از وعده تا واقعیت؛ آیا لایحه جدید دولت ‌اعتماد ایرانیان خارج از کشور را جلب می‌کند؟

به گزارش تجارت نیوز، کلیات لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور ۲۹ تیرماه ۱۴۰۴ در صحن علنی مجلس به تصویب رسید. این لایحه از طرف دولت چهاردهم و بر اساس بند «۳» ماده ۱۰۰ قانون برنامه هفتم توسعه به مجلس ارسال شده است و به گفته تدوین‌کنندگان هدف از آن حمایت، صیانت، توجه به حقوق، هویت و سرمایه اجتماعی ایرانیان خارج از کشور است. در واقع این لایحه در تلاش است تا با رفع موانع قانونی، ایجاد مشوق‌های مختلف و ارائه خدمات متنوع، زمینه را برای مشارکت ایرانیان خارج از کشور در توسعه اقتصادی، علمی، و فرهنگی ایران فراهم کند.

قرار است جزئیات این لایحه این هفته در دستورکار صحن علنی مجلس قرار گیرد و نمایندگان با ارائه نظرات و پیشنهادات خود آن را به تصویب برسانند.

تجربه شکست‌خورده سه دولت، چراغ راه دولت چهاردهم در برخورد با ایرانیان خارج از کشور

البته این لایحه هم مانند دیگر موارد مزایا و معایبی دارد، ضمن اینکه پیش از این و در دولت‌های سیدمحمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی این موضوع مطرح شده بود و دولت‌ها بدون مصوبه مجلس تلاش کردند که آن را اجرا کنند ولی درنهایت سیاست‌گذاری‌ها و راهبردهای حاکمیتی و ناهماهنگی بین قوا و دستگاه‌های امنیتی و اجرایی آن را با شکست مواجه کرد.

گفتنی است که درست اجرا نشدن این برنامه در دولت‌های مختلف و تجربه ایرانیان خارج از کشور از ورود به ایران، به زندگی، سرمایه‌گذاری و شکست این روند برای دفعات متعدد موجب شده و انبوهی از بی‌اعتمادی و سوءظن نسبت به این سیاست را به وجود آورده است. تا جایی که شنیده شده برخی از ایرانیان خارج از کشور در واکنش به این خواسته آن را «سودجویی» و «چشم طمع داشتن به سرمایه‌ آنها» تعبیر کرده‌اند.

حال هم اگرچه صرف عنوان این لایحه می‌تواند امیدهایی را برای بهبود شرایط حضور ایرانیان خارج از کشور به داخل تداعی کند اما آنچه موثر بودن و کارآمدی آن را مشخص خواهد کرد ابتدا مصوبه نهایی مجلس با توجه به تغییرات احتمالی است و سپس نحوه اجرای آن در دستگاه‌ها. باید دید نهایتا دولت چهاردهم به چه میزان تجربه شکست‌خورده دولت‌های گذشته را چراغ راه آینده قرار داده و از آنها درس گرفته است.

مزایای لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور

یکی از مهم‌ترین اهداف این لایحه، جذب سرمایه‌های ایرانیان خارج از کشور برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اقتصادی ایران است. این سرمایه‌ها می‌توانند به رونق تولید، ایجاد اشتغال، و توسعه زیرساخت‌ها کمک کنند.

همچنین ایرانیان خارج از کشور، به‌ویژه نخبگان، می‌توانند دانش و فناوری‌های نوین را به ایران منتقل و به ارتقای سطح علمی و فناوری کشور کمک کنند.

تعامل بیشتر با ایرانیان خارج از کشور می‌تواند به بهبود وجهه بین‌المللی ایران و تقویت روابط فرهنگی و اقتصادی با سایر کشورها کمک کند. علاوه بر اینکه این لایحه می‌تواند با تسهیل صدور ویزا و اقامت، رفت‌وآمد ایرانیان خارج از کشور به ایران را آسان‌تر کند.

ضمن اینکه ارائه خدمات کنسولی به ایرانیان خارج از کشور و حل مشکلات حقوقی و قضایی آن‌ها می‌تواند از دیگر مزایای این لایحه باشد.

پیش از این حمیدامین اسماعیلی، رئیس کمیسیون اقتصادی حزب اتحاد ملت ایران در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز مهیا کردن شرایط برای ورود ایرانیان خارج از کشور را در راستای ایجاد لابی‌های طرفدار ایران در کشورهای توسعه یافته دانسته بود. به گفته اسماعیلی برآوردها می‌گوید در آمریکا و کشورهای صنعتی حدود ۴ تا ۵ میلیون نفر از ایرانیان زندگی می‌کنند که نوعا افراد تحصیل کرده و جز سرمایه‌های انسانی هستند که بسیاری از آنها به کشور خود تعلق خاطر دارند. باید از ظرفیت آنها برای بهبود وضعیت کشور و تشکیل لابی‌های طرفدار ایران بهره ببریم. همان‌طور که برخی کشورهای دیگر این لابی‌ها را ایجاد کرده‌اند و از آن استفاده‌های بسیاری می‌برند.

رئیس کمیسیون اقتصادی حزب اتحاد ملت ایران با تاکید بر بهبود جدی محیط کسب‌و‌کار، احترام به حقوق مالکیت و حمایت کل حاکمیت مخصوصاً قوه قضاییه از ایجاد فضای مناسب برای سرمایه‌گذاری را یکی از موارد مهم برای جلب سرمایه‌گذاری عنوان می‌کند. به گفته او تا وقتی که فضا را برای سرمایه‌گذار داخلی آماده نکنیم سرمایه‌گذار خارجی هم وارد کشور نمی‌شود. وقتی سرمایه‌گذار خارجی می‌بیند که سرمایه‌گذاران داخلی در حال فرار و گریز از کشور هستند و سرمایه خود را به دلایل مختلف به جاهای دیگر منتقل می‌کنند طبیعتا آنها اعتماد نمی‌کنند و وارد کشور نمی‌شوند.

او تاکید می‌کند: «تحول و توسعه ایران در گرو یک بازنگری اساسی به مسائل اصلی کشور است و اینکه چاره‌ای برای آن بیندیشیم.»

معایب و چالش‌های پیش‌روی لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور

یکی از چالش‌های اصلی، وضعیت نامناسب اقتصادی ایران است. تحریم‌های بین‌المللی، تورم بالا، و نوسانات ارزی می‌توانند انگیزه ایرانیان خارج از کشور برای سرمایه‌گذاری در ایران را کاهش دهند.

علاوه بر اینکه برخی از ایرانیان خارج از کشور به دلیل مسائل سیاسی و اجتماعی تمایلی به بازگشت یا سرمایه‌گذاری در ایران ندارند. ضمن اینکه وجود عدم شفافیت در اقتصاد ایران و تغییرات مکرر قوانین و مقررات در ایران می‌تواند باعث عدم اطمینان سرمایه‌گذاران خارجی شود.

آیا با توجه به شرایط امروز ایران، این لایحه می‌تواند موفق باشد؟

با توجه به شرایط کنونی ایران، موفقیت لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور با چالش‌های جدی روبه‌رو است. با این حال، اگر دولت بتواند با رفع موانع اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی، ایجاد مشوق‌های جذاب، و تضمین امنیت سرمایه‌گذاری، اعتماد ایرانیان خارج از کشور را جلب کند، این لایحه می‌تواند نقش مهمی در رونق اقتصادی ایران ایفا کند.

سیستم چگونه می‌تواند نخبگان و سرمایه‌داران را به کشور جذب کند؟

ارائه معافیت‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های خاص، کاهش بوروکراسی و تسهیل فرآیند صدور مجوزها، ارائه ضمانت‌های دولتی برای سرمایه‌گذاری در برابر ریسک‌های سیاسی و اقتصادی، ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب برای نخبگان ایرانی در شرکت‌های دولتی و خصوصی، ارائه تسهیلات، بهبود فضای کسب و کار و ایجاد شرایط رقابتی، مبارزه جدی با فساد اداری و اقتصادی و ایجاد اعتماد و اطمینان از جمله راهکارهای متصور برای جذب نخبگان و سرمایه‌داران ایرانی خارج از کشور است.

حسین کمالی، رئیس خانه احزاب در گفت‌وگویی که پیش از این با تجارت‌نیوز داشته با تاکید بر اینکه عده‌ای از ایرانیان خارج از کشور علاقه‌مند به بازگشت و فعالیت در ایران هستند، می‌گوید: «این افراد به دلیل گرایشات و نظراتی که در گذشته داشته‌اند از کشور خارج شده‌اند، اکنون می‌خواهند به وطن خود بازگردند. برای محقق شدن این کار، این افراد باید احساس امنیت داشته باشند تا وارد کشور شوند و اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.»

به گفته دبیرکل حزب اسلامی کار، جدای از ایرانیانی که تمایل دارند از خارج به کشور بازمی‌گردند و سرمایه‌گذاری کنند، اگر فضای مناسبی برای سرمایه‌گذاران خارجی‌ فراهم شود، آن‌ها هم می‌توانند در این محیط مسالمت‌آمیز کار و سرمایه‌گذاری کنند.

کمالی توضیح می‌دهد: «برای اینکه به مرحله کار، تولید، اشتغال، ثروتمند شدن مردم و رفاه اجتماعی برسیم، باید روحیه ستیزه‌جویی را در داخل و خارج کشور کنار بگذاریم. باید به این نکته توجه کنیم که در داخل کشور، رفتار ما با یکدیگر باید مطابق با آداب و فرهنگ و رسوم گذشته‌مان باشد.»

لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور می‌تواند فرصتی برای توسعه اقتصادی ایران باشد، اما موفقیت آن به رفع چالش‌های موجود و ایجاد شرایط مناسب برای جذب سرمایه و نخبگان ایرانی بستگی دارد. اگر دولت بتواند با ارائه مشوق‌های جذاب، تضمین امنیت سرمایه‌گذاری، و ایجاد فضای کسب و کار مناسب، اعتماد ایرانیان خارج از کشور را جلب کند، این لایحه می‌تواند نقش مهمی در رونق اقتصادی ایران ایفا کند. با این حال، با توجه به شرایط کنونی، انتظار موفقیت چشمگیر از این لایحه بدون رفع مشکلات اساسی اقتصادی و سیاسی واقع‌بینانه نیست.