به گزارش تجارت نیوز، در شبه جزیرهای کوچک، آن سوی خلیج فارس، جایی میان دریا، شن و برجهای شیشهای دوحه، طلا همواره از جایگاهی بیش از یک فلز گرانبها برخوردار بوده است. در قطر، طلا از روزگار صید مروارید و تجارت دریایی تا عصر گاز طبیعی و صندوقهای ثروت ملی، نقشی دوگانه در قالب ذخیره ارزش مردم و هم نماد ثبات اقتصادی دولت داشته است. این گزارش، مسیر تاریخی و اقتصادی سکه و طلای سرمایهای در قطر را از دوره پیش از استقلال این سرزمین از بریتانیا تا جایگاه امروزی آن در بازار طلای منطقه دنبال میکند.
از روپیه خلیج فارس تا تولد ریال قطر
پیش از استقلال قطر در سال ۱۹۷۱، این سرزمین کوچک همانند دیگر شیخنشینهای خلیج فارس، فاقد نظام پولی مستقل بود. در معاملات روزمره، روپیه هند و سپس روپیه خلیج فارس، در کنار سکههای نقره و طلا، نقش پول رایج را ایفا میکردند. سپس بهتدریج ریال قطر شکل گرفت و در سال ۱۹۷۳ بهصورت پول مستقل و رسمی این کشور درآمد.
در آن دوران، طلا بیش از آنکه ابزار سرمایهگذاری رسمی باشد، پشتوانهای خانوادگی محسوب میشد؛ دارایی قابل حملی برای تجار دریایی، صیادان مروارید و خانوادههایی که اقتصادشان به تجارت وابسته بود.
با استقلال قطر و شکلگیری دولت مدرن، ریال قطر بهعنوان واحد پول رسمی معرفی شد و بانک مرکزی این کشور مسئولیت سیاستگذاری پولی را بر عهده گرفت. اگرچه قطر، مانند بسیاری از کشورهای منطقه، وارد ضرب گسترده سکه طلای سرمایهای نشد، اما طلا همچنان جایگاه خود را بهعنوان ذخیره ارزش حفظ کرد.
نفت و گاز؛ تغییر نقش طلا در اقتصاد قطر
کشف منابع عظیم نفت و بهویژه گاز طبیعی، اقتصاد قطر را از دهه ۱۹۷۰ وارد مرحلهای کاملاً جدید کرد. با افزایش درآمدهای ارزی، نقش طلا از یک ابزار معیشتی و تجاری به یک دارایی مکمل در کنار ارز، املاک و سرمایهگذاریهای خارجی تغییر یافت.
در این دوره، دولت قطر تمرکز اصلی خود را بر تثبیت پول ملی، ذخایر ارزی و سرمایهگذاریهای کلان گذاشت و طلا بیشتر به حوزه فرهنگ، پسانداز خانوار و ذخایر رسمی بانک مرکزی محدود شد.
سکههای طلای قطر؛ یادبود قدرت و حاکمیت
خلاف کشورهایی مانند ایران یا ترکیه، قطر سکه طلای رایج برای سرمایهگذاری عمومی ضرب نکرد. در مقابل، بانک مرکزی و نهادهای رسمی این کشور از دهههای گذشته اقدام به انتشار سکههای طلای یادبود کردند. سکههایی که به مناسبتهای ملی، استقلال، یا بزرگداشت امیران قطر ضرب شدهاند.
این سکهها عمدتاً کارکرد نمادین و کلکسیونی دارند و در بازار داخلی بهعنوان هدیههای رسمی، داراییهای خاص یا اقلام کلکسیونی معامله میشوند. با این حال، به دلیل عیار بالا و اعتبار حاکمیتی، در بازارهای منطقهای نیز از نقدشوندگی مناسبی برخوردارند.
بازار طلا در دوحه؛ کوچک اما باثبات
بازار طلا در قطر، خلاف دبی یا استانبول، گستردگی بالایی ندارد؛ اما از ثبات و شفافیت قابل توجهی برخوردار است. در بازارهای سنتی دوحه، شمشهای طلا، مصنوعات ۲۴ و ۲۲ عیار و سکههای بینالمللی مانند سوورین بریتانیا یا برگ افرای کانادا معامله میشوند. بخش قابل توجهی از تقاضای طلا نیز از سوی مهاجران، بهویژه نیروی کار آسیایی، شکل میگیرد که طلا را ابزاری برای پسانداز و انتقال ارزش میدانند.
طلا مکمل گاز در سرمایهگذاری خارجی و ثروت حاکمیتی است
قطر با تکیه بر درآمدهای عظیم گازی، وابستگی کمتری به طلا بهعنوان پشتوانه پولی دارد. با این حال، طلا بخشی از سبد ذخایر بانک مرکزی و صندوق ثروت ملی قطر را تشکیل میدهد. در سالهای اخیر و همزمان با افزایش نااطمینانیهای ژئوپلیتیک، توجه به طلا بهعنوان دارایی امن در سیاستهای کلان مالی قطر نیز پررنگتر شده است.
در جامعه قطر، طلا همچنان جایگاه فرهنگی خود را حفظ کرده است؛ از مهریه و هدایا در ازدواجها تا پسانداز خانوادگی. اما تفاوت اصلی قطر با بسیاری از همسایگانش در این است که طلا نه ستون اصلی اقتصاد، بلکه دارایی مکمل در کنار گاز، سرمایهگذاری خارجی و ثروت حاکمیتی است. در قطر، طلا بیش از آنکه موتور تجارت باشد، نشانه ثبات است؛ نمادی از پیوند سنتهای خلیج فارس با اقتصادی که امروز در رده ثروتمندترین کشورهای جهان قرار دارد.
در قسمت بعدی، مسیر طلایی تجارتنیوز به کویت خواهد رسید؛ سرزمینی که در آن سکه و طلا نقشی بسیار پررنگ در زندگی روزمره مردم و در معادلات اقتصادی ایفا میکنند.
گزارشهای بیشتر را در صفحه طلا و ارز بخوانید.
