محمدحسین صادقی 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
نیسان آبی و پیکاپ چینی؛ تقابل دو فرهنگ در نمایشگاه خودروی شهر آفتاب
حضور خودروسازان با پیکاپ‌های مونتاژی رنگارنگ و گران‌قیمت در نمایشگاه خودروی شهر آفتاب این سوال را مطرح می‌کند که آیا این حجم از وانت‌های لوکس با توجه به نیاز بازار خودرو از سوی شرکت‌ها عرضه می‌شود؟ چرا خودروسازان به سمت مونتاژ وانت‌های ارزان‌کار و تجاری روی نمی‌آورند؟
به گزارش تجارت‌نیوز، پنجمین نمایشگاه خودرو شهر آفتاب در تاریخ ۹ بهمن ۱۴۰۲ با حضور اصحاب رسانه و مسئولان آغاز به کار کرد. در این نمایشگاه خودروسازان دولتی و خصوصی محصولات خود را در معرض دید عموم قرار دادند.
نکته جالب توجه در این نمایشگاه، تنوع بسیار بالای پیکاپ‌های مونتاژی شرکت‌های دولتی و خصوصی فعال در صنعت خودروست. گرچه تمامی شرکت‌های عرضه‌کننده خودرو در این نمایشگاه حضور نداشتند، اما می‌توان گفت اکثر شرکت‌های عرضه‌کننده خودرو، حداقل یک محصول پیکاپ را در سبد محصولات خود دارند.
به دلیل عدم قیمت‌گذاری دستوری از سوی شورای رقابت تا حدودی حضور پیکاپ‌ها در سبد محصولات خودروسازان قابل اغماض است. اما با نگاهی گذرا بر فهرست قیمت این محصولات می‌توان به قیمت بالای این خودروها پی برد. با این حال، عدم استفاده از این پیکاپ‌ها به عنوان خودروی کار و تجاری باعث شده تا این خودروها عملا بیشتر جنبه تفریحی برای رانندگی در خارج از جاده را برای قشر خاصی از جامعه فراهم کند.
حالا پرسش اصلی آن است که چرا خودروسازان بخش خصوصی و دولتی به نوسازی ناوگان فرسوده و خارج از استاندارد کار و تجاری، به‌ویژه وانت‌ها روی نیاورده‌اند؟ خودرویی مانند وانت نیسان آبی که به‌رغم ناایمن بودن همچنان در حال تولید است و هیچ‌یک از خودروسازان درصدد تولید و مونتاژ محصولی جایگزین برای این خودرو برنیامده است.
از سوی دیگر با توجه به حضور پیکاپ‌های رنگارنگ چینی که در نمایشگاه خودرو تهران حضور داشتند و تنها تعداد کمی از بازدیدکنندگان نسبت به آن‌ها اقبال نشان می‌دادند، این پرسش را در اذهان عمومی مطرح می‌کند که آیا بازار خودرو کشور ظرفیت عرضه این تعداد خودرو پیکاپ چینی را داراست یا خیر؟
چالش‌های تولید محصول مشابه با وانت نیسان
بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو در گفتگو با تجارت‌نیوز بیان کرد: «در بازار خودروی ایران وانت پیکان و وانت نیسان زامیاد که به نیسان آبی در سطح جامعه معروف است، در سگمنت وانت‌ها قواعد بازی را برهم زدند. وانت‌های کار و تجاری که بیشتر خصلت جابه‌جایی بار را دارند، محصولاتی هستند که بیشتر قشر عامه و پنج دهک پایین جامعه از آن‌ها استفاده می‌کنند و این گونه مشتریان، خودرویی را می‌خواهند که حداکثر بهره‌وری را در کنار تعمیرات ساده برای آن‌ها به همراه داشته باشد.»
او دو عامل کارآمدی و تعمیرات آسان را دلیل رجوع مشتریان برای خرید نیسان آبی دانست و افزود: «با وجود اینکه نیسان قدمت 50 ساله از نظر تولید و تکنولوژی دارد، اما همچنان در بازار خودروی ایران طرفداران بسیار زیادی دارد.»
صدرایی توضیح داد: «اگر بخواهیم یک وانت کار و تجاری به‌روز و استاندارد را در ایران مشابه وانت نیسان تولید کنیم با چالش‌های زیادی مواجه هستیم. ممکن است محصول عرضه‌شده به دلیل پیچیدگی در تکنولوژی ساخت و تعمیرات کارایی مشابهی را مانند وانت نیسان از خود نشان ندهد.»
توقف تولید نیسان آبی؛ بحران در بازار خودرو
او ادامه داد: «رانندگان خودروهای کار و تجاری در کشور به پدیده‌ای به نام وانت نیسان z24 عادت کرده‌اند که این تغییر عادت بسیار دشوار است. اگر محصولی استاندارد و کارآمد در مقایسه با نیسان آبی نیز، در این سگمنت به صورت مونتاژی یا وارداتی عرضه شود، در بازار خودرو کشورمان در بین خریداران جایگاه خود را به سختی پیدا خواهد کرد.»
صدرایی توضیح داد: «ضمن آنکه قیمت آن دو الی سه برابر قیمت وانت نیسان آبی تمام می‌شود که عملا عرضه محصول جایگزین را از نظر اقتصادی توجیه ناپذیر می‌کند و شرکت‌های خودروساز دولتی و خصوصی نیز به این دو دلیل روی به عرضه خودروهای پیکاپ آورده‌اند.»
او گفت: «نیسان آبی برای خودش در ایران عالم منحصر به فردی را دارد. ادامه و توقف تولید این محصول یک بحران را در بازار و صنعت خودرو ایجاد می‌کند.»
نیسان آبی نمادی از فرهنگ
این کارشناس صنعت خودرو گفت: «برای مدتی نیز نسخه فیس‌لیفت وانت نیسان را به نام شوکا به بازار خودرو کشور عرضه کردند اما در بازار مورد استقبال مشتریان قرار نگرفت.»
او ادامه داد: «امروزه جدید‌ترین مدل از وانت نیسان در بازار حدود 600 میلیون تومان قیمت گذاری می‌شود، اگر بخواهیم خودرویی مشابه با وانت نیسان را با استاندارد‌های روز تولید کنیم، از نظر قیمتی حداقل یک میلیارد تومان تمام می‌شود.»
صدرایی گفت: «همچنین واردات محصولی مشابه نیز قریب به دو میلیارد تومان برای مصرف کننده نهایی قیمت گذاری می‌شود. در عمل دیگر مشتریان هدف این محصول اقدام به خرید خودروی جایگزین نخواهند کرد. اکنون در ذهن مصرف کنندگان خودرو در کشورمان، محصولات کار و تجاری به عنوان یک خودروی خشک و زمخت که به راحتی می‌تواند یک تن بار را حمل کند و صدای ماشین هم در نمی‌آید.»
او همچنین گفت: «جا افتاده است که در صورت بروز هرگونه خرابی این خودروها راننده به‌تنهایی می‌تواند ایراد وسیله نقلیه خود را برطرف سازد. وانت نیسان آبی به عنوان یک فرهنگ در این بخش از جامعه حمل و نقل کشور جا افتاده است.»
جایگزین وانت نیسان
او ادامه داد: «جامعه هدف و رانندگان خودروهای کار و تجاری به دلیل آنکه مسافت زیادی را در جاده طی می‌کنند همواره در خرید خودرو وسواس بیشتری از خود نشان می‌دهند. اگر برای چنین جامعه هدفی یک وانت زیبا و کارآمد چینی مشابه وانت نیسان وارد کنید، آن مصرف کننده نگران مواردی همچون خدمات پس از فروش، قطعات یدکی و هزینه نگهداری خودرو است.»
صدرایی گفت: «باید در کنار عرضه این محصول خودرویی به صورت همزمان به تیراژ و تولید بالا، داخلی سازی قطعات یدکی، شبکه توزیع خدمات پس از فروش و آموزش رانندگان برای تعمیر و نگهداری محصول دست یابد تا روند جایگزینی این خودرو شکل بگیرد. فرایند جایگزینی نیز یک پروژه چند ساله است. هرگز هیچ شخصی جرأت ورود به این پروژه چند ساله را در خودروسازان خصوصی و دولتی به خود نداده است.»
هزینه‌بر بودن جایگزینی برای خودروسازان
این کارشناس صنعت خودرو گفت: «خودروسازان بخش خصوصی جرأت جایگزینی محصولی را در رده خودروهای کار و تجاری ندارند. اساسا خودروسازان بخش خصوصی در بخشی از بازار خودرو به فعالیت می‌پردازند که حاشیه سود بیشتری داشته و با خودروسازان بخش دولتی دچار تعارض منافع نشوند.»
او ادامه داد: «خودروسازان دولتی با توجه به ریسک‌های موجود و هزینه‌بر بودن فرایند جایگزینی محصول در خودروهای کار و تجاری، تمایلی برای بهبود یا جایگزینی خودرویی جدید در این بخش از صنعت خودرو کشور ندارند.»
مسیر جایگزینی باید مرحله به مرحله باشد
صدرایی گفت: «جایگزینی خودرویی به‌روز و استاندارد با وانت نیسان آبی که بیش از 50 سال از حضورش در بازار خودروی کشورمان می‌گذرد، راه حل دارد. اما این مسیر جایگزینی باید مرحله به مرحله صورت پذیرد. اگر یک محصولی در طول عمر تولید و عرضه خودش به درستی از بازار حذف نشود، به واسطه حضور بیش از حد در بازار و خط تولید ریشه می‌دواند و کندن این ریشه‌ها از زیر بنای بازار و صنعت کار دشواری خواهد شد.»
او ادامه داد: «باید این ریشه‌ها هر چه زودتر از صنعت خودرو کشور کنده شوند، زیرا با نسل جدید خودروهای کاری و تجاری، دیگر در 10 تا 15 سال آینده این محصولات قابل تولید نیست یا در بازار به دلیل ارتقای فرهنگ و رشد محصولات خارجی مشابه، با مشکلاتی در خرید مواجه می‌شوند. اما کندن این ریشه‌ها باید همزمان با کاشت ریشه جدید در بازار و صنعت خودرو کشور شکل بگیرد.»
شکل‌گیری فرهنگ پیکاپ سواری لوکس در جامعه
صدرایی گفت: «فرهنگ پیکاپ سواری از کشور آمریکا به تمام دنیا صادر شده و عملا این پیکاپ‌ها می‌توانند علاوه بر استفاده روزمره برای جابجایی بار، مسافرت‌ها و غیره نیز مورد استفاده قرار بگیرند.»
او ادامه داد: «فرهنگ آمریکایی در فیلم‌ها و به کمک صنعت سینما گسترش یافته و در برخی افراد جامعه نیز فرهنگ پیکاپ سواری شکل گرفته است. بازار 20 هزار دستگاهی پیکاپ‌ها در داخل کشور با توجه به تقاضا و علاقه‌ای که وجود دارد، یک بازار محدود است. مشتریان هدف و خریداران پیکاپ‌های مونتاژی بیشتر تحت تاثیر فرهنگ آمریکایی قرار گرفته‌اند. آن‌ها انتظار یک پیکاپ لوکس دو کابین با توانایی بیراهه نوردی و سفر‌های طولانی دارند.»
این کارشناس صنعیت خودرو گفت: «خودروهای چینی از نظر قیمت و کیفیت همواره بین خودروهای وارداتی و تولید داخل است. هرچند که قیمت و تکنولوژی برخی از این محصولات به پای خودروهای خارجی نیز رسیده است و این امر قابل کتمان نیست. اما ظرفیت بازار را نسبت عرضه و تقاضا مشخص می‌کند و به‌راحتی نمی‌توان تعیین کرد که نیاز یک محصول چند هزار دستگاه است و باید میزان خرید و فروش‌ها در کف بازار مشخص شود.»
او با اشاره به شکل‌گیری فرهنگ پیکاپ سواری لوکس در داخل کشور، گفت: «علاوه‌بر موارد یاد شده شرکت‌ها، نهادها و سازمان‌هایی که نیاز به یک پیکاپ به‌روز از نظر کارایی و طراحی زیبا را دارا هستند هم سراغ این محصولات می‌روند.»
صدرایی گفت: «تیراژ تولید سالانه 15 تا 20 هزار دستگاه پیکاپ در بازار خودروی کشور، منطقی به نظر می‌آید. از آنجا که بازار خودرو، سالانه به طور میانگین به یک میلیون و پانصد هزار دستگاه خودرو نیاز دارد، عدد 20 هزار دستگاه در سال برای تولید پیکاپ‌های مونتاژی در کشور مساوی با 1 الی 2 درصد از رقم کل تولید سالانه خودرو در کشور می‌شود. این رقم منطقی است.»
برای خواندن گزارش‌های بیشتر صفحه خودرو را بخوانید.
نظرات