زیست‌شناسی مصنوعی چه مزایا و تهدیدهایی به همراه دارد؟

اکونومیست در سرمقاله تازه‌ترین شماره خود که در 6 آپریل منتشر شده، به منافع و تهدیدهای ناشی از زیست‌شناسی مصنوعی یا سینتتیک (Synthetic biology) می‌پردازد.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از اکونومیست ، طی چهار میلیارد سال گذشته، تنها راه زیستن بر روی کره زمین، تولید ژن از طریق تکرار زنجیره ژن‌های قبلیِ قابل دسترس و کپی آنها بوده است. گاهی این ژن‌ها آسیب می‌دیدند یا با یکدیگر می‌آمیختند و به این ترتیب،به‌طور ناقص کپی می‌شدند و این روند مرتبا ادامه می‌یافت.

امروز اما با استفاده از فناوری‌های جدید این روش دیگر تغییر کرده؛ به‌گونه‌ای که می‌توان ژن‌ها را از ابتدا تولید کرد و در صورت آسیب‌دیدگی همانند اشکالات تایپی مورد اصلاح قرار داد و ویرایش کرد.

دستیابی به این نوع توانایی، یعنی مهندسیِ موجودات زنده، تغییرات اساسی در نحوه ارتباط انسان‌ها با کره زمین ایجاد می‌کند؛ چرا که این روش تقریبا اجازه تولید هر چیزی را که تا به حال سخت و یا غیرممکن بوده، می‌دهد. انواع دارو، سوخت، پارچه، غذا و حتی رایحه‌ها را می‌توان مولکول به مولکول تولید کرد. به عبارتی، آنچه سلول‌ها انجام می‌دهند و آنچه سلول‌ها قابلیت تبدیل شدن به آن را دارند، کاملا قابل کنترل است و می‌توان آن را مهندسی کرد.

امروز از این روش به عنوان جایگزینی برای تولید محصولاتی استفاده می‌شود که پیش‌تر توسط مواد پتروشیمی تولید می‌شد و انتشار آلاینده‌های فراوانی را به دنبال داشت.

این فناوری که مراحل اولیه خود را پشت سر می‌گذارد، تاکنون تغییرات بسیاری در فرآیندهای صنعتی از جمله علم پزشکی به وجود آورده و احتمالا مرحله بعدی، ورود به دنیای مصرف‌کنندگان است. این پیشرفت‌ها هر چند آهسته است، اما با کمک ابزارهای جدید و یادگیری ماشین، تولید بیولوژیکی قطعا می‌تواند فناوری‌های مهمی را از جمله ساخت خانه‌ها از طریق چوب یا مرجان مصنوعی و تولید ماموت‌ها از ژن‌های بازطراحی‌شده به ارمغان بیاورد.

همچنین، این فناوری کمک می‌کند که علاوه بر درمان بیماری‌هایی که تا به امروز لاعلاج بوده‌اند، بعضی از عیوب ژنتیکی هم رفع شوند.

با این حال نگرانی‌هایی در مورد تغییر در ماهیت رابطه افراد با یکدیگر در آینده وجود دارد. تولیدکنندگان ممکن است با سوءاستفاده از این روش و اصلاح ساختار جنین، تولید را تنها به نوع خاصی محدود کنند و می‌توان گفت این فناوری ممکن است به نابرابری و تبعیض‌های موجود در جهان دامن بزند. به این ترتیب، تحقیقات در رابطه با تولید و ویرایش‌ ژن‌ها به اندازه کافی کنترل‌شده نیست.

نویسنده در پایان تاکید می‌کند که تنها به دلیل این نگرانی‌ها نباید از منافع قابل توجه این روش برای بشر و زمین چشم‌پوشی کرد. دانشمندان هیچ‌گاه به پیش‌بینی چالش‌ها و تهدیدهای مربوط به فناوری پیشین نپرداخته بودند؛ اما این بار در زیست‌شناسی مصنوعی که به دنبال دستیابی به اهداف خاصی است، با پیش‌بینی زودهنگامِ ریسک‌ها می‌توان از آنها پیشگیری کرد.

جدیدترین مطالب این نشریه انگلیسی را می‌توانید در سلسله گزارش‌های اکونومیست ملاحظه کنید.