به گزارش تجارت نیوز، با گسترش استفاده شبکههای اجتماعی از هوش مصنوعی برای افزایش دامنه جهانی مخاطبان، پرسشهای جدی درباره کیفیت و قابل اعتماد بودن ترجمههای خودکار مطرح شده است. تجربهای که اخیرا در اینستاگرام مورد توجه قرار گرفت، هم جاهطلبی روزافزون پلتفرمها در استفاده از هوش مصنوعی را نشان میدهد و هم ضعفهای فعلی این فناوری را آشکار میکند. در عین حال، این تجربه نگاهها را به سمت ابزارهای باسابقهتری مانند گوگل ترنسلیت جلب کرده که رویکردی محتاطانهتر و ساختاریافتهتر را در پیش گرفتهاند.
ماجرا از تماشای یک ویدئوی معمولی در بخش ریلز اینستاگرام آغاز شد. در این ویدئو زنی درباره نامزدی خود و افزایش تعداد دنبالکنندگانش صحبت میکرد. در نگاه اول، هیچ نکته خاصی به چشم نمیخورد. اما یکی از جملات او توجه بیننده را جلب کرد. این زن توضیح میداد که به شکل ناگهانی با حجم زیادی از کامنتهای اسپانیایی مواجه شده، در حالی که او تنها به زبان هندی صحبت میکرد و هرگز محتوایی برای مخاطبان اسپانیاییزبان تولید نکرده بود.
کنجکاوی او باعث شد موضوع را دقیقتر بررسی کند. نتیجه بررسیها نشان داد که اینستاگرام با استفاده از متا ایآی، ویدئوهای او را به صورت خودکار به زبانهای دیگر ترجمه میکند. این ترجمه صرفا به زیرنویس محدود نبود، بلکه صدای اصلی ویدئو نیز تغییر داده شده و حتی حرکات لب به گونهای ویرایش شده بود که با صدای ترجمهشده هماهنگ به نظر برسد. هرچند این فناوری از نظر فنی چشمگیر است، اما نتیجه نهایی حس ناخوشایندی ایجاد میکند. برخی کلمات غیرطبیعی به نظر میرسند، جملهها غریب و ناآشنا هستند و لحن کلی ویدئو حالت مصنوعی و ناهماهنگ دارد.
پس از آگاهی از این موضوع، تشخیص ویدئوهای مشابه در اینستاگرام سادهتر میشود، حتی زمانی که برچسب کوچک ترجمهشده با متا ایآی دیده نشود. این ویدئوهای دوبلهشده نشانههای مشترکی دارند، از جمله انتخاب واژههای عجیب، ساختارهای دستوری نامناسب و بیانهایی که با زبان مقصد همخوانی ندارند. اگرچه پیام کلی معمولا قابل درک است، اما کیفیت ترجمه ناپایدار بوده و گاهی حتی میتواند گمراهکننده باشد.
آنچه بیش از همه جلب توجه میکند، نه هدف بلندپروازانه این قابلیت، بلکه نحوه اجرای آن است. ترجمههای ضعیف، ظرفیت هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای دسترسی زبانی را تضعیف میکند. این موضوع زمانی پررنگتر میشود که آن را با مسیر تکاملی گوگل ترنسلیت مقایسه کنیم؛ ابزاری که سالها صرف بهبود تدریجی رویکرد خود کرده است.
گوگل ترنسلیت پیش از آنکه هوش مصنوعی مولد به موضوعی فراگیر تبدیل شود، از پیشرفتهای هوش مصنوعی بهره میبرد. این سرویس از ترجمه آماری که بر تبدیل واژه به واژه متکی بود، به ترجمه عصبی مهاجرت کرد؛ روشی که جمله را به صورت یک کل و در بستر معنا تحلیل میکند. این تغییر باعث شد ترجمهها طبیعیتر و روانتر شوند، هرچند هنوز به کمال نرسیدهاند.
در سالهای بعد، گوگل به بهبود این سیستم ادامه داد. مطالعهای در سال ۲۰۲۱ توسط مرکز پزشکی دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس نشان داد که دقت گوگل ترنسلیت در ترجمه از انگلیسی به اسپانیایی به ۹۴ درصد میرسد. با این حال، همین پژوهش نشان داد که برای زبانهای کمتر رایج مانند ارمنی، دقت به حدود ۵۵ درصد کاهش مییابد. این نتایج نقاط قوت و ضعف این ابزار را همزمان برجسته میکند.
برای استفاده روزمره، بهویژه در سفر یا ارتباطات غیررسمی، گوگل ترنسلیت برای بسیاری از کاربران قابل اتکا بوده است. قابلیت استفاده آفلاین و پشتیبانی از زبانهای متعدد، آن را به ابزاری در دسترس برای میلیونها نفر تبدیل کرده است. با این حال، این سرویس در درک اصطلاحات، زبان محاوره و مفاهیم فرهنگی خاص با مشکل مواجه بوده و اغلب ظرافتهای معنایی را از دست میدهد.
برای جبران این ضعف، گوگل اخیرا بهبودهایی مبتنی بر جمنای معرفی کرده است که هدف آن درک معنا به جای ترجمه صرف کلمات است. گوگل در توضیح این قابلیت به یک اصطلاح انگلیسی اشاره کرد که ترجمه تحتاللفظی آن میتواند گمراهکننده باشد. نسخه جدید، مفهوم مورد نظر را به زبان مقصد منتقل میکند و نشان میدهد سیستم تا حدی توانایی درک بافت و زمینه را پیدا کرده است.
این پیشرفت، تغییر مهمی در فضای رقابتی ایجاد میکند. پیشتر ابزارهایی مانند دیپل یا پونس به دلیل دقت بالاتر در محیطهای حرفهای ترجیح داده میشدند، هرچند زبانهای کمتری را پشتیبانی میکردند و اغلب پولی بودند. گوگل ترنسلیت با وجود دسترسی گستردهتر، از نظر دقت زمینهای عقبتر بود، اما اکنون این فاصله در حال کاهش است.
نکته مهم این است که گوگل ترنسلیت به طور کامل به مدلهای زبانی بزرگ متکی نیست. در این رویکرد، هوش مصنوعی نقش پشتیبان را برای یک چارچوب تخصصی ترجمه ایفا میکند. این موضوع تفاوتی اساسی با سیاست متا در اینستاگرام دارد، جایی که به نظر میرسد هوش مصنوعی مولد بدون محدودیتهای کافی مسئول اصلی ترجمه شده است.
ابزارهای ترجمه مبتنی بر هوش مصنوعی، بهویژه آنهایی که بر مدلهای عمومی زبانی تکیه دارند، محدودیتهای ذاتی دارند. این سیستمها زبان را مانند انسان درک نمیکنند، بلکه بر اساس الگوهای آماری، توالی محتمل کلمات را پیشبینی میکنند. نتیجه این فرآیند میتواند جملات ناهماهنگ، ایدههای ناقص و خطاهای دستوری باشد؛ مسالهای که در ویدئوهای دوبلهشده اینستاگرام به وضوح دیده میشود.
قابلیت ترجمه جدید گوگل که با جمینای تقویت شده، هنوز در مرحله آزمایشی قرار دارد و چالشها همچنان باقی است. درک ظرافتهای فرهنگی و زمینهای کار سادهای نیست و هیچ سیستم هوش مصنوعی به طور کامل به آن دست نیافته است. با این حال، تفاوت اصلی در فلسفه استفاده از هوش مصنوعی نهفته است. در اینجا هوش مصنوعی برای تقویت یک ابزار تخصصی به کار گرفته شده، نه جایگزینی کامل آن.
این رویکرد مسئولانهتر به نظر میرسد. تجربه ترجمههای ناهماهنگ متا در اینستاگرام نشان میدهد که جایگزینی ابزارهای هدفمند با هوش مصنوعی عمومی میتواند نتایج غیرقابل اعتماد به همراه داشته باشد. هرچند بهروزرسانی جدید گوگل ترنسلیت بینقص نیست، اما گامی معنادار به جلو محسوب میشود.
در حال حاضر، این قابلیت در آمریکا و هند در دسترس است و ترجمه از انگلیسی به حدود ۲۰ زبان از جمله اسپانیایی، هندی و چینی را پشتیبانی میکند. با ادامه آزمایشها، این فناوری میتواند انتظارات کاربران از ترجمه دقیق و در دسترس را بازتعریف کند و نقطه مقابل پیادهسازیهای شتابزده و پرخطا در برخی شبکههای اجتماعی باشد.
