انقلاب آرام در صنعت فولاد ویتنام

به گزارش تجارت نیوز، در گرمای طاقت‌فرسای کارخانه فولاد در منطقه اقتصادی دونگ کوت (Dung Quat) واقع در استان کوانگ‌نگای (Quang Ngai) در جنوب مرکز ویتنام، فلز مذاب همچون گدازه‌های آتشفشانی می‌درخشد و به‌صورت پیوسته از طریق کانال‌های عظیم به خطوط نورد هدایت می‌شود. فقط یک دهه پیش، چنین مناظری در خارج از تأسیسات دولتی به‌ندرت دیده می‌شد. اما امروز، فولاد نه تنها از کوره‌ها، بلکه از عزم راسخ شرکت‌های خصوصی جاری می‌شود؛ شرکت‌هایی که قوانین بازی را دوباره نوشته‌اند.

صنعت فولاد ویتنام، که زمانی به‌عنوان صنعتی سنگین و تحت سلطه شرکت‌های دولتی شناخته می‌شد، اکنون شاهد یک انقلاب آرام بوده است. بنا بر گزارش وزارت صنعت و تجارت ویتنام (MoIT)، بخش خصوصی اکنون به لوکوموتیو اصلی سرمایه‌گذاری و نوآوری تبدیل شده است. پیش از دهه ۲۰۰۰، تولید فولاد عمدتاً توسط شرکت دولتی ویتنام استیل (Vietnam Steel Corporation) با فرآیندهای قدیمی و کیفیت پایین انجام می‌شد و تنها حدود ۱۰۰٬۰۰۰ تُن فولاد خام در سال تولید می‌گردید.

تران ویت هوا (Tran Viet Hoa)، مدیر اداره صنعت وزارتخانه می‌گوید: «پس از اصلاحات اقتصادی و باز شدن بازار، تولید فولاد با حضور شرکت‌های خصوصی مانند Hoa Phat Group ،Hoa Sen Group و Viet Duc Steel Group تحولی شگرف یافت. این شرکت‌ها با قدرت مالی خود، در فناوری‌های پیشرفته و خطوط تولید با ظرفیت بالا سرمایه‌گذاری کردند و محصولاتی با کیفیت بالا و تنوع زیاد روانه بازار نمودند.»

با توجه به اینکه توسعه زیرساخت، یکی از ارکان اصلی چشم‌انداز ویتنام تا سال ۲۰۴۵ است، فولاد اکنون به سنگ‌بنای رشد صنعتی تبدیل شده است. جاده‌ها، پل‌ها، راه‌آهن‌های پرسرعت و مناطق شهری هوشمند، همگی به فولادی پایدار و باکیفیت نیاز دارند.

هوا همچنین می‌افزاید: «صنعت فولاد، ستون فقرات متالورژی سیاه و پایه‌ای برای شکل‌گیری سایر بخش‌های کلیدی صنعتی است. اکنون تقریباً تمام نیاز کشور به فولاد ساختمانی از داخل تأمین می‌شود. تولید کلاف نورد گرم (Hot-rolled Coil) نیز نیمی از تقاضای داخلی را پوشش می‌دهد. علاوه بر تأثیر اقتصادی، رشد فولادسازان خصوصی باعث ایجاد اشتغال در مناطق مختلف شده، به‌ویژه در مراکز صنعتی مانند های‌ژیونگ، بین‌ژیونگ و کوانگ‌نگای. هزاران شغل ماهر و نیمه‌ماهر ایجاد شده و صنایع جانبی مانند لجستیک، خدمات مکانیکی و مهندسی مواد نیز از این روند بهره‌مند شده‌اند.»

فولاد و استراتژی در دوران جدید

گروه Hoa Phat، بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در ویتنام، اکنون ۳۵ درصد از بازار فولاد ساختمانی کشور را در اختیار دارد. از مجتمع ۳ میلیارد دلاری خود در دونگ‌کوت تا همکاری‌های اخیر با شرکت Primetals، این شرکت در حال ورود به حوزه‌هایی چون ریل‌سازی پیشرفته، خودروسازی و انرژی بادی دریایی است.

تران دین لانگ، رئیس هیئت مدیره این گروه، در مجمع عمومی سالانه اخیر اعلام کرد که تمرکز استراتژیک شرکت به سمت بازار داخلی معطوف شده است. او اعلام کرد که سهم صادرات شرکت از ۳۱ درصد به کمتر از ۲۰ درصد کاهش خواهد یافت تا بر پروژه‌های زیرساختی ملی متمرکز شود.

او گفت: «هرگز بخش خصوصی تا این حد مورد حمایت قرار نگرفته بود. این یک لحظه طلایی است.»

لانگ همچنین فاش کرد که وزارت ساخت‌وساز در حال تهیه پیش‌نویس مصوبه‌ای است که در آن بخشی از پروژه‌های دولتی به تولیدکنندگان داخلی مانند Hoa Phat اختصاص می‌یابد؛ نشانه‌ای از هم‌افزایی روزافزون میان سیاست‌های دولتی و استراتژی‌های شرکتی.

پروژه دونگ‌کوت ۲ قرار است در ماه مه آغاز و در سال ۲۰۲۷ به بهره‌برداری برسد. این گروه هدف‌گذاری کرده که درآمد امسال خود را به حدود ۶.۷۵ میلیارد دلار برساند، یعنی ۲۱ درصد رشد نسبت به سال ۲۰۲۴. همچنین سود خالص پس از کسر مالیات حدود ۵۹۵ میلیون دلار پیش‌بینی شده که معادل ۲۴.۸ درصد رشد سالانه است.

تنها در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۵، این گروه بیش از ۱.۵ میلیارد دلار درآمد و حدود ۱۳۱ میلیون دلار سود خالص ثبت کرده که به ترتیب ۲۲ و ۱۶ درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.

در سال ۲۰۲۴، تولید ورق‌های فولادی روکش‌دار و رنگی ویتنام به نزدیک ۵.۷ میلیون تُن رسید که صادرات تقریباً سه میلیون تُن از آن را شامل شد؛ یعنی ۵۲.۵ درصد از کل تولید. عامل کلیدی این موفقیت، کیفیت بالا، خودکفایی فناورانه و ظرفیت تولید بود.

هوا می‌گوید: «بازیگران اصلی صنعت فولاد ویتنام با موانع تجاری مانند اقدامات حفاظتی، تعرفه‌های ضد دامپینگ و سهمیه‌بندی‌ها، به‌ویژه از سوی اتحادیه اروپا و ایالات متحده، آشنایی کامل دارند. این شرکت‌ها با تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی و عدم وابستگی به یک مقصد خاص، به‌طور فعال با سیاست‌های تجاری بین‌المللی تطبیق پیدا کرده‌اند. زمانی که اتحادیه اروپا سهمیه‌ها را محدود می‌کند، شرکت‌ها سریعاً صادرات خود را به بازارهای با محدودیت کمتر هدایت می‌کنند — این چابکی در مواجهه با چالش‌های تجارت جهانی بسیار ارزشمند است.»

پویایی بخش خصوصی در قالب Hoa Sen

گروه Hoa Sen نماینده‌ دیگری از پویایی بخش خصوصی است. این شرکت که در فولاد روکش‌دار و سقف‌سازی تخصص دارد، در حوزه‌های برندسازی، توزیع و صادرات به مهارت بالایی دست یافته است.

در سال ۲۰۲۳، Hoa Sen با در اختیار داشتن ۲۵ درصد سهم بازار داخلی و بیش از ۳۰ درصد از صادرات فولاد روکش‌دار، به یکی از بازیگران اصلی تبدیل شد.

محصولات این شرکت به بازارهای سخت‌گیرانه‌ای مانند اتحادیه اروپا و آمریکا نیز صادر شده‌اند. شرکت خصوصی دیگر، Ton Dong A نیز ۱۵.۵ درصد از سهم بازار را در اختیار دارد. فولادسازان خصوصی اکنون کنترل کامل بر بخش فولاد روکش‌دار دارند و این نشان‌دهنده چابکی بالای آن‌هاست.

فولاد روکش‌دار به دلیل تطبیق‌پذیری و تقاضای بالا، در صنایع مختلف نقش کلیدی ایفا می‌کند؛ از ساخت‌وساز و خودروسازی گرفته تا لوازم خانگی و صنایع الکترونیک.

هم‌سویی اهداف با سیاست‌گذاری‌ها

اگرچه صنعت فولاد ویتنام گام‌های بزرگی برداشته، اما اکنون با چالشی مهم مواجه است: هم‌ترازی جاه‌طلبی‌های داخلی با واقعیت‌های جهانی. دولت هدف‌گذاری کرده که ظرفیت ملی را تا سال ۲۰۳۰ به ۴۰ تا ۴۵ میلیون تُن در سال برساند.

در سوی دیگر، انجمن جهانی فولاد پیش‌بینی کرده که مصرف جهانی تنها با نرخ ۱ تا ۱.۵ درصد در سال تا پایان دهه رشد خواهد کرد؛ عاملی که نگرانی‌ها درباره مازاد ظرفیت و نوسانات قیمتی را افزایش داده است. همچنین موانع تجاری و مقررات زیست‌محیطی، فشار بیشتری وارد کرده‌اند. کشورها از طریق اقدامات ضد دامپینگ و مالیات‌های کربنی در حال حمایت از صنایع داخلی خود هستند.

در پاسخ، دولت ویتنام اقدامات پیشگیرانه‌ای انجام داده است. تعرفه‌های ضد دامپینگ تا ۳۷ درصد برای واردات فولاد از چین و کره جنوبی اعمال شده‌اند.

همچنین، ویتنام به‌طور رسمی بخش خصوصی را به‌عنوان محرک نوآوری و تحول دیجیتال به رسمیت شناخته است که نشانه‌ای از حمایت روزافزون دولتی از رشد مبتنی بر بخش خصوصی است. گروه‌هایی مانند Hoa Sen و Ton Dong A نیز فعالیت‌های خود را با سازوکار تعدیل مرزی کربن اتحادیه اروپا (CBAM) همسو کرده‌اند و در فناوری‌های کم‌کربن سرمایه‌گذاری می‌کنند تا رقابت‌پذیری صادراتی خود را حفظ کنند.

طبق گفته Hoa Sen، این شرکت در سال ۲۰۲۵ هدف‌گذاری کرده که تولید و عملیات تجاری خود را در سطحی پایدار نگه دارد تا در برابر نوسانات بازار، واکنش انعطاف‌پذیری داشته باشد و جایگاه خود را به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد روکش‌دار در جنوب شرق آسیا و یکی از ۱۰ برند برتر جهان حفظ کند.

تران دین تیین، مدیر سابق مؤسسه اقتصاد ویتنام گفت: «شرط‌بندی استراتژیک ویتنام روی بخش خصوصی در صنایعی سنگین مانند فولاد، نشان‌دهنده تغییری بنیادین در رویکردهاست. دیگر صحبت از مالکیت دولتی نیست، بلکه کارایی، نوآوری و ادغام در زنجیره‌های تأمین جهانی اهمیت دارد.»

منبع: فولاد نیوز