به گزارش تجارت نیوز، جهان وارد دوره‌ای تازه از تحول انرژی شده است. در حالی که دهه‌ها استخراج نفت و گاز منبع اصلی تأمین انرژی بود، اکنون خورشید (منبعی بی‌پایان، پاک و فراگیر) جایگاه خود را به عنوان ارزان‌ترین منبع تولید برق در جهان تثبیت کرده است. مطالعه‌ای جدید از دانشگاه سوری نشان می‌دهد که هزینه تولید هر واحد انرژی خورشیدی تنها ۰.۰۲۳ یورو است؛ رقمی که آن را از تمامی منابع دیگر، از جمله انرژی بادی، زغال‌سنگ و گاز طبیعی، ارزان‌تر می‌کند. این تغییر بنیادین نه‌تنها آینده انرژی جهان را دگرگون می‌سازد، بلکه پیامدهای عمیقی برای اروپا نیز به همراه دارد.
انرژی خورشیدی؛ نیروی محرک گذار جهانی به انرژی پاک
بر اساس یافته‌های دانشگاه سوری، انرژی خورشیدی اکنون به دلیل هزینه پایین و سهولت در توسعه، به عنوان «محرک اصلی» در گذار جهانی به سمت انرژی تجدیدپذیر شناخته می‌شود. در کشورهای آفتابی، تولید هر واحد انرژی خورشیدی تنها ۰.۰۲۳ یورو هزینه دارد و حتی در بریتانیا – با آب‌و‌هوای ابری و موقعیت جغرافیایی در عرض ۵۰ درجه شمالی – خورشید ارزان‌ترین گزینه برای تولید انرژی در مقیاس بزرگ محسوب می‌شود.
یکی از عوامل کلیدی این جهش، کاهش چشمگیر هزینه ذخیره‌سازی انرژی است. از سال ۲۰۱۰ تاکنون، قیمت باتری‌های لیتیوم-یونی حدود ۸۹ درصد کاهش یافته که باعث شده ترکیب نیروگاه‌های خورشیدی با سیستم‌های ذخیره‌سازی یا حتی واحدهای گازی کوچک، از نظر اقتصادی کاملاً مقرون‌به‌صرفه باشد. این سیستم‌های ترکیبی قادرند انرژی خورشیدی را در زمان‌های کم‌نور ذخیره کرده و در اوج مصرف آزاد کنند؛ بنابراین برق خورشیدی از منبعی ناپایدار به منبعی قابل اطمینان و قابل توزیع تبدیل می‌شود.
چالش‌های اتصال به شبکه و آینده فناوری خورشیدی
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، کارشناسان همچنان نسبت به یک چالش اساسی هشدار می‌دهند: اتصال حجم عظیم انرژی خورشیدی به شبکه برق. دکتر احسان رضایی، از نویسندگان این مطالعه، می‌گوید: «شبکه‌های برق سنتی برای چنین حجم بالایی از انرژی تجدیدپذیر طراحی نشده‌اند. آینده انرژی پایدار در گرو ایجاد شبکه‌های هوشمند، بهره‌گیری از پیش‌بینی‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و توسعه پیوندهای قوی‌تر بین مناطق مختلف است.»
در همین حال، نوآوری در فناوری سلول‌های خورشیدی پروسکایتی می‌تواند انقلابی دیگر در صنعت انرژی رقم بزند. این سلول‌ها در مقایسه با نمونه‌های سیلیکونی سنتی به انرژی بسیار کمتری برای تولید نیاز دارند و می‌توانند تا ۵۰ درصد انرژی بیشتری از همان مساحت تولید کنند. علاوه بر این، انعطاف‌پذیری و نازکی آن‌ها امکان نصب روی سطوح گوناگون مانند ساختمان‌ها، پنجره‌ها و حتی خودروها را فراهم می‌کند. چنین پیشرفت‌هایی می‌تواند نیاز به ساخت مزارع خورشیدی وسیع را کاهش داده و استفاده از فضاهای شهری را بهینه کند.
با این حال، پروفسور راوی سیلوا، مدیر مؤسسه فناوری پیشرفته دانشگاه سوری و یکی از نویسندگان این تحقیق، تأکید می‌کند که تحقق کامل این چشم‌انداز نیازمند حمایت پایدار و بلندمدت سیاست‌گذاران است: «نوآوری علمی بدون پشتیبانی سیاسی به ثمر نمی‌نشیند. دولت‌ها باید با سیاست‌های مالی و قانونی روشن، از رشد انرژی‌های پاک پشتیبانی کنند.»
اروپا در مسیر خورشیدی شدن
اروپا اکنون در میانه‌ی یک جهش بزرگ خورشیدی قرار دارد. داده‌های جدید یورواستات نشان می‌دهد که در سه‌ماهه دوم سال جاری (آوریل تا ژوئن ۲۰۲۵)، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ترکیب برق اتحادیه اروپا به ۵۴ درصد رسیده است؛ افزایشی ۱.۳ درصدی نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۴.
رونق انرژی خورشیدی در این رشد نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است. تنها در سه‌ماهه دوم، نیروگاه‌های خورشیدی اروپا ۱۲۲٬۳۱۷ گیگاوات ساعت (GWh) برق تولید کرده‌اند — میزانی که برای تأمین انرژی حدود سه میلیون خانه کافی است.
ماه ژوئن ۲۰۲۵ نیز در تاریخ انرژی اتحادیه اروپا ثبت شد، زیرا برای نخستین بار انرژی خورشیدی به بزرگ‌ترین منبع تولید برق در اروپا تبدیل شد و ۲۲ درصد از کل ترکیب انرژی را تشکیل داد.
اروپا و استقلال انرژی از سوخت‌های فسیلی
راب استیت، مدیر شرکت اروپایی Alight که در توسعه پروژه‌های خورشیدی پیشگام است، می‌گوید: «خورشید نه‌تنها ارزان‌ترین منبع انرژی است، بلکه سریع‌ترین راه برای گسترش ظرفیت تولید نیز محسوب می‌شود. یک مزرعه خورشیدی را می‌توان ظرف یک سال ساخت، در حالی که احداث نیروگاه‌های بادی حداقل پنج سال و نیروگاه‌های هسته‌ای بیش از ده سال زمان می‌برد.»
او تأکید می‌کند که انرژی خورشیدی می‌تواند نقش کلیدی در کاهش وابستگی اروپا به نفت و گاز ایفا کند — وابستگی‌ای که پس از حمله روسیه به اوکراین، به مسئله‌ای راهبردی و امنیتی تبدیل شده است.
تحقیقات جدید به‌روشنی نشان می‌دهند که عصر انرژی خورشیدی نه در آینده دور، بلکه همین امروز آغاز شده است. با کاهش بی‌سابقه هزینه‌ها، بهبود فناوری ذخیره‌سازی، و سیاست‌های حمایتی دولت‌ها، خورشید اکنون به ستون فقرات آینده انرژی جهان تبدیل شده است. برای اروپا، این تحول فرصتی تاریخی است تا ضمن کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و دستیابی به اهداف اقلیمی خود، استقلال انرژی و امنیت اقتصادی‌اش را نیز تقویت کند.
