در جستجوی راه‌حل‌های نوین برای مقابله با بحران انرژی و تغییرات اقلیمی، فناوری‌های خورشیدی در آستانه تحولی شگفت‌انگیز قرار دارند. امروزه محققان و شرکت‌های پیشرو در سراسر جهان در حال توسعه نسل جدیدی از پنل های خورشیدی هستند که می‌توانند محدودیت‌های فناوری‌های فعلی را پشت سر بگذارند.
با توجه به اهمیت روزافزون انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان امروز و نقش پیشگام اروپا در این عرصه، این گزارش به بررسی رشد چشمگیر تولید برق خورشیدی در این قاره در سال ۲۰۲۵ می‌پردازد. گزارش‌های جدید نشان می‌دهند که اروپا با سرمایه‌گذاری‌های گسترده و افزایش بهره‌وری، در مسیر شکستن رکوردهای تاریخی در تولید انرژی خورشیدی قرار گرفته و گام‌های مؤثری در جهت کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی برداشته است.
در یک چرخش غیرمنتظره در بازار انرژی اروپا، وفور بی‌سابقه نور خورشید در یک آخر هفته بهاری منجر به سقوط بی‌سابقه قیمت لحظه‌ای برق به زیر صفر شد. این پدیده که در نگاه اول می‌تواند خبر خوبی برای مصرف‌کنندگان تلقی شود، در واقع سایه تاریکی بر سر پایداری سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر افکنده و ضرورت تسریع در توسعه زیرساخت‌های ذخیره‌سازی و بازنگری در سازوکارهای بازار برق قاره سبز را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
بحران انرژی و افزایش سرسام‌آور هزینه‌های برق در پاکستان، اقشار مختلف جامعه را تحت فشار قرار داده است. در این میان، در حالی که ثروتمندان با روی آوردن به پنل‌های خورشیدی چینی، بار مالی این بحران را از دوش خود برداشته‌اند، طبقات متوسط و ضعیف همچنان با قبض‌های سنگین دست و پنجه نرم می‌کنند. این شکاف فزاینده در دسترسی به انرژی پاک، چالشی جدی برای عدالت اجتماعی و توسعه پایدار در این کشور به شمار می‌رود.
جهان به‌تدریج به این واقعیت پی برده است که سوخت‌های فسیلی مانند زغال‌سنگ و گاز طبیعی نقشی جدی در تشدید بحران جهانی آب‌وهوا دارند. در پاسخ به این چالش، کشورها تلاش می‌کنند زیرساخت‌هایی برای توسعه منابع تجدیدپذیر ایجاد کنند. در این مسیر، یکی از بحث‌برانگیزترین مقایسه‌ها، میان انرژی خورشیدی و انرژی هسته‌ای است؛ هر دو منبعی پاک، کم‌کربن و با ظرفیت تأمین انرژی در مقیاس بالا محسوب می‌شوند. اما کدام‌یک انتخاب بهتری برای آینده است؟
در حالی که تغییرات اقلیمی، نیاز به منابع پاک و تجدیدپذیر انرژی را دوچندان کرده، پژوهشی جدید در آمریکا نشان می‌دهد که انگیزه مالی، همچنان مهم‌ترین عامل برای گرایش شهروندان به استفاده از انرژی خورشیدی است. برخلاف آنچه تصور می‌شود که نگرانی‌های محیط‌زیستی در صدر قرار دارند، مردم بیشتر به‌دنبال کاهش هزینه‌های برق و افزایش ارزش ملک خود هستند. این گزارش همچنین نگاهی دقیق به میزان آگاهی عمومی درباره «نیروگاه‌های خورشیدی اشتراکی» داشته است.
در عصری که زنگ خطر تغییرات اقلیمی به صدا درآمده و ضرورت خداحافظی با سوخت‌های فسیلی بیش از پیش احساس می‌شود، جمهوری خلق چین با ارائه آماری خیره‌کننده در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۵، نه تنها به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده انرژی جهان شناخته می‌شود، بلکه به عنوان یک نیروی پیشگام در عرصه تولید انرژی‌های پاک نیز قد علم کرده است.
در سال‌های اخیر، با افزایش تقاضای جهانی برای انرژی‌های تجدیدپذیر، شرکت‌ها و محققان در حال رقابت برای توسعه فناوری‌هایی هستند که هم بهره‌وری بالا داشته باشند و هم با زیبایی‌شناسی معماری سازگار باشند. یکی از موانع گسترش استفاده از پنل‌های خورشیدی در پروژه‌های ساختمانی، عدم هماهنگی ظاهری آن‌ها با طراحی ساختمان‌ها بود. اما حالا، برای نخستین بار، دانشمندان موفق به ساخت پنل خورشیدی سفید رنگ شده‌اند؛ دستاوردی که می‌تواند تحولی اساسی در نحوه طراحی و استفاده از انرژی خورشیدی ایجاد کند.
با افزایش نیاز به انرژی پاک و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، انرژی خورشیدی به یکی از مهم‌ترین منابع انرژی در جهان تبدیل شده است. برخی کشورها با سرمایه‌گذاری هوشمندانه و استفاده از شرایط جغرافیایی خود، در استفاده از این انرژی پیشتاز شده‌اند.
ایران با دارا بودن منابع طبیعی فراوان و موقعیت جغرافیایی مناسب، پتانسیل بسیار بالایی برای تبدیل شدن به قطب انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی در منطقه خاورمیانه، دارد. وجود بیش از 300 روز آفتابی در سال، ظرفیت بالای انرژی باد در مناطق کوهستانی و بیابانی، و منابع زیست‌توده (بیومس) در ایران، همگی فرصت‌های طلایی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به شمار می‌روند. با توجه به بحران‌های اخیر در حوزه تأمین انرژی، افزایش تقاضای برق و فشارهای بین‌المللی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ایران بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد تا از این فرصت‌ها به بهترین نحو استفاده کند. اما آیا این کشور می‌تواند در مسیر تبدیل شدن به قطب انرژی خورشیدی در خاورمیانه گام بردارد؟
در دهه‌های اخیر، استفاده از انرژی خورشیدی به‌عنوان یکی از منابع اصلی تأمین انرژی پایدار به‌طور چشمگیری رشد کرده است. پیشرفت‌های فناوری و افزایش تقاضا برای انرژی‌های پاک باعث شده است تا هزینه نصب پنل‌های خورشیدی کاهش یافته و بازدهی آن‌ها افزایش یابد. در سال 2025، پنل‌های خورشیدی نه‌تنها کارآمدتر بلکه مقرون‌به‌صرفه‌تر از هر زمان دیگری شده‌اند. این پیشرفت‌ها نقش بسزایی در گسترش انرژی خورشیدی در بخش‌های مسکونی و تجاری ایفا کرده و به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک می‌کنند.
رئیس کمیسیون صنایع مجلس درباره طرح‌های در دست برنامه‌ریزی برای رفع ناترازی‌ها در کشور توضیح داد: یک بخش از این برنامه به اجرای پروژه‌های تولید انرژی در کشور اعم از پنل‌های خورشیدی و افزایش بهره‌وری نیروگاه‌های موجود در کشور مربوط می‌شود. بخش دیگر هم تکالیفی است که بر عهده واحدهای بزرگ و بنگاه‌های اقتصادی بزرگ گذاشته شده که برای تولید برق مجموعه‌های خود اقدام کنند و مازاد آن را هم به شبکه بفروشند.
لنوو با معرفی لپ‌تاپ مفهومی Yoga Solar PC، گامی بلند در جهت تولید دستگاه‌های پایدار و کم‌مصرف برداشته است. این لپ‌تاپ با بهره‌گیری از پنل خورشیدی پیشرفته، طراحی فوق باریک و سبک، و مشخصات فنی قدرتمند، نه تنها اولین لپ تاپ خورشیدی فوق باریک جهان محسوب می‌شود، بلکه می‌تواند تحولی بزرگ در زمینه استفاده از انرژی خورشیدی در دستگاه‌های الکترونیکی ایجاد کند.
فیلم‌های خورشیدی پروسکایت، نسل جدیدی از پنل‌های خورشیدی هستند که توسط دانشگاه کوئین مری لندن و استارتاپ پاور رول توسعه یافته‌اند. این فیلم‌ها فوق‌العاده نازک، سبک و انعطاف‌پذیر بوده و می‌توانند بر روی سطوح مختلف نصب شوند. این فناوری، با حل مشکلات پنل‌های خورشیدی سیلیکونی سنتی، می‌تواند به گسترش استفاده از انرژی خورشیدی در ساختمان‌ها و کاهش وابستگی به منابع انرژی فسیلی کمک کند.
محققان با استفاده از نانوذرات اکسید آلومینیوم (Al₂O₃) موفق شده‌اند دوام و کارایی این سلول‌ها را به طور چشمگیری افزایش دهند. این نانوذرات با جذب ید، کاهش نقص‌های ساختاری و ایجاد لایه محافظ، طول عمر سلول‌ها را بیش از 10 برابر افزایش داده‌اند. فناوری نانو در انرژی خورشیدی، گامی مهم در جهت تجاری‌سازی سلول‌های خورشیدی پروسکایتی و استفاده گسترده از انرژی خورشیدی پاک و مقرون‌به‌صرفه است.
مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که زمین‌های گلف در بسیاری از کشورها مساحت بسیار بیشتری نسبت به تأسیسات انرژی‌های تجدیدپذیر مانند نیروگاه‌های خورشیدی و بادی دارند. این در حالی است که زمین‌های گلف نیاز به منابع آبی و کودهای شیمیایی بالا دارند. طبق این مطالعه، اگر تنها بخشی از این زمین‌ها به نیروگاه‌های خورشیدی و بادی تبدیل شوند، می‌توان تولید انرژی پاک را به طور چشمگیری افزایش داد. این موضوع نشان می‌دهد که تغییر کاربری زمین‌های گلف می‌تواند به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، کاهش آلودگی محیط زیست و استفاده بهینه از منابع کمک کند.
نیروگاه خورشیدی ایوانپا، که زمانی به‌عنوان نماد آینده انرژی پاک و یکی از بزرگترین پروژه‌های خورشیدی متمرکز جهان شناخته می‌شد، اکنون پس از یک دهه فعالیت در آستانه تعطیلی قرار دارد. این نیروگاه با سرمایه‌گذاری ۲.۲ میلیارد دلاری و حمایت دولت آمریکا، در ابتدا نویدبخش تحولی بزرگ در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر بود، اما چالش‌های فنی، هزینه‌های بالا و پیشرفت فناوری‌های جایگزین مانند پنل‌های خورشیدی فتوولتائیک، باعث شد تا این پروژه عظیم به سرانجام نرسد.
ایران با چالش‌های بزرگ انرژی دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ از کمبود برق و ناترازی گاز گرفته تا تحریم‌های اقتصادی که سرمایه‌گذاری خارجی را مختل کرده است. با وجود منابع عظیم نفت و گاز، این کشور به‌دلیل مصرف بالای داخلی، هدررفت گسترده گاز و مدیریت ناکارآمد انرژی، با قطع مکرر برق و کمبود سوخت روبه‌رو است. اکنون ایران در حال تغییر رویکرد خود به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر است و انرژی خورشیدی را به‌عنوان راهکاری برای جبران کمبود برق و کاهش وابستگی به گاز طبیعی انتخاب کرده است.
