه اما خبرهای ناگواری از مذاکرات به گوش رسید: غربی‌ها می‌گفتند ایرانی‌ها در توافقات شش دورِ قبلی مذاکرات تشکیک کرده‌اند و بنابراین، توافق ممکن نیست. بهانه به دست بازار رسید و قیمت‌ها جهش کردند.

۲-آیا دولت عمدا دلار را گران کرد؟

با این همه، خیلی‌ها می‌پرسیدند که چرا در شرایطی که حصول یک توافق میان ایران و قدرت‌های جهانی دور از دسترس به نظر می‌رسید، دولت شروع به توزیع دلار و سایر ارزهای خارجی از درگاه صرافی‌ها کرده است؟ به عبارت ساده، چرا باید در بدترین شرایط، چوب حراج به دارایی‌های ارزی زده شود؟

نخست اینکه هم تقاضا و هم عرضه برای ارزهای خارجی در روزهای اخیر افزایش پیدا کرده است. دلیل اصلی افزایش تقاضا، می‌تواند نگرانی از آینده اقتصادی کشور در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای باشد. اما این همه ماجرا نیست.

افزایش تقاضا برای سفرهای خارجی (از جمله برای سفر به ترکیه و نیز خرید ملک در این کشور) یکی از دلایل دیگری است که کفه تقاضا برای خرید ارز را در هفته‌های اخیر سنگین کرده است.

22 3

چرا دولت در بدترین شرایط ارزی، شروع به توزیع دلار با سوبسید کرد؟

عرضه ارز دولتی از طریق صرافی ملی و دیگر صرافی‌های معتبر در هفته‌های اخیر هم می‌تواند پاسخی به این تقاضایِ افزایش‌یافته تلقی شود. با این همه، برخی با بدبینی می‌گفتند که دولت می‌خواهد دلار را با قیمت‌های بالاتر به متقاضیان بفروشد و پس از توافقِ احتمالی بر سر پرونده هسته‌ای ایران و افت شدید قیمت دلار، دوباره این ارزها را از بازار جمع کند.

۳-آیا امکان توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی منتفی شده است؟

در این میان، در حالی که دور هفتم مذاکرات هسته‌ای به نتیجه نرسیده، ابهام در مورد سرنوشت اقتصاد ایران در میان مدت هم بالا گرفته است. با این همه، فشارها برای حصول نوعی توافق از سوی دو طرف نیز از همه سو اوج گرفته است.

در سمت ایران، اگر توافقی صورت نگیرد، دولت رئیسی به بحران خواهد خورد. بخش عمده وعده‌های عجیب دولت سیزدهم (مثلا ساخت ۴ میلیون واحد مسکونی در ۴ سال یا افزایش چندبرابری یارانه‌ها) نیازمند منابع مالی گسترده‌ای است که با وجود تحریم‌ها، ایران به آنها دسترسی نخواهد داشت. در واقع، عقلانیت حکم می‌کند که توافق صورت بگیرد.

در سمت مقابل، اگر بایدن با ایران توافق نکند، یکی از اهرم‌های تاثیرگذار در جریان انتخابات ۲۰۲۴ میلادی را از دست خواهد داد. فشار اروپایی‌ها و دولت‌های جهان عرب به آمریکا برای حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران هم مزید بر علت است تا به هر حال، نوعی توافق، ولو موقت، با ایران صورت بگیرد.

نشریه «اکونومیست» هم به تازگی با بررسی چشم‌انداز اقتصاد ایران در ۵ سال آینده، به این موضوع اشاره کرده که احتمالا یک توافق نیم‌بند میان ایران و قدرت‌های جهانی حاصل می‌شود و در نتیجه، سال آینده ایران یک رشد اقتصادی ۹ درصدی را تجربه خواهد کرد. با این همه، همان‌طور که این گزارش نشان می‌دهد، این توافق احتمالا شکننده خواهد بود.

۴-آیا ارتباطی میان قیمت دلار، قیمت طلا و شیوع سویه «اومیکرون» کرونا وجود دارد؟

جدا از این‌ها، عوامل دیگری هم وجود دارند که قیمت ارز را بالا و پایین می‌کنند. خبر همه‌گیر شدنِ سویه جدید ویروس کرونا (موسوم به «اومیکرون»)، یکی از این عوامل بود که هم موجب ریزش بورس‌های جهانی شد و هم دوباره تقاضا برای طلا را بالا برد.

طلا به صورت سنتی به عنوان یک پناهگاه برای دوره‌های دشوار اقتصادی شناخته می‌شود و در زمان بروز بحران‌های اقتصادی، تقاضا برای خرید طلا بالا می‌رود. در مقابل، با رشد قیمت طلا، معمولا قیمت دلار و سایر ارزهای جهانی پایین می‌آید.

همه‌گیر شدن سویه «اومیکرون»، قیمت جهانی طلا را بالا برد و موجب افت قیمت دلار در بازارهای جهانی شد.

این بار هم همین‌طور شد و «اومیکرون»، طلا را گران کرد. اما اینکه چرا با وجود افزایش قیمت جهانی طلا و افت قیمت دلار، قیمت اسکناس سبز در ایران صعودی شده را شاید بتوان به اثر متغیرهای دیگر (از جمله نقش پرونده هسته‌ای ایران) ربط داد.

۵-آیا هجوم ایرانی‌ها به ترکیه برای «جمعه سیاه» در افزایش قیمت دلار موثر بود؟

یکی از دلایل افزایش تقاضا برای ارزهای خارجی در بازار ایران، افزایش سفرهای خارجی از سوی ایرانی‌ها بود که با کاهش محدودیت‌های کرونایی در جهان همزمان شده بود. روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک ایران، چند روز پیش گفته بود که در بازه زمانی ۱۱ روزه ۲۷ آبان تا ۸ آذرماه امسال، حدود ۱۶ هزار و ۷۵۹ نفر ایرانی از مرزهای زمینی وارد خاک ترکیه شده‌اند.

602x338 cmsv2 9e768cd2 20cb 5072 8da0 01b593d2286b 3292222

حدود ۱۷ هزار ایرانی برای «جمعه سیاه» خود را به ترکیه رساندند و موجب افزایش تقاضا برای خرید ارز در بازار ایران شدند.

در همین بازه زمانی، از تعداد مسافرانی که به ترکیه سفر کرده بودند، ۱۶ هزار و ۶۲۹ نفر به کشور بازگشتند و این در حالی بود که سخنگوی گمرک ایران، سفر این تعداد شهروند ایرانی به ترکیه را «عجیب» توصیف کرده و گفته بود که بازگشت تقریبا تمامیِ افرادی که خارج شده بودند، نشان می‌دهد که آنها برای استفاده از حراج‌های مراکز خرید ترکیه به این کشور رفته بودند.

۶-آیا رییس‌جمهور آمریکا به صورت محرمانه به ایران دلار رسانده است؟

وب‌سایت «واشینگتن فری‌بیکن» (The Washington Free Beacon) هم به تازگی در گزارشی نوشته بود اسنادی را رویت کرده که نشان می‌دهند دولت «جو بایدن» در آستانه دور هفتم مذاکرات هسته‌ای در وین، معافیت عراق از تحریم‌ها علیه ایران را تمدید کرده تا این کشور بتواند از ایران برق بخرد.

«واشینگتن فری‌بیکن» در ادامه نوشته بود «ابلاغیه این معافیت در روز ۱۹ نوامبر (۲۸ آبان) امضا شده بود، ولی تا روز ۲۹ نوامبر (هشتم آذر) یعنی روز آغاز مذاکرات هسته‌ای در وین، به کنگره اطلاع داده نشده بود.»

این نشریه اضافه کرده بود ارسال ابلاغیه معافیت به کنگره درست همزمان با آغاز مذاکرات وین، دولت بایدن را در معرض این اتهام قرار داد که در صدد دادن امتیاز به تهران به عنوان نشان حسن نیت در آغاز دور هفتم مذاکرات احیای توافق هسته‌ای است.

به این ترتیب، اگر این مدعا صحت داشته باشد، دولت آمریکا به شکل غیر مستقیم برای ایران درآمد ارزی ایجاد کرده و این موضوع دیر یا زود تاثیر خود را بر بازار ارز نشان خواهد داد. از آن سو، چند هفته پیش هم خبرهایی ضد و نقیض و تایید نشده در مورد آزادسازی حدود ۳٫۵ میلیارد دلار منابع ارزی ایران به گوش رسید که باز هم بر همین مبنا قابل تحلیل است.

۷-آیا «دلارهای زیر تشک» به چرخه اقتصاد ایران بر می‌گردند؟

واضح است که همه خریداران دلار (از جمله کسانی که در صف خرید سهمیه ۲۲۰۰ دلار با قیمت دولتی ایستاده بودند)، تقاضای سفر خارجی یا واردات با استفاده از ارز را نداشته و ندارند. در واقع، عمده خریداران دلار در روزهای اخیر، قصد دارند ارزی را که خریده‌اند، با قیمت بالاتری بفروشند. عرضه این ارزها به بازار هم می‌تواند به معنی کاهش قیمت‌ها باشد.

تخمین زده می‌شود که شهروندان ایرانی معادل حدود ۴۰ میلیارد دلار اسکناس در خانه داشته باشند، ذخایری که به «دلار خانگی» معروف شده است. «محمد کشتی‌آرای»، عضو هئیت مدیره اتحادیه طلا و جواهر تهران هم حدود ۳ سال پیش گفته بود «بر اساس برآوردهای این اتحادیه» مردم ایران حدود ۲۰۰ تن ذخایر خانگی طلا دارند.

merlin 148983096 2af583f3 1207 4976 bad1 aa1d95f57dbf facebookJumbo

آمارهای غیررسمی نشان می‌دهند که ایرانی‌ها حدود ۵۰ میلیارد دلار ارز و طلای خانگی دارند.

به قیمت روز، این حجم از طلا حدود ۹٫۴ میلیارد دلار (معادل حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان) ارزش دارد. این در حالی است که نشریه «بیزینس اینسایدر» هم چند سال پیش مدعی شده بود ایرانی‌ها یکی از ۱۰ ملت در جهان هستند که بیشترین میزان ذخایرِ خانگیِ طلا را دارند.

بر این اساس، مجموع داراییِ «زیر تشکِ» شهروندان ایرانی (تنها در قالب طلا و دلار)، سر به حدود ۵۰ میلیارد دلار می‌زند که با احتساب دلار ۳۰ هزار تومانی، چیزی در حدود «هزار و ۵۰۰ هزار میلیارد تومان» یا حدود «هزار و ۵۰۰ تریلیون» تومان ارزش دارد. مشخص نیست که این میزان ارز چه زمان ممکن است به اقتصاد ایران برگردند، اما در صورتی که چنین اتفاقی بیفتد، می‌توان امیدوار بود نیاز بازار به ارز، تا مدتی از داخل تامین شود.

۸- چشم‌انداز قیمت دلار تا پایان سال چگونه است؟

اما دلار تا پایان سال به چه قیمت‌هایی خواهد رسید؟ افزایش یا کاهش قیمت ارزهای خارجی تابع درآمد ارزی دولت است و این موضوع هم به نوبه خود به وضعیت سیاسی ایران در آینده نزدیک بر می‌گردد.

در مورد وضعیت پرونده هسته‌ای ایران عمدتا باید خوشبین بود، چرا که عدم حصول توافق، هم برای ایران خطرناک است و هم برای تمامی کشورهای منطقه و حتی کشورهای اروپایی. وقتی موضوعی برای همه اهمیت داشته باشد، بعید است در نهایت نوعی مصالحه در کار نباشد.

از آن سو، اگر توافق ایران و چین اجرایی شود، نیاز ایران به منابع ارزی کاملا مرتفع می‌شود. (گفته می‌شود این توافق ۲۵ ساله، حدود ۴۰۰ تا ۴۸۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری چین در اقتصاد ایران را شامل می‌شود.)

قیمت دلار در دولت‌های مختلف

متغیرهای سیاسی همچنان اصلی‌ترین عوامل تاثیرگذار بر قیمت ارزهای خارجی در بازار ایران هستند.

آمریکا و اروپا این را می‌دانند که ایران، در نبود یک مصالحه بر سر پرونده هسته‌ای، کاملا به دامان چنین می‌غلتد و ایران هم دقیقا همین موضوع را به صورت رسمی و غیررسمی اعلام کرده است. اما قیمت ارز فقط به پرونده هسته‌ای گره نخورده و ارتباط وثیقی به موضوع رشد نقدینگی در اقتصاد ایران هم دارد. (این موضوعِ مفصل را باید در جایی دیگر بررسی کرد.)

می‌توان این‌طور پیش‌بینی کرد که نرخ دلار تا پایان سال عمدتا در کانال‌های کنونی بالا و پایین برود و مثلا، رسیدن به نرخ ۴۰ هزار تومانی برای دلار بعید است. با این همه، در اقتصاد و سیاست هیچ‌چیز قطعیت ندارد.

نظرات

مخاطب گرامی توجه فرمایید:
نظرات حاوی الفاظ نامناسب، تهمت و افترا منتشر نخواهد شد.

  • ناشناس

    منظور فکر کنم 4میلیارد دلار خانگی نه 40 میلیارد!

  • ناشناس

    چرا دلار چهل هزاری بعید است مگه چه پشتوانه ارزی ایران دارد الان حدود ۴۵۰۰تریلیون تومان نقدینگی کشور هست اگه دلار چهل هزار بشه وبا این وضع نقدینگی تا پایان سال۴۸۰۰تریلیون برسه دلار چهل هزاری بر پایه صد وبیست میلیارد دلار ذخیره ارزی که بتونه نقدینگی را پوشش بده که میشه دلار چهل هزاری. مگه غیر این هست

  • ناشناس

    نصف دلارهای صادرات پتروشیمی همه مصارف ارزی کشور را برآورد میکنه
    ایران نیازی به فروش نفت گاز نداره
    همه این بازیهای گرانی ارز فقط فقط برای گرانفروشی ارز به بازار است
    حساب ۲×۲=۴
    دلار چندی پیش ۱۶۰۰ تومن زمان آقای احمدینژاد
    به بازار عرضه میشد
    آنموقع حدود ۲ میلیون بشکه نفت میفروختیم
    امروز دلار ۲۸ هزار تومن به بازار عرضه میشه یعنی
    ۱۷/۵ برابر بیشتر از آنموقع گرانتر
    نتیجه میگیریم امروز ۱۴۲ هزار بشکه فروش نفت درآمدش مساوی با ۲ میلیون بشکه آن زمان است
    همه این تبلیغات برجامی برای سرپوش گذاشتن به گرانفروشی ارز دربازار ارز است
    شما حتما بدانید اینکه اگر کشور شدید اظطراری نیازمند ارز باشه در مذاکرات انعطاف قوی نشان میدادن
    ذخایر ارزی کشور بالاست
    ایران برای اینکه به جهان ثابت کنه ما اهل مذاکره ایم درمذاکرات حاضر میشه
    ایران هیچ نیازی به احیای برجام نداره
    دولت اگر دست فرصت طلبها اختلاسگران و دست درازان به بیت المال را قطع کنه کافیست
    دولت اگر بخواد قیمت واقعی ارز امروز ۸ هزار تومن است به راحتی کاهش قیمت میده
    امروز امریکا واروپا قشنگ به باز بودن ارزی دست دولتمان آگاه است به همین دلیل از حربه گزینه
    نظامی و شورای امنیت استفاده میکنه
    البته احیای برجام به نفع کشورمان ملتمان است
    اروپا سخت نیازمند احیای برجام است چون آمادگی درگیری دراین وظعیت را ندارد
    امروزمهاجران افغان یمن سوریه کشورهای افریقا به حد کافی برای اروپا مشکل آفرین هستن ودیگر جایی برای مشکل جدید ندارن
    ایران را با کره شمالی ونزوئلا مقایسه نکنید
    دولت باید دلار زیر ۲۵ هزار تومن ببره
    قیمت ۲۸ هزار تومن بیش از حد ناانصافیست
    خداوند متعال موفقیت به مسولان دلسوز پاک دست عنایت فرماید

    • ناشناس

      بله در زمان آقای احمدی نژاد بیش از دو میلیونم بشکه نقت صادرات میکردیم ولی پولی بابتش اخذ نمیشد. بیشترش به صورت مبادلات کالا و تهاتر انجام میگرفت.

    • ناشناس

      دم شما و فروشنده های دلار 1600 تومنی گرم … یادمون نرفته که توی مصاحبه تلویزیونی یه نفر سوتی داد که (مابه التفاوت قیمت ارز بانکی و ارز آزاد به هزینه های دولت کمک می کنه) ….
      ضمنا میشه بگید که ایرانو بالاخره با کجا می تونیم مقایسه کنیم؟ مثلا با سوئیس؟

  • ناشناس

    دولت راهی جزئ پایین اوردن ارز ندارد و این قطعی است خواهید دید

  • ناشناس

    دلار باید بشه 10 تا 12 هزار وگرنه …

    • ناشناس

      چشم هر چی شما بفرمایید اصلا هزار تومان.

  • ناشناس

    غربی ها لوس تشریف دارند. و جهان سومی ها را در حد برده و
    بنده میخواهند. ایران اسلامی هم که باج بده نیست. لذا قیمت
    دلار بالا خواهد رفت. ما باید نان همت خود را بخوریم و زیاد
    به چین یا روسیه برای تثبیت قیمت دلار دل نبندیم

  • ناشناس

    من در مورد طلا دیدم دلار رفت مقداری پایین طلا اما صعودی شد اما وقتی چند روز دلار نزول کرد طلا هم پایین آمد حداقل آدم می‌توان همراه دلار طلا هم پایین آورد و چیزهای دیگر

  • بهزاد

    تحلیل های صورت گرفته نه علمی است و نه بر پایه واقعیت!! اظهار شد دلار تا پایان سال در همین کانال بالا و پائین می شود اما در اقتصاد هیچ چیز بعید نیست!! یا در مورد توافق در مذاکرات هر دو طرف به نوعی توافق هر چند شکننده نیاز دارند!! آخه این چه تحلیلی است؟ برای غرب چه نیازی به توافق وجود دارد؟ هر چند غربی ها خباثت زیادی دارند اما به توافق با ما نیازی ندارند. فشار غربی ها به ایران اسلامی به این جهت است که اگر قرارداد 25 ساله با چین اجرایی شود آنوقت ایران هیچگاه به سمت غرب نخواهد رفت لذا غرب برای جلوگیری از این قرارداد، می خواهد قدری فشار را کم کند تا ما به سوی چین نرویم اما هیچگاه تحریم ها را به طور کامل لغو نخواهند کرد. پیش بینی می شود غرب درصدد بازی کردن با ما هست یعنی هم تحریم ها بماند و هم تفاهم نامه ما با چین اجرایی نشود. متاسفانه نگاه مسوولین ما به سمت غرب است والا با چین مشکلات کشور حل شدنی است.

    • ناشناس

      خیلی وقته که مشکلات ما توسط چینی ها حل شده، خصوصا با چینی های مقیم ایران و کرونای صادر شده به دنیا و …

  • ناشناس

    ایت مقاله ها را می نویسید که دلار در شب عید ۴۰ هزار تو مان شود ؟ عجب