به گزارش تجارت نیوز، موضوع تغییر قیمت بنزین یا سه نرخی کردن آن، به یکی از مناقشه‌برانگیزترین موضوعات در حوزه انرژی تبدیل شده است. آن‌طور که همشهری گزارش داده، رضا سپهوند، دبیر کمیسیون انرژی مجلس، عنوان کرد: «طبق برنامه‌ای که در دولت مطرح است، ضمن حفظ سهمیه‌های ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی، نرخ سومی برای بنزین ایجاد می‌شود که رقم آن ۷۵۰۰ تومان پیشنهاد شده؛ البته هنوز نهایی نیست و باید در دولت یا شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا بررسی و تصویب شود. در لایحه بودجه ۱۴۰۴ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین وجود ندارد، اما دولت برای سال آینده طرحی را بررسی می‌کند که در صورت تصویب، از سال ۱۴۰۵ اجرایی می‌شود.»
همچنین، آن‌طور که باشگاه خبرنگاران جوان گزارش داده، فرهاد شهرکی، نائب رئیس اول کمیسیون انرژی مجلس، عنوان کرد: «دولت برای افزایش قیمت طبق قانون‌هایی که قبلا تصویب شده هیچ نیازی به مجوز از مجلس ندارد و این اختیار را دارد که انجام دهد، اما نکته‌ای که وجود دارد این است پولی که در بودجه امسال برای واردات حامل‌های انرژی مخصوصا بنزین قرار گرفته بود، متاسفانه در چند ماه اول سال به اتمام رسید و الان عملا دولت ارزی برای وارد کردن حامل‌های انرژی، مخصوصا بنزین ندارد لذا دولت به این فکر افتاده که بتواند یک تغییر قیمت داشته باشد. البته تاکنون در مجلس مطرح نشده و به مجلس هم هیچ اطلاعی داده نشده و کمیسیون انرژی هم حتی مورد مشورت قرار نگرفته، اما همین صحبت‌هایی که شما شنیدید، ما هم شنیدیم که احتمال دارد کارت آزاد جایگاه‌های سوخت یک تغییر قیمتی داشته باشد که به نوعی در مصرف بنزین صرفه‌جویی شود، اما اینکه چه قیمتی است، واقعا اطلاع نداریم.»
در مورد طرح سه نرخی کردن بنزین و تاثیر آن بر متغیرهای کلان مانند تورم، تجارت‌نیوز با محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی، گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
***
کمیت بنزین ما ناترازی دارد / کیفیت سوخت و خودروهای ما با استانداردهای روز دنیا فاصله دارد
*آیا نباید در طرح سه‌نرخی کردن موضوع استاندارد خودرو و کیفیت سوخت که منجر به افزایش مصرف بنزین می‌شود، در نظر گرفته شود؟
در اینکه خودروهای ما غیر استاندارد مصرف می‌کنند و با مصرف خودروهای ژاپنی یا اروپایی مطرح فاصله زیادی دارند، شکی نیست. اما در خصوص استاندارد فرآورده‌های تولیدی باید عرض کنم که کیفیت سوخت ما در سال‌های اخیر نسبت به ۲۰ سال گذشته خیلی بهتر شده، اما میزان تولید بنزین یورو ۴ (استاندارد آلاینده‌های داخل سوخت) نسبت به مصرف کلی در کشور, همچنان درصد زیادی را شامل نمی‌شود و اساسا با توجه به ناترازی تقریبی ۳۰ میلیون لیتری در روز موضوع اصلی کشور واردات بنزین برای تامین نیازهای داخلی است.
از طرفی اگر فرض کنیم که همه بنزین تولیدی داخل هم بر فرض محال استاندارد یورور ۴ یا یورو ۵ را داشته باشد باز هم نوع تکنولوژی اکثر خودروهای ساخت داخل ایرانی میزان قابل توجهی آلایندگی در خروجی‌های خود تولید می‌کنند. پس هم کمیت بنزین ما ناترازی دارد و هم کیفیت سوخت و کیفیت خودروهای ما با استانداردهای روز دنیا فاصله دارد.
تجربه دو دهه اخیر ثابت کرده مردم پس از مدت کوتاهی بعد از گران کردن بنزین مجددا رفتارهای پرمصرف و مسرفانه خود را از سر می‌گیرند
*آیا سه نرخی کردن بنزین ممکن است مصرف بنزین را کاهش دهد و فشار واردات بنزین را کم کند؟
در اینکه گران کردن سوخت (به عنوان قیمت سوم یا عرضه بنزین سهمیه‌ای و عرضه بنزین وارداتی با نرخ‌های جهانی) به تنهایی می‌تواند باعث اصلاح رفتار مصرف‌کننده شود، شک و شبهه‌های زیادی وجود دارد. تجربه گذشته در دو دهه اخیر ثابت کرده است که مردم پس از مدت کوتاهی پس از به کار بردن ابزارهای قیمتی (گران کردن بنزین) مجددا رفتارهای پرمصرف و مسرفانه خود را از سر می‌گیرند و به نوعی دوره اصلاحی بسیار کوتاه است.
مطالعه‌های انجام‌شده در سال‌های گذشته هم به نوعی این موضوع را تایید می‌کند. یعنی اگر قیمت سوخت دوم را از سه هزار تومان به ۱۲ هزار تومان هم افزایش بدهیم، بعد از گذشت حداکثر یکسال، رفتار مصرف‌کننده مجددا به حالت اول بازمی‌گردد. این موضوع نیز به دلیل در اختیار نبودن یا بسیار گران بودن خودروهای خارجی هیبریدی نسبت به خودرو های داخلی است. پس مصرف‌کننده خیلی حق انتخابی ندارد و مجبور است هزینه‌های بیشتری را برای بنزین بپردازد بدون اینکه این مساله سبب کاهش میزان متوسط مصرف در ماه برای یک خودرو شود.
پس در نتیجه میزان مصرف سر جمع تغییر زیادی نخواهد کرد و مجددا شیب مصرف صعودی خواهد شد و کشور همچنان نیازمند واردات حجم زیادی از سوخت آن هم به قیمت‌های جهانی خواهد بود.
افزایش قیمت بنزین با هر عنوان تنها باعث افزایش قیمت تمام‌شده کالا و خدمات و رشد تورم می‌شود
*با توجه به شرایط تورمی کشور، آیا سه نرخی کردن بنزین در حال حاضر فشار تورمی جدیدی به خصوص در بحث حمل‌ونقل و تاکسی‌های اینترنتی ایجاد نمی‌کند؟
باز هم با توجه به مطالب پیش گفته و تحلیل رفتار مصرف‌کننده اصلاح طولانی‌مدتی واقع نخواهد شد و تنها افزایش قیمت بنزین با هر عنوان تنها باعث افزایش قیمت تمام‌شده کالا و خدمات خواهد شد و این مساله باعث رشد تورم خواهد بود.
با توجه به تعداد قابل توجه خودروهای اینترنتی و کاهش موقعیت‌های کاری و استقبال جمعیت زیاد غیرمولد در شهرهای بزرگ احتمالا قیمت‌های سفرهای درون شهری اینترنتی و تاکسی‌ها هم باز هم افزایش پیدا خواهد کرد و این مساله باعث افزایش قیمت کالاها به بهانه افزایش قیمت سوخت خواهد شد.
برای مطالعه بیشتر گزارش احتمال سه‌نرخی‌شدن بنزین قوت گرفت؟ را در تجارت‌نیوز بخوانید.
