بهترین نرم‌افزارهای اوبونتو کدامند؟ بخش دوم

ما در این سری از مقالات، به معرفی نرم‌افزارهایی که برای استفاده روزانه از لینوکس اوبونتو لازم می‌شوند، می‌پردازیم. در مقاله پیشین به معرفی نرم‌افزارهای اوبونتو برای کارهای اینترنتی همچون وب‌گردی، چت، مدیریت دانلود و کلاینت ایمیل پرداختیم. در این مقاله قصد داریم نرم‌افزارهای اداری برای لینوکس اوبونتو را معرفی کنیم.

در این مقاله نرم‌افزارهای اوبونتو را در دو دسته برای تولید و ویرایش متن‌ها، صفحات گسترده، اسلاید‌هایی ارائه و سخنرانی و پایگاه‌داده و نرم‌افزارهای مخصوص اسناد قابل‌حمل همچون فایل‌های pdf، epub و djvu معرفی کرده‌ایم.

الف- نرم‌افزارهای اوبونتو برای ویرایش و تولید محتوا

۱- مجموعه لیبره‌آفیس

مجموعه لیبره‌آفیس (LibreOffice) برنامه‌های کدبازی هستند که بر پایه استارآفیس (StarOffice) یا همان اوپن آفیس شرکت اوراکل (Oracle Open Office) ساخته‌شده‌اند. مجموعه لیبره‌آفیس رایگان است و با تمام فایل‌های مجموعه آفیس مایکروسافت هم سازگاری دارد.

از جمله نکات جالب مجموعه لیبره‌آفیس، دیکشنری داخلی این برنامه‌ها برای زبان‌های گوناگون دنیا از جمله زبان فارسی است. با این دیکشنری، سیستم به‌صورت خودکار کلماتی که غلط املایی دارند را تصحیح می‌کند.

صفحه آغازین مجموعه لیبره‌آفیس که در آن می‌توانید فهرستی از فایل‌هایی را که اخیرا باز شده، ببینید.

این مجموعه آفیس را می‌توانید به دو طریق، با دانلود فایل نصبی برنامه و یا استفاده از مرکز نرم‌افزارهای اوبونتو یا همان دستور apt install نصب کنید. هرچند هیچ دلیلی برای این کار وجود ندارد؛ زیرا روی همه نسخه‌های اوبونتو، آخرین نسخه لیبره‌‌آفیس به‌صورت پیش‌فرض نصب‌شده است. مجموعه لیبره‌آفیس با به‌روزرسانی‌های سیستم‌عامل اوبونتو به‌روز می‌شود و همواره خود را در آخرین نسخه نگاه می‌دارد.

این مجموعه، برخلاف مجموعه آفیس مایکروسافت، نسخه ویندوز و مک دارد که دقیقا مثل نسخه لینوکسی هستند. لیبره‌آفیس یکی از بهترین و کامل‌ترین مجموعه نرم‌افزارهای اوبونتو است.

مجموعه لیبره‌آفیس شامل این برنامه‌ها است

لیبره‌آفیس رایتر

لیبره‌آفیس رایتر (LibreOffice Writer) برنامه پردازش متن این مجموعه است. لیبره‌آفیس رایتر تمام ابزارهای پیشرفته‌ای را که معمولا در مایکروسافت ورد (Microsoft Word) می‌بینید، داراست. با این تفاوت که لیبره‌آفیس رایتر از لحاظ‌هایی باهوش‌تر از مایکروسافت ورد عمل می‌کند. این برنامه به‌صورت پیش‌فرض فایل‌های خود را با فرمت odt یا ODF Text Document ذخیره می‌کند و ده‌ها فرمت دیگر همچون docx، doc، pdf و rtf را نیز به طور کامل پشتبیانی می‌کند.

صفحه کاری برنامه لیبره‌آفیس رایتر که برای نوشتن همین مقاله استفاده شده است.

لیبره‌آفیس کلک

لیبره‌آفیس کلک (LibreOffice Calc) برنامه صفحه‌گسترده مجموعه لیبره‌آفیس است. این برنامه‌ تمام ابزارهای لازم برای عملیات پیچیده آماری و چاپ و انتشار گزارش را دارد. لیبره‌آفیس کلک فایل‌ها را به‌صورت پیش‌فرض با فرمت ods یا ODF Spreadsheet ذخیره می‌کند و در کنار این‌ها فرمت‌های دیگری همچون xlsx، xls، dif، dBASE و csv را نیز پشتیبانی می‌کند.

لیبره‌آفیس ایمپرس

لیبره‌آفیس ایمپرس (LibreOffice Impress) یک برنامه برای ساخت اسلاید‌ها برای ارائه و سخنرانی (Presentation) است. این برنامه مثل همتای خود یعنی پاورپوینت مایکروسافت (Microsoft PowerPoint)، ابزارهای قدرتمندی برای طراحی و ساخت انواع اسلاید‌ها با انیمیشن‌ها و شکل‌های گوناگون دارد. این نرم‌افزار فرمت‌های ورودی و خروجی متعددی همچون ppt، pptx، ppsx را پشتیبانی می‌کند. فرمت‌ پیش‌فرض برای ذخیره‌سازی آن نیز odp یا ODF Presentation است.

صفحه‌ کاری برنامه لیبره‌آفیس ایمپرس.

لیبره‌آفیس بیس

لیبره‌آفیس بیس (LibreOffice Base)، یکی از زیرمجموعه‌های لیبره‌آفیس برای ساخت و مدیریت پایگاه‌های داده است. نرم‌افزار مشابه لیبره‌آفیس بیس در مجموعه آفیس، برنامه اکسس (Microsoft Access) است. این نرم‌افزار فرمت‌های گوناگونی همچون MySQL، MariaDB، PostgreSQL و فرمت برنامه اکسس مایکروسافت را پشتیبانی می‌کند. فرمت ذخیره‌سازی پیش‌فرض آن نیز odb یا ODF Dababase است.

لیبره‌آفیس بیس را ممکن است به‌صورت پیش‌فرض روی سیستم خود پیدا نکنید. برای نصب آن می‌توانید نام آن را در مرکز نرم‌افزارهای اوبونتو یا با استفاده از دستور sudo apt install libreoffice-base در ترمینال نصب کنید.

لیبره‌آفیس درو

لیبره‌آفیس درو (LibreOffice Draw) یک برنامه رسمِ بُرداری در مجموعه لیبره‌آفیس است. احتمالا پیش‌ازاین برای شما هم اتفاق افتاده است که لازم بوده یک شکل در فایل متنی یا اسلاید‌های ارائه خود، رسم کنید؛ اما ابزارهای رسم درون برنامه‌های آن‌ها، امکان رسم شکل موردنظر شما را فراهم نمی‌کنند.

نرم‌افزار لیبره‌‌آفیس درو

لیبره‌آفیس درو و مایکروسافت ویزو (Microsoft Visio) در مجموعه ‌آفیس مایکروسافت برای این کار ساخته‌شده‌اند. البته انتظار یک نرم‌افزار حرفه‌ای رسم را از این دو برنامه نباید داشته باشید، اما در کل این برنامه‌ها می‌توانند مفید باشند.

لیبره‌آفیس درو علاوه بر ابزارهای رسم، امکاناتی برای کارهای انتشاراتی برای تولید کتاب و مجله را دارا است. ازاین‌روی این برنامه جایگزین مناسبی برای هر دو برنامه مایکروسافت پابلیشر (Microsoft Publisher) و ویزو است.

۲- مجموعه WPS Office

احتمالا نسخه موبایلی مجموعه برنامه‌های اداری WPS را در گوشی خود داشته باشید. این مجموعه توسط شرکت کینگ‌سافت (Kingsoft) برای استفاده در لینوکس، ویندوز، مک و اندروید ساخته‌شده است. عبارت WPS سرواژه سه کلمه Writer، Presentation و Spreadsheet است. همان‌طور که از نام آن نیز حدس می‌زنید، این مجموعه فقط شامل سه برنامه پردازش متن، ساخت اسلاید و صفحه گسترده است.

برنامه WPS Presentation

مجموعه برنامه‌های WPS به لحاظ ظاهری بسیار مشابه آفیس شرکت مایکروسافت طراحی‌شده‌اند. برای نصب WPS Office لازم است فایل نصبی را از سایت آن دانلود و با راست کلیک و اجرای open with software install و یا دستور sudo dpkg -i آن را نصب کنید.

۳- آپاچی اوپن‌آفیس

آپاچی اوپن‌آفیس (Apache OpenOffice) زیرشاخه دیگری از استار‌آفیس یا اوپن‌‌آفیس شرکت اوراکل است. مجموعه ابزارهای آپاچی اوپن‌آفیس بسیار مشابه لیبره‌آفیس هستند. فقط در مقایسه با لیبره‌آفیس چند نقص جزئی دارند. فرمت‌های پیش‌فرض، فرمت‌های خروجی و ورودی که پشتیبانی می‌کند و زیرمجموعه‌های آن، همه مشابه لیبره‌آفیس هستند. به همین دلیل آپاچی اوپن‌آفیس هم می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.

صفحه آغازین مجموعه آپاچی اوپن‌آفیس

برای نصب آپاچی اوپن‌آفیس لازم است فایل نصبی آن را از سایت این نرم‌افزار دانلود و با راست کلیک و اجرای open with software install و یا دستور sudo dpkg -i آن را نصب کنید.

ب- نرم‌افزارهای اوبونتو برای فایل‌های پی‌دی‌اف

فرمت ذخیره‌سازی پی‌دی‌اف (Portable Document Format or PDF) به دلیل سازگاری خوبی که با تمام برنامه‌ها و سیستم‌عامل‌ها دارد، یکی از پرکاربردترین فرمت‌ها برای کار با متن‌ها و اسناد اداری است. تمام نرم‌افزارهایی هم که در سطور قبل معرفی کردیم، امکان تولید و خواندن فایل‌های pdf را دارند؛ اما برای آشنایی بهتر با نرم‌افزارهای اوبونتو در این حوزه، قصد داریم چند نمونه از آن‌ها را معرفی کنیم.

۱- Evince

برنامه Evince به‌صورت پیش‌فرض روی تمامی نسخه‌های لینوکس‌های با دسکتاپ ژنوم (Gnome Desktop) نصب‌شده است. این برنامه می‌تواند فرمت‌هایی نظیر PDF، PostScript، djvu، TIFF، CBR، CBZ، CB7، XPS، مجموعه فرمت‌های DVI و فرمت‌های خروجی برنامه Adobe Illustrator Artwork را بخواند.

یکی از ابزارهای داخلی قدرتمند مفید برنامه Evince، ابزار تشخیص اپتیکی حروف (Optical Character Recognition or OCR) در آن است. با این ابزار، شما می‌توانید در اسنادی که از اسکن مدارک کاغذی ساخته‌شده‌اند نیز به‌خوبی کلمات و حروف را جستجو و کپی کنید. نرم‌افزار Evince از پروتکل‌های محافظت از اسناد یعنی DRM نیز پشتیبانی می‌کند.

نرم‌افزار Evince در حال نمایش صفحه‌ای از کتاب «فیزیک مالی»، نوشته جمیز اوئن ودرال، ترجمه دکتر حسن عبده تبریزی

یکی از نرم‌افزارهای دیگری که برای کار کردن با اسناد به کار می‌رود، نرم‌افزار مشهور شرکت ادوبی یعنی Adobe Reader هست. هرچند هیچ‌کدام از نسخه‌های این نرم‌افزار قدرت و گستردگی برنامه Evince را ندارند، اما بااین‌همه ادوبی ریدر می‌توانست برای برخی کاربران اوبونتو مفید باشد.

علی‌رغم این شهرت خوب، شرکت ادوبی چندین سال است که دیگر نسخه لینوکسی این برنامه را به‌روزرسانی نکرده است. درنتیجه تنها، نسخه‌های لینوکسی قدیمی آن وجود دارند که البته چندان به درد نمی‌خورند.

۲- نرم‌افزارهای ویرایش پی‌دی‌اف

یکی از قدرتمندترین ابزارها برای ویرایش فایل‌های پی‌دی‌اف، مجموعه لیبره‌آفیس و به‌طور خاص برنامه ‌لیبره‌آفیس درو (Draw) است. این برنامه حتی برای ویرایش و کپی فایل‌های پی‌دی‌اف در زبان‌ فارسی نیز خوب عمل می‌کند و برخلاف همتایان ویندوزی خود، هنگام باز کردن فایل پی‌دی‌اف در آن با حروف بی‌معنی مواجه نمی‌شوید.

نرم‌افزار PDF-Shuffler در حال ویرایش صفحات کتاب «تو تنها نیستی»

از دیگر نرم‌افزارهای خوب برای ویرایش فایل اسناد، تبدیل مجموعه عکس به یک فایل پی‌دی‌اف، حذف صفحات، اضافه کردن صفحات پی‌دی‌اف از فایل‌های دیگر و ترکیب و تفکیک فایل‌های پی‌دی‌اف، می‌توانیم به نرم‌افزارهای PDF-Shuffler و gscan2pdf اشاره‌کنیم. برای نصب این دو نرم‌افزار در سیستم‌عامل خود می‌توانید در مرکز نرم‌افزارهای اوبونتو نام آن‌ها را جستجو و نصب کنید. استفاده از ترمینال و تایپ دستور apt install نیز می‌تواند برای نصب این دو برنامه کوچک بکار رود.

۳- کتابخانه کالیبره

نرم‌افزار کتابخانه کالیبره (Calibre Library) یک ابزار همه‌کاره در حوزه کتاب و اسناد است. این نرم‌افزار، ابزار‌های قدرتمند برای کسانی که می‌خواهند در لپ‌تاپ تا تبلت اوبونتوی خود کتاب بخوانند، دارد. کتابخانه کالیبره ابزارهای مدیریت و نمایش تمام اسناد و کتاب‌های الکترونیکی در تمامی فرمت‌هایی که در سطور بالا گفتیم و فرمت‌های محبوب epub و ebook که در تبلت‌های کتاب‌خوان و کیندل آمازون مورداستفاده قرار می‌گیرند، دارد.

وقتی پوشه اسناد و کتاب‌های الکترونیکی خود را به کالیبره معرفی کنید، این نرم‌افزار پس از بررسی تمام فایل‌ها، آن‌ها را با استفاده متادیتا‌های کتاب، بر اساس نویسنده، ناشر، سال انتشار ، زبان و شابک دسته‌بندی می‌کند.

این نرم‌افزار همچنین ابزارهایی برای تبدیل انواع فرمت‌ها به یکدیگر در درون خود دارد.

صفحه آغازین کتابخانه کالیبره

یکی از ویژگی‌های جالب نرم‌افزار کتابخانه کالیبره، امکان جستجوی آنلاین کتاب‌ها در آن است. با کمک کتابخانه لیبره می‌توان در فروشگاه‌ها و کتاب‌خانه‌های مشهور جهان همچون فروشگاه آمازون و کتاب‌های گوگل به چندین زبان دنیا از جمله فارسی کتاب‌ها و نویسنده‌ها را جستجو کرد؛ مثلا می‌توانید نتیجه جستجو «عباس معروفی» به‌عنوان نویسنده و نتایج این جستجو را در تصویر زیر ببینید.

کتابخانه کالیبره امکان جستجو در کتابخانه‌ها و کتاب‌فروشی‌های سراسر جهان را فراهم می‌کند.

برای نصب کتابخانه کالیبره می‌توانید آن را در مرکز نرم‌افزارهای اوبونتو جستجو یا با استفاده از دستور sudo apt install calibre در ترمینال نصب کنید.

هنوز ادامه دارد

در روزهای آتی مقالات دیگری برای معرفی دیگر نرم‌افزارهای اوبونتو برای کاربردهای روزانه منتشر خواهیم کرد. نرم‌افزارهای پخش موسیقی، تماشای فیلم و کارهای گرافیکی ابزارهایی هستند که هم برای کاربران حرفه‌ای و هم برای کاربران عادی، بسیار اهمیت دارند. ازاین‌روی تلاش خواهیم کرد، بهترین آن‌ها را معرفی کنیم.