به گزارش تجارت نیوز، ممنوعیت واردات لوازم خانگی در ایران، سیاستی است که در بستر ترکیبی از فشار نظیر تحریم‌ها، بحران‌های ارزی و تلاش برای حمایت از تولید داخل شکل گرفت.
نخستین بار در سال ۱۳۹۱، با قرار گرفتن لوازم خانگی در فهرست کالاهای گروه ۱۰، واردات آنها متوقف شد، اقدامی که به گفته دولت وقت، با هدف جلوگیری از خروج ارز، مقابله با آثار تحریم و تقویت صنایع داخلی انجام شد.
به دلیل کاهش تحریم‌ها در سال ۱۳۹۴، دولت هم ممنوعبت واردات لوازم خانگی را لغو کرد، اما با بازگشت بحران ارزی و تشدید تحریم‌ها در سال ۱۳۹۷، ممنوعیت دوباره برقرار گردید.
مدافعان این سیاست، آن را راهی برای حمایت از اشتغال و خودکفایی می‌دانند، در حالی که منتقدان معتقدند این رویکرد با حذف رقابت، کیفیت و تنوع محصولات داخلی را کاهش داده است.
ماجرای این تصمیم بازتابی از جدال دیرینه میان سیاست‌های حمایت‌گرایانه و آزادسازی تجاری در اقتصاد ایران است. حالا باید دید که کدام یک از این سیاست‌ها منافع مصرف‌کننده را تضمین می‌کند؟
ماجرای ممنوعیت واردات لوازم خانگی از کجا آغاز شد؟
در آذرماه سال ۱۳۹۱، دولت وقت تصمیم گرفت واردات لوازم خانگی را با قرار دادن این اقلام در ليست گروه ۱۰ کالایی، ممنوع اعلام کند.
بر اساس این تصمیم، مهدی غضنفری، وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت گفت که کالاهای قرار گرفته در اولویت ۱۰، شامل اقلامی هستند که یا مشابه داخلی دارند یا جزو کالاهای غیرضروری محسوب می‌شوند.
غضنفری در توضیح این تصمیم عنوان کرد: ثبت سفارش برای کالاهایی مانند خودروهای پرمصرف، برخی لوازم خانگی، پوشاک، اقلام تزئینی، دکوری و کالاهای لوکس در اولویت ۱۰ قرار گرفته و ممنوع است.
این مقام مسئول تأکید کرد که در اجرای این سیاست باید حقوق واردکنندگان و صادرکنندگان بر اساس قوانین رعایت شود و نمی‌توان به‌صورت ناگهانی واردات این اقلام را متوقف کرد.
روند اعمال محدودیتها به‌گونه‌ای بود که ابتدا ثبت سفارش ممنوع و به‌تدریج منجر به توقف کامل واردات شد. این محدودیتها تا سال ۱۳۹۴ ادامه داشت تا اینکه دولت وقت تصمیم گرفت تا در برنامه ۱۰۰ روزه ابتدایی کار خود، پیشنهاد لغو ممنوعیت واردات کالاهای گروه ۱۰ را مطرح کند.
دور دوم محدودیت‌های واردات لوازم خانگی هم از سال ۱۳۹۷ به دلیل بحران ارزی، حمایت از تولید داخل و ایجاد اشتغال برای تولیدکنندگان داخلی رقم خورد
مصرف‌کننده باید کالای ایرانی را به نمونه خارجی ترجیح دهد / در بازار لوازم خانگی ایران رقابت وجود ندارد
کامران پولادی، نماینده نوشهر، چالوس و کلاردشت در مجلس، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز درباره بحث حمایت از تولید داخل عنوان کرد: در دو دهه گذشته، بارها به بحث اهمیت تولید و خودکفایی در تولید داخل پرداخته شده و هدف این بود که از کالاهای تولید داخل حمایت شود، اما بحثی که در ادامه وجود دارد این است که تولیدکننده داخلی هم کالای با کیفیت تولید کند و کیفیت و کمیت کالا بالا برود، به‌گونه‌ای مصرف‌کننده کالای داخلی را به نمونه داخلی ترجیح دهد.
او اضافه کرد: در بحث تولید لوازم خانگی، بازار رقابتی ایجاد نشده است و تمام مسئولان و فعالان این حوزه برای تحقق خودکفایی در تولید، به‌معنای واقعی کلمه، آنطور که لازم است تلاش نکرده‌اند.
ممنوعیت واردات در شرایط فعلی کمک‌کننده است؟
وی تأکید کرد که باید تلاش شود تا هدف نهایی، یعنی خودکفایی در تولید، محقق شود. ممنوعیت واردات در بحث لوازم خانگی در شرایط فعلی مناسب است، اما زمانی که شرایط مهیا شد، باید با آزاد شدن واردات، یک فضای رقابتی ایجاد شود
شاید ممنوعیت واردات باعث شود تا مردم نیاز خود را با کالاهای تولید داخل تأمین کنند، اما خرید صرف این کالاها به‌معنای رضایت مشتریان نیست. از طرفی، محصولات تولید داخل هم به صورت صفر تا ۱۰۰ بومی.سلزی نشده‌اند و حتی ماجرای تلویزیون‌های برند اسنوا و دوو هم به‌خوبی نشان داد که ایران بیش از اینکه تولیدکننده باشد، مونتاژ‌کار است.
تولید تلویزیون به صورت مونتاژ انجام می‌شود
حتی آنطور که چندی پیش، محمدحسین اسلامیان، نایب‌رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی، به تجارت‌نیوز گفته بود، ایران واردکننده برد لوازم خانگی است و به‌نوعی در ایران برای تولید تلویزیون، مونتاژ انجام می‌شود.
بر اساس این گزارش، ممنوعیت واردات لوازم خانگی هرچند با شعارهایی چون مقابله با تحریم، حفظ ارز و حمایت از تولید داخل آغاز شد، اما خروجی آن برای مصرف‌کننده و حتی صنعت، چندان رضایت‌بخش نبوده است.
تجربه یک دهه گذشته نشان می‌دهد که حمایت‌گرایی بدون الزام به رقابت و ارتقای فناوری، نه‌تنها جهش تولید را رقم نزده، بلکه به انحصار، کاهش کیفیت و محدودیت حق انتخاب مردم انجامیده است.
وابستگی صنعت به واردات قطعات کلیدی، رواج مونتاژ به‌جای تولید واقعی و نبود تنوع کیفی، همگی نشانه‌هایی است که ثابت می‌کند این سیاست بیش از آنکه سکوی پرتاب صنعت باشد، به سپری برای تداوم فعالیت تولیدکنندگان داخلی در بازار تبدیل شده است.
حمایت زمانی معنا پیدا می‌کند که تولیدکننده داخلی بتواند در میدان رقابت آزاد، با کیفیت و نوآوری برنده شود در غیر این صورت، مصرف‌کننده بازنده همیشگی این بازی است.
برای مطالعه بیشتر به گزارش لوازم خانگی در بن‌بست محدودیت‌های وارداتی در تجارت‌نیوز مراجعه کنید.
