اوکراین بر سر دوراهی؛ چگونه طرح صلح 28 ماده‌ای ترامپ بازی را به نفع روسیه تمام خواهد کرد؟

به گزارش تجارت نیوز، اوکراین با تصمیم دشواری روبه‌رو است، زیرا دولت ترامپ این کشور را به پذیرش طرح صلح ۲۸ ماده‌ای سوق داده که شامل اعطای امتیازات عمده به روسیه از جمله واگذاری کنترل سرزمین‌هایی است که نیروهای روسی در حال حاضر اشغال کرده‌اند.

ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، روز جمعه در سخنرانی خطاب به ملت خود گفت: «در حال حاضر، اوکراین تحت شدیدترین فشارها تاکنون قرار دارد. در حال حاضر ممکن است با یک انتخاب بسیار دشوار روبرو شویم. یا از دست دادن عزت و کرامت خود یا خطر از دست دادن یک شریک کلیدی. یا ۲۸ ماده دشوار، یا یک زمستان بسیار سخت – سخت‌ترین زمستان تاکنون – و خطراتی که به دنبال آن می‌آید.»

اوکراین بر سر دوراهی

طبق گزارش‌ها، دولت ترامپ هشدار داده که اگر زلنسکی پیشنهاد صلح را نپذیرد، اوکراین ممکن است کمک‌های اطلاعاتی و نظامی ایالات متحده را از دست بدهد، متغیری که احتمالا موقعیت اوکراین در میدان نبرد را بدتر خواهد کرد. دونالد ترامپ گفته که می‌خواهد کیف تا روز شکرگزاری با این توافق موافقت کند. با این حال، مشخص نیست که ایالات متحده، اوکراین، روسیه و اتحادیه اروپا تا چه اندازه انعطاف‌پذیر هستند، به خصوص در بحبوحه تناقضات ظاهری در میانه تلاش‌های دیپلماتیک ایالات متحده.

پیشنهاد صلح ۲۸ ماده‌ای دولت ترامپ، بسیاری از خواسته‌های حداکثری روسیه را در بر دارد، از جمله محدودیت‌هایی بر ساختار نظامی اوکراین و به رسمیت شناختن «عملی» کنترل روسیه بر کریمه و دونباس – مناطق شرقی متشکل از استان‌های دونتسک و لوهانسک که هنوز تحت کنترل اوکراین قرار دارند.

این طرح که در اواخر اکتبر توسط استیو ویتکوف، فرستاده ایالات متحده و کریل دمیتریف، فرستاده روسیه و رئیس صندوق ثروت ملی روسیه، تدوین شد، برای اولین بار در اوایل این هفته توسط اکسیوس رسانه‌ای گشت.

طبق گزارش‌ها، یک سند جداگانه تاکید دارد که ایالات متحده براساس ماده ۵ ناتو به اوکراین تضمین امنیتی خواهد داد.

در چنین شرایطی اگر روسیه به اوکراین حمله کند، ایالات متحده موظف به پاسخ خواهد بود. احتمالا اوکراین و متحدان اروپایی‌اش، پذیرش این پیشنهاد را یا مشروط می‌کنند یا با مانع تراشی می‌پذیرند. هرچند پذیرش شرایط آن توسط کیف، توانایی این بازیگر برای دفاع از خود در برابر تجاوز بیشتر روسیه و همچنین واگذاری شهرهای پرجمعیت را تضعیف خواهد کرد.

در این میان اعضای اتحادیه اروپا در حمایت از اوکراین قاطع‌اند، به طوری که کاجا کالاس، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، روز پنجشنبه گفت که «فشار باید بر متجاوز اعمال شود». مسکو اما دلایل زیادی برای حمایت از این سند دارد، زیرا ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، روز جمعه گفت که این سند می‌تواند «مبنای توافق نهایی صلح» باشد. با این حال، با توجه به اینکه روسیه بیش از ۱ میلیون تلفات در این جنگ متحمل شده، ارائه هرگونه تضمین امنیتی به اوکراین ممکن است برای کرملین غیرقابل قبول باشد.

طرحی که همه را غافلگیر کرد!

نقش کنگره ایالات متحده در این توافق نیز مشخص نیست. اگرچه این طرح تصریح می‌کند که این توافق «از نظر قانونی الزام‌آور» خواهد بود، اما مشخص نیست که آیا این به آن معناست که هرگونه توافق نهایی شبیه به یک معاهده تصویب شده خواهد بود یا خیر. اگر توافقی حاصل شود و چیزی بیش از امضای ترامپ یا صدور یک فرمان اجرایی نباشد که به راحتی توسط رئیس جمهور آینده ایالات متحده قابل لغو باشد، هرگونه تضمین امنیتی ارائه شده به اوکراین وزن اندکی خواهد داشت. این در حالی است که پوتین در نقض توافقات گذشته با اوکراین سابقه دارد، بنابراین کیف احتمالا خواهان تضمین‌های امنیتی از سوی واشنگتن با مبنای قانونی محکم‌تری خواهد بود.

طرح صلح احتمالی، اوکراین و متحدان اروپایی‌اش را غافلگیر کرد و باعث ایجاد کشمکش دیپلماتیک شد که منجر به مذاکره زلنسکی با مقامات ارشد دو سوی اقیانوس اطلس در روزهای اخیر گشت. کالاس روز پنجشنبه گفت که اروپا از این تلاش مطلع نشده است. کاخ سفید نیز قانونگذاران کلیدی ایالات متحده را در جریان قرار نداد.

با این حال، علی‌رغم هشداری که درباره مواجه شدن برخی از پایتخت‌های اروپایی با طرح صلح مطرح است، زلنسکی تاکید دارد که به «همکاری آرام» با ایالات متحده در مورد این طرح ادامه خواهد داد.مقامات ارشد نظامی ایالات متحده، از جمله دن دریسکول، وزیر ارتش ایالات متحده، این هفته به عنوان بخشی از تلاش دولت ترامپ برای احیای روند صلح در کیف بودند. همزمان یک دیپلمات اروپایی که در جریان این جلسه قرار گرفته، گفت که دریسکول روز جمعه با گروهی از سفرای اروپایی در کیف صحبت کرد و در آنجا این پیام را فرستاد که «اوضاع در درازمدت فقط بدتر خواهد شد». این دیپلمات نخواست نامش فاش شود.

دریسکول به همراه جی. دی. ونس، معاون رئیس جمهور آمریکا، نیز روز جمعه با زلنسکی دیدار داشتند. زلنسکی پس از دیدارشان در پستی در شبکه ایکس نوشت: «ما توافق کردیم که در سطح مشاوران امنیت ملی با ایالات متحده و اروپا همکاری کنیم تا مسیر صلح واقعا عملی شود.»

او ادامه داد: «اوکراین همیشه به تمایل دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، برای پایان دادن به خونریزی احترام گذاشته و همچنان احترام می‌گذارد و ما هر پیشنهاد واقع‌بینانه‌ای را مثبت می‌بینیم. ما توافق کردیم که ارتباط مداوم را حفظ کنیم و تیم‌های ما آماده‌اند تا 24 ساعته و 7 روز هفته کار کنند».

چرایی رسانه‌ای شدن طرح جنجالی

فشار دولت ترامپ در لحظه سختی برای زلنسکی، هم در سطح سیاست داخلی و هم از نظر تحولات در میدان نبرد، اعمال می‌شود. زلنسکی با رسوایی حاصل از فساد دست و پنجه نرم می‌کند و روسیه همزمان در آستانه تصرف شهر پوکروفسک قرار دارد – شهری که سقوطش مهمترین پیروزی برای نیروهای روسی از زمان تصرف آودیوکا در اوایل سال 2024 خواهد بود.

به نظر می‌رسد فشاری که زلنسکی از جبهه‌های مختلف با آن مواجه است، دلیل اصلی دولت ترامپ برای رسانه‌ای کردن این طرح جنجالی است، زیرا این باور حاکم است که رهبر اوکراین چاره‌ای جز پذیرش آنچه ارائه می‌شود، نخواهد داشت.

به نظر می‌رسد تهدید گزارش شده برای قطع احتمالی حمایت ایالات متحده، اهرم دیگری است که دولت ترامپ برای تحت فشار قرار دادن زلنسکی از آن استفاده می‌کند. یک مقام اروپایی دیگر که نخواست نامش فاش شود، گفت: اگر ایالات متحده حمایت اطلاعاتی‌اش از اوکراین را قطع کند، پیامدهای میدان نبرد غیر قابل جبران است.

این حال، حمایت نظامی ایالات متحده از اوکراین به اندازه سال ۲۰۲۲ که محموله‌های موشک‌های ضد تانک جاولین و سایر سلاح‌های آمریکایی فرایند حملات روس‌ها را کند کرده بود، تغییر‌دهنده بازی نیست. اروپا از زمان آغاز جنگ، تولید سلاح برای اوکراین را افزایش داده، به طوری که طبق گزارش موسسه کیل، یک اندیشکده مستقر در آلمان، ارزش کل سلاح‌های اروپایی ارسال شده به اوکراین اکنون از ارزش سلاح‌های ارسالی ایالات متحده بیشتر است. تولید سلاح توسط خود اوکراین نیز سرعت گرفته ؛ از اوایل سال ۲۰۲۴، این کشور بیش از ۹۰ درصد از پهپادهای خود را در داخل کشور مونتاژ کرده است. با این حال قطع ارتباطات اطلاعاتی ایالات متحده می‌تواند شرایط را پیچیده تر کند. اوکراین ماه مارس با شرایط مشابهی روبرو شد و موقعیت خود را از دست داد. با این حال، از آن زمان، کشورهای اروپایی تلاش‌های خود را برای دسترسی به منابع اطلاعاتی کلیدی، مانند ماهواره‌ها، که قبلا ایالات متحده به اوکراین ارائه می‌داد، افزایش داده‌اند.

اوکراین همچنین اخیرا اعلام کرده که قصد دارد گاز طبیعی ایالات متحده را برای پوشش ماه‌های سرد زمستان خود وارد کند و برای محافظت از زیرساخت‌های انرژی و شهرهای اوکراین به خرید موشک‌های دفاع هوایی ایالات متحده متکی است. از سوی دیگر، اگر زلنسکی از تسلیم شدن در برابر فشار ایالات متحده امتناع ورزد، می‌تواند شاهد افزایش محبوبیت عمومی، مشابه واکنش جامعه داخلی اوکراین به نشست پرتنش دفتر بیضی شکل در ماه فوریه بین زلنسکی و ترامپ باشد.

ترامپ که از زمان بازگشت به واشنگتن برای دوره دوم ریاست جمهوری، بی‌صبرانه منتظر توافق صلح اوکراین و روسیه بوده، از زمان نشست فوریه، در رویکرد خود نسبت به این روند نوسان داشته و در مقاطع مختلف به نظر می‌رسد که صبر خود را نسبت به مسکو از دست داده است، زیرا روسیه همچنان به حملات هوایی خود علیه اوکراین ادامه می‌دهد و برای تصرف قلمرو بیشتر تلاش می‌کند.

برعکس، از زمان برگزاری نشست مثبت در رم و نشست بعدی در اجلاس ناتو در لاهه، ظاهرا رابطه ترامپ با زلنسکی در حال بهبود است. زلنسکی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در اواخر سپتامبر تاکید کرد که ترامپ دچار یک «تغییر بزرگ» شده و دیگر به پوتین اعتماد ندارد. اما طرح صلح ۲۸ ماده‌ای و شرایط مطلوب آن برای روسیه، نشان‌دهنده رویکرد بی ثبات ترامپ در مسیر دیپلماسی است.