افت شدید رضایت کارآفرینان از محیط کسب و کار «فارس»/ افزایش نارضایتی از عملکرد دستگاه‌های اجرایی استان

به گزارش تجارت نیوز،

اتاق ایران چندی پیش نتایج پایش ملی محیط کسب و کار (ویژه بهار 1403) را منتشر کرد. بر اساس این گزارش، وضعیت محیط کسب و کار در استان فارس، هم نسبت به فصل گذشته و هم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، رو به وخامت رفته است. به گونه‌ای که «فارس» در زمره سه استان با نامساعدترین شرایط قرار گرفته و با اختلاف 8.82 درصدی، بیشترین حرکت را به سمت شرایط منفی نسبت به بهار 1402 تجربه کرده است. 

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، محیط کسب وکار را مجموعه عواملی می‌داند که در عملکرد یا اداره بنگاه‌های اقتصادی موثرند اما تقریباً خارج از کنترل مدیران بنگاه‌ها قرار دارند؛ مواردی مانند «قوانین و مقررات و برداشت‌های سلیقه‌ای از آنها»، «غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات» و «فرهنگ کاری در یک منطقه».

اتاق ایران از سال 1395، با نظرسنجی از کارآفرینان و فعالان اقتصادی، اقدام به پایش محیط کسب و کار بر اساس مولفه‌ها و شاخص‌های مشخص می‌کند. جدول زیر نتایج پایش ملی محیط کسب و کار (ویژه بهار 1403) را در استان فارس و کل کشور نشان می‌دهد.

وضعیت نامناسب محیط کسب و کار در فارس

نتایج پایش ملی محیط کسب و کار (ویژه بهار 1403) نشان می‌دهد استان‌های فارس، هرمزگان و کردستان در بهار 1403، به‌ترتیب نامساعدترین وضعیت محیط کسب و کار را تجربه کرده‌اند.

یلدا راهدار رئیس کانون زنان بازرگان استان فارس در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، دلیل افت وضعیت محیط کسب و کار در استان فارس را «مدیریت بسیار ضعیف استان» و «خستگی صاحبان کسب و کار» می‌داند.  

به گفته او، در سال‌های گذشته محیط کسب و کار در فارس از نظر برخی مولفه‌ها همیشه منفی بوده اما اوضاع هیچ‌گاه در این حد نامناسب نبوده است که استان در قعر جدول قرار بگیرد. 

راهدار ضعف بسیار شدید مدیریتی استان در سطوح مختلف را عامل اصلی شرایط موجود می‌داند و می‌افزاید: «پایش محیط کسب و کار موضوعی صنفی است که احساس کارآفرینان و فعالان اقتصادی و میزان امیدواری یا ناامیدی آنها نسبت به حال و آینده، در نتایج آن بسیار موثر است. به نظر می‌رسد برداشت صاحبان کسب و کار از شرایط، نوعی رهاشدگی و بی‌توجهی بوده است.»

او توضیح می‌دهد: «ممکن است بر اساس برخی از شاخص‌های اقتصادی، محیط کسب و کار شرایط مساعدی نداشته باشد اما در فضای عمومی جامعه نشاط و امیدواری دیده شود. در نتیجه کارآفرینان و فعالان اقتصادی نیز احساس رضایت بیشتری می‌کنند.»

به گفته راهدار، در عین حال مواردی چون ناامیدی، ترس از آینده، نوسانات شدید نرخ ارز، تهدیدات سیاسی، نبود دسترسی به فضاهای بین‌المللی و قطع مراودات مالی با دنیا می‌تواند احساس نارضایتی صاحبان کسب و کار را افزایش دهد. 

ظرفیت‌های ازدست‌رفته

این فعال اقتصادی، «فارس» را استانی نیمه‌صنعتی توصیف می‌کند که ظرفیت‌های زیادی در حوزه پتروشیمی و پالایشگاه، کشاورزی، گردشگری و معدنی دارد اما جایگاهی متناسب با این داشته‌ها کسب نکرده است؛ به اعتقاد او، شرایط موجود دلیلی جز ضعف مدیریتی استانی و بی‌توجهی مدیران به صاحبان کسب و کار ندارد.

رئیس کانون زنان بازرگان استان فارس ادامه می‌دهد: «رویه مدیران ارشد استانی در دولت سیزدهم این بود که تعداد زیادی کارگروه و جلسات در حوزه‌های مختلف تشکیل می‌‌دادند اما تقریباً همگی بی‌فایده بودند. مدیران کل ادارات نیز به جای حضور در سازمان متبوع خود و برنامه‌ریزی و چاره‌اندیشی برای معضلات و چالش‌های استان، وقت خود را در این جلسات هدر می‌دادند. طبیعی است در چنین شرایطی، محیط کسب و کار به‌تدریج افت کند و به قعر جدول نزدیک شود.»

به گفته او، عواملی که باعث نارضایتی صاحبان کسب و کار می‌شود در بین همه استان‌ها کمابیش یکسان است اما میزان امید فعالان اقتصادی نسبت به آینده درجات مختلفی دارد که این موضوع به عملکرد مدیران استانی بازمی‌گردد. 

به گزارش تجارت‌نیوز، نتایج منتشرشده از آخرین طرح ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی که با محیط کسب‌وکار مرتبط هستند، گفته‌های این فعال اقتصادی را تایید می‌کند. بر اساس گزارش اتاق ایران، با وجود اینکه میزان رضایت کارآفرینان و صاحبان مشاغل از عملکرد این دستگاه‌ها در سال 1402 اندکی بهبود یافته، نارضایتی فعالان اقتصادی در استان فارس روند افزایشی داشته است. 

چالش دسترسی به آب، برق و گاز در شهرک‌های صنعتی

در عین حال، راهدار رئیس کانون زنان بازرگان استان فارس در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز می‌گوید: «علاوه بر جنبه صنفی و احساسی مرتبط با سنجش محیط کسب و کار، استان فارس در واقعیت نیز افت چشمگیری در زمینه‌های مختلف اقتصادی پیدا کرده و با چالش‌های جدی مواجه است. حتی گردشگری که بخش زیادی از درآمد استان را به خود اختصاص می‌دهد، به‌ویژه برای جذب گردشگر خارجی چندان موفق عمل نکرده و تاثیرگذاری زیادی در نقشه راه گردشگری سلامت کشور نداشته است.»

او اضافه می‌کند: «برخی از شهرک‌های صنعتی استان، حتی سلطان‌آباد شیراز به عنوان بزرگ‌ترین آنها، با چالش‌های جدی برای تامین آب، برق و گاز و دسترسی به تلفن مواجه هستند. کارآفرینان همچنین بارها از ناترازی منابع و مصارف بانکی در استان گلایه کرده‌اند اما نتیجه‌ای نداشته؛ به گونه‌ای که کمتر کسب و کاری در حدود یک سال و نیم گذشته توانسته است تسهیلات یا سرمایه در گردش مورد نیاز خود را از شبکه بانکی دریافت کند.» 

ضرورت توجه به ناترازی‌ها و خودداری از تصمیمات یک‌شبه

اما مهم‌ترین اقدامات دولت چهاردهم برای مساعدسازی محیط کسب و کار کشور و استان فارس چه باید باشد؟ رئیس کانون زنان بازرگان استان فارس «ضرورت توجه به ناترازی‌ها در حوزه‌های مختلف» و «خودداری از تصمیمات یک‌شبه» را دو اقدام مهم در این زمینه به حساب می‌آورد. 

راهدار می‌گوید: «دولت چهاردهم باید به ناترازی‌های شدید از جمله در حوزه انرژی و منابع بانکی توجه جدی داشته باشد. همچنین لازم است برای حل مشکلات فضای کسب و کار برنامه‌ریزی و ضرب‌الاجل تعیین کند. شناسایی و رفع قوانین و مقررات مخل این حوزه نیز اهمیت زیادی دارد. البته اتاق بازرگانی فارس چهار سال پیش این قوانین را مشخص کرده اما هیچ اقدامی برای حل آنها انجام نشده است.»

جلوگیری از مرگ ناشی از خستگی

او در ادامه توضیح می‌دهد: «دولت سیزدهم با تصمیمات ناگهانی و ناتوانی در کنترل تورم، فضای کسب و کار را به حدی نامساعد کرد که به خستگی کارآفرینان و صاحبان مشاغل از فشارهای مداوم منجر شد.»

این فعال اقتصادی شرایط موجود را به مبحثی در صنعت ساختمان‌سازی و علم ایستایی تشبیه می‌کند؛ مبحثی که به آن «مرگ ناشی از خستگی» گفته می‌شود و بر اساس آن، فشارهای حتی کوچک اما مداوم می‌تواند باعث خستگی مفرط و فرو ریختن سازه شود. راهدار در آخر می‌گوید: «فضای کسب و کار در ایران و استان فارس نیز دچار چنین شرایطی شده است. در واقع بسیاری از کارآفرینانی که ورشکسته می‌شوند یا خودخواسته کار را رها می‌کنند و سرمایه خود را به خارج از ایران می‌برند، از این همه فشار ریز و درشت مداوم خسته شده‌اند و دیگر توان مقاومت ندارند. دولت چهاردهم باید فکری به حال این شرایط کند تا از مرگ کسب و کارها جلوگیری شود.»