به گزارش تجارت نیوز، در سال‌های اخیر، جهان با موجی تازه از تقاضای انرژی روبه‌رو شده است؛ موجی که موتور محرک آن نه صنایع سنتی، بلکه رشد انفجاری هوش مصنوعی و مراکز داده غول‌پیکر است. این تحول، همراه با تغییرات سیاسی در آمریکا و ظهور نسل جدیدی از کارآفرینان جوان، زمینه‌ساز بازگشت پرقدرت انرژی هسته‌ای شده است؛ انرژی‌ای که زمانی پس از حوادثی مانند فوکوشیما، آینده‌ای مبهم پیش‌رو داشت، اما اکنون دوباره به عنوان یکی از ستون‌های اصلی امنیت انرژی و اقتصاد دیجیتال مطرح می‌شود.
هوش مصنوعی؛ موتور محرک احیای انرژی هسته‌ای
در کارخانه ۴۰ هزار فوت مربعی شرکت Aalo Atomics در جنوب آستین تگزاس، کار ساخت اجزای راکتورهای کوچک هسته‌ای با سرعت در حال پیشرفت است. مخازنی به ارتفاع ۲۵ فوت و قطر ۱۲ فوت که از صفحات فولادی با ضخامت پنج‌هشتم اینچ ساخته می‌شوند، قرار است قلب راکتورهای ۱۰ مگاواتی Aalo-1 باشند. مجموعه پنج‌تایی این راکتورها برق کافی برای یک مرکز داده بزرگ یا ۴۵ هزار خانه تولید خواهد کرد.
مت لوساک، مدیرعامل ۳۵ ساله و کانادایی‌الاصل Aalo، تاکید می‌کند که این پروژه روی کاغذ نیست و واقعا در حال ساخت است. شرکت او در ماه اوت عملیات ساخت یک سایت آزمایشی را در آزمایشگاه ملی آیداهو آغاز کرد. هدف این استارتاپ، رسیدن به مرحله بحرانی شدن تا ۴ ژوئیه ۲۰۲۶ است؛ موعدی که رئیس‌جمهور دونالد ترامپ برای عملکرد عملی حداقل سه راکتور کوچک آمریکایی تعیین کرده است.
اما رسیدن به بحرانیت تنها آغاز راه است. Aalo باید زنجیره تامین، تولید انبوه، قراردادهای مراکز داده و مجوز نهایی کمیسیون تنظیم مقررات هسته‌ای (NRC) را نیز دریافت کند. این شرکت تاکنون ۱۳۶ میلیون دلار سرمایه جذب کرده که ۱۰۰ میلیون دلار آن فقط در ماه اوت بوده است. بزرگترین سرمایه‌گذار آن نیز شرکت Valor Equity Partners متعلق به میلیاردر آنتونیو گراسیاس است.
رشد تقاضا؛ از ۴۰ گیگاوات تا رؤیای ۲۵۰ گیگاوات
مراکز داده هوش مصنوعی روزبه‌روز به برق بیشتری نیاز دارند. سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، پیش‌بینی کرده که ظرف ۸ سال آینده به ۲۵۰ گیگاوات برق نیاز خواهد بود؛ معادل مصرف یک کشور ۲۲۰ میلیونی مانند برزیل. تحلیلگران اما پیش‌بینی می‌کنند که حتی تا سال ۲۰۳۰، مصرف مراکز داده از ۴۰ گیگاوات فعلی به دو برابر خواهد رسید.
در شرایطی که قیمت میانگین برق صنعتی آمریکا ۹ سنت برای هر کیلووات ساعت است، مصرف ۴۰ گیگاوات سالانه ۳۲ میلیارد دلار هزینه دارد. اما اگر ظرفیت تولید همگام با رشد تقاضا افزایش نیابد، این قیمت‌ها بالا می‌رود.
از سوی دیگر، ظرفیت‌سازی نیروگاه‌های گاز طبیعی به تاخیر افتاده و توربین‌های بزرگ چهار سال است که تحویل‌شان عقب مانده است. انرژی بادی و خورشیدی نیز از نگاه دولت ترامپ دیگر اولویتی ندارد و نمی‌تواند برق پایدار ۲۴ ساعته مورد نیاز مراکز داده را فراهم کند. بنابراین، جای خالی بزرگی برای راکتورهای کوچک و پیش‌ساخته هسته‌ای ایجاد شده است.
موج سرمایه‌گذاری؛ از ۵۰۰ میلیون دلار تا ۴ میلیارد دلار
سرمایه‌گذاری در فناوری هسته‌ای در سال ۲۰۲۵ جهشی بی‌سابقه داشته است. در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۰ تنها ۵۰۰ میلیون دلار بود، در سال جاری شرکت‌های سرمایه‌گذاری، وزارت انرژی آمریکا، میلیاردرها و بازار سهام در مجموع بیش از ۴ میلیارد دلار وارد این حوزه کرده‌اند. در کنار Aalo، شرکت‌هایی مانند Kairos Power، X-energy، Valar Atomics و Oklo در رقابتی فشرده برای ساخت نسل جدید راکتورها هستند.
نوآوری در طراحی راکتورها؛ از TRISO تا راکتورهای نمک مذاب
بسیاری از استارتاپ‌ها از سوخت پیشرفته TRISO بهره می‌برند؛ سوختی که دانه‌های اورانیوم را در لایه‌هایی چندگانه پوشش می‌دهد تا هم احتمال ذوب شدن کاهش یابد و هم خطرات امنیتی محدود شود. شرکت‌هایی مانند Kairos خط تولید داخلی TRISO ایجاد کرده‌اند و راکتورهای جدیدی مانند Hermes 1 و Hermes 2 را برای اتصال به شبکه تنسی ولی آتوریتی تا سال ۲۰۳۰ توسعه می‌دهند. گوگل نیز قراردادی برای خرید ۵۰۰ مگاوات انرژی از این راکتورها تا سال ۲۰۳۵ امضا کرده است.
شرکت Valar Atomics نیز با مدیریت ایزایا تیلور ۲۶ ساله، در حال توسعه راکتوری با نام Ward 250 است و تاکنون ۱۳۰ میلیون دلار سرمایه جذب کرده و به بحرانیت توان صفر در آزمایشگاه لوس‌آلاموس رسیده است.
سیاست، مقررات و نقش دولت ترامپ
ترامپ از زمان بازگشت به کاخ سفید، حمایت از انرژی هسته‌ای را به اوج رسانده است. دولت او:
- پروژه‌های عظیم بادی و خورشیدی را متوقف کرده
- اما اعتبارات مالیاتی انرژی هسته‌ای را به ۴۰ درصد سرمایه‌گذاری افزایش داده
- NRC را تحت فشار برای تسریع صدور مجوز قرار داده
- تأکید کرده که راکتورها می‌توانند در پایگاه‌های نظامی یا سایت‌های قدیمی هسته‌ای مانند آیداهو مستقر شوند
این سیاست‌ها برای بسیاری از استارت‌آپ‌ها نقش حیاتی داشته است. حتی پروژه بازنشسته‌شده تری مایل آیلند نیز با قرارداد ۲۰ ساله با مایکروسافت دوباره فعال می‌شود و با نام مرکز انرژی پاک کرین به کار بازمی‌گردد.
نگاهی به بازیگران بزرگ‌تر: از اوکلو تا TerraPower بیل گیتس
اوکلو، استارت‌آپی که سم آلتمن سال‌ها رئیس هیئت‌مدیره آن بوده، بدون ساخت یک نیروگاه آزمایشی، اکنون با ارزش بازار ۱۵ میلیارد دلاری (و اوج ۲۶ میلیارد دلاری در اکتبر) معامله می‌شود.
در سوی دیگر، بیل گیتس با شرکت TerraPower از سال ۲۰۰۸ تاکنون نزدیک به ۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده، اما هنوز نتوانسته مجوز NRC را برای راکتور ۳۵۰ مگاواتی نمک مذاب خود دریافت کند.
بازگشت راکتورهای بزرگ؛ وستینگهاوس و پروژه‌های ۸۰ میلیارد دلاری
با وجود تمرکز بر راکتورهای کوچک، ممکن است آینده آمریکا همچنان در دست راکتورهای بزرگ باشد. وستینگهاوس که سال‌ها شرایط سختی داشت، اکنون با حمایت ۸۰ میلیارد دلاری دولت ترامپ احیا شده است. این بودجه برای ساخت ۵ تا ۱۰ راکتور AP1000 کافی است.
یکی از بهره‌برداران اصلی این حمایت، شرکت Fermi America است. بنیانگذار آن، توبی نویگباوئر ۵۳ ساله، پس از عرضه عمومی سهام این شرکت، دارایی‌اش به ۶ میلیارد دلار رسیده است. برنامه او ساخت مراکز داده غول‌پیکر با حداقل ۴ راکتور AP1000 در زمینی ۵۰۰۰ هکتاری در تگزاس است.
بازگشت انرژی هسته‌ای در آمریکا صرفا یک روند تکنولوژیک نیست؛ ترکیبی از سیاست، اقتصاد دیجیتال، رقابت با چین، نیاز بی‌پایان هوش مصنوعی و جاه‌طلبی نسل جدید کارآفرینان است. تقاضایی که از ۴۰ گیگاوات فعلی شروع شده و می‌تواند تا ۲۵۰ گیگاوات رشد کند، آمریکا را ناچار کرده تا به شیوه‌ای کاملا جدید به انرژی اتمی نگاه کند. اکنون سرمایه‌گذاری‌ها ده برابر شده، دولت حمایت مستقیم می‌کند، غول‌های فناوری قراردادهای بلندمدت امضا می‌کنند و شرکت‌های نوپا در حال طراحی مدل‌های تازه‌ای از راکتورهای کوچک، امن و مقرون‌به‌صرفه هستند.
اگر این حرکت با موفقیت ادامه یابد، عصر جدیدی از انرژی پاک، پایدار و پرقدرت آغاز خواهد شد؛ عصری که می‌تواند زیرساخت اصلی تمدن دیجیتال آینده باشد.
