محمد علی‌نژاد: در هفته اخیر سازمان بورس تصمیم‌های جدیدی در خصوص نحوه معاملات در بازار سهام گرفته و تغییراتی در برخی موارد ایجاد کرده است. تصمیماتی که به گفته مقامات این سازمان به دلیل بهبود سرعت معاملات و همچنین کاهش بار ترافیکی سامانه معاملاتی صورت گرفته و قرار است در هفته جاری عملیاتی شوند. در این گزارش قصد داریم اثر احتمالی این تصمیم‌ها بر روند معاملات بازار سهام را مورد بررسی قرار دهیم.

به گزارش تجارت‌نیوز، نخستین تصمیم، تعیین محدودیت حجمی هر سفارش در معاملات فرابورس بود. بر اساس این تصمیم حجم هر سفارش برای شرکت‌هایی با سرمایه پایه ۱۰۰ میلیون و بیشتر، ۲۰۰ هزار سهم و برای نمادهای معاملاتی شرکت‌های با سرمایه پایه کمتر از ۱۰۰ میلیون، به میزان ۱۰۰ هزار سهم تعیین شده است. البته این موضوع برای عرضه اولیه‌های اخیر صدق نمی‌کند و محدودیت حجمی آنها تا اطلاع ثانوی مطابق با شرایط فعلی است.

تا پیش از این به جز نمادهای عرضه اولیه، محدودیت حجمی برای هر سفارش وجود نداشت و معمولا برای سفارش‌های سرخطی در پیش‌گشایش برخی نمادهای پرطرفدار و پرآینده با حجم‌های سنگینی از سوی چند کدبورسی مشخص مواجه می‌شدند. در این شرایط معمولا سهمی به سهامداران خرد تعلق نمی‌گرفت. به عنوان مثال یک سهامدار با سرمایه بالا می‌توانست در یک سفارش بیش از ۱۰۰ میلیون سهم از یک نماد را برای خرید سفارش دهد و در صورت وجود صف خرید در آن سهم احتمالا بقیه متقاضیان پشت صف می‌ماندند. هر چند به نظر نمی‌رسد حتی با چنین تصمیمی، تغییری در این موضوع ایجاد شود و احتمالا همانند نمادهای عرضه‌اولیه باز هم باید شاهد رقابت در میلی‌ثانیه‌ها برای سفارش‌گذاری باشیم اگر رانتی در این میان شکل نگیرد.

یکی دیگر از تاثیرات این تصمیم، کاهش ارزش هر سفارش خواهد بود و در نتیجه احتمالا شاهد افزایش تعداد معاملات از روز دوشنبه خواهیم بود. هر چند این اثر با تصمیم دیگر سازمان بورس مبنی بر افزایش حداقل ارزش سفارش از ۱۰۰ هزار تومان به ۵۰۰ هزار تومان در جهت مخالف هم خواهند بود.

بر اساس اطلاعیه سازمان بورس، از روز دوشنبه حداقل ارزش سفارش از ۱۰۰ هزار تومان به ۵۰۰ هزارتومان افزایش می‌یابد. این تصمیم موجب خواهد شد که از سفارش‌های ساختگی که برای تغییر قیمت سهم صورت می‌گرفت کاسته شود در واقع با این تصمیم فردی به جای ۵ سفارش ۱۰۰ هزار تومانی باید یک سفارش ۵۰۰ هزار تومانی بگذارد و این موضوع می‌تواند کمی شرایط دستکاری را بهبود بخشد. هر چند این موضوع به زیان افرادی خواهد شد که با سرمایه‌های بسیار کم در بورس فعال هستند و موجب افزایش ریسک‌ سهامدارانی با نقدینگی کم خواهد شد.

از سوی دیگر کاهش تعداد معاملات روزانه یکی دیگر از اثرات این تصمیم خواهد بود، بدین صورت که تا پیش از این برای دادوستد سهامی به ارزش ۵۰۰ هزار تومان ممکن بود پنج معامله انجام بگیرد اما از روز دوشنبه هر معامله حداقل ۵۰۰ هزارتومان ارزش خواهد داشت. یکی دیگر از احتمالات نیز افزایش کلی حجم معاملات بازار و احتمالا کمتر شدن فاصله قیمت پایانی و قیمت معامله در برخی نمادها باشد. احتمالی که البته بیشتر به دلیل جو روانی این تغییر رخ خواهد داد. با این حال به نظر نمی‌رسد این تصمیمات تغییر شگرفی در روند کلی بازار سهام کشور ایجاد کند.

این در حالی است که تصمیم اخیر سازمان بورس مبنی بر به تعویق افتادن ۳ ماهه مجامع شرکت‎های بورسی و فرابورسی نیز ممکن است آینده روند برخی نمادها را که قرار بود در این مدت مجامع خود را برگزار کنند، تحت تاثیر قرار دهد.  تاخیر در تصمیماتی چون تقسیم سود نقدی و افزایش سرمایه و بررسی صورت‌های مالی که در مجامع صورت می‌گیرد نیز می‌تواند جذابیت برخی سهام را برای خرید کاهش داده و البته مانع از متوقف‌شدن نمادها به دلیل برگزاری مجامع بورسی شود.

البته جدای این تاثیرات احتمالی، شاید مهمترین تاثیر این تصمیمات ناگهانی روی جو حاکم بر بازار سهام و انتظارات سهامداران از مدیریت سازمان بورس باشد. از نگاه خیلی از کارشناسان تصمیمات ناگهانی و یک شبه بعید است به نفع یک بازار باشد، چرا که ثبات را کاهش داده و اعتماد سهامداران به بازار سهام که با ورود نقدینگی بسیار بالا در یکسال اخیر مواجه بوده، کم می‌کند. تصمیماتی که متاسفانه در ماه‌های اخیر کم نبوده و به گفته بسیاری از فعالان بازار سرمایه، خیلی از آنها بدون کوچکترین کارشناسی‌ صورت گرفته است به طوری که برخی از آنها ( مانند کاهش دامنه نوسان از ۵ به ۲ درصد) پس از اعلام بلافاصله با اعتراض شدید فعالان بورسی مواجه شده و مقامات سازمان بورس مجبور به لغو آن شدند.