به گزارش تجارت نیوز، ایران در بسیاری از حوزه‌ها ظرفیت‌های اقتصادی بی‌رقیبی دارد، اما مسأله اصلی ناتوانی در بهره‌برداری از همین ظرفیت‌هاست. تولید زعفران، نمونه‌ای روشن از این تناقض است. ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان به دلیل قاچاق، سیاست‌های ارزی ناکارآمد و تحریم‌ها، سود واقعی از این طلای ارزشمند نمی‌برد و این سود نصیب دیگر کشورها می‌شود. به عنوان مثال محصول ایرانی ارزان و فله‌ای صادر و در همان حال، افغانستان همان زعفران را با بسته‌بندی و برند خود چند برابر گران‌تر به بازارهای جهانی می‌فروشد.
فرشید منوچهری دبیر شورای ملی زعفران ایران در رابطه با مشکلات داخلی فروش و تولید زعفران به تجارت‌نیوز گفت: واحدهایی که کار بسته‌بندی زعفران انجام می‌دهند دارای مسئول فنی و آزمایشگاه هستند. این شرکت‌ها زعفران را مطابق با استانداردهای تعیین‌شده بسته‌بندی کرده و بر اساس نظر مراجع بهداشتی و استاندارد فعالیت می‌کنند. سپس محصولات خود را در اوزان مختلف از یک گرمی تا چند مثقالی به بازار داخلی عرضه می‌کنند.
وی افزود: با این حال، برخی فروشگاه‌ها در سطح شهر زعفران را به‌صورت فله‌ای خریداری کرده و بدون داشتن مسئول فنی یا آزمایشگاه، آن را در بسته‌بندی‌های چاپی خود قرار داده و به مشتری عرضه می‌کنند. در این شرایط، مشخص نیست محصول عرضه‌شده از نظر کیفیت و خلوص در چه سطحی قرار دارد.
زعفران بدون مجوز بهداشتی به فروش می‌رسد / نرخ ارز و سیاست‌های مربوط به بازگشت ارز حاصل از صادرات، تأثیر مستقیم بر وضعیت صادرات زعفران دارد
منوچهری با تاکید بر این مساله که از نظر قانونی، این موضوع تخلف محسوب می‌شود توضیح داد: اگر هدف، عرضه محصول مرغوب در بازار است، باید از واحدهای تولیدی رسمی حمایت شود. فروشندگان نیز موظف‌اند محصولاتی را عرضه کنند که دارای مجوز بهداشتی و تأییدیه آزمایشگاه باشند. این مساله یکی از چالش‌های مهم بازار داخلی زعفران است.
او در پایان خاطر نشان کرد: در بازار جهانی نیز شرایط به عوامل متعددی وابسته است. مهم‌ترین مسأله، تعهدات ارزی صادرکنندگان رسمی است؛ چرا که نرخ ارز و سیاست‌های مربوط به بازگشت ارز حاصل از صادرات، تأثیر مستقیم بر وضعیت صادرات زعفران دارد.
سیاست‌گذاری زعفران باید دست دولت باشد / شاهد رشد قارچی قاچاقچی در فروش زعفران هستیم
علی حسینی، عضو شورای ملی زعفران، با اشاره به سابقه چند هزار ساله ایران در کشت این محصول به تجارت‌نیوز گفت: ایران به‌عنوان کشوری با بیش از ۳۰۰۰ سال سابقه در کشت و تولید زعفران، هم تخصص و هم دانش لازم را دارد و طبیعی است که نباید سیاست‌گذاری زعفران در دست دولت باشد، اما امروز خلأ سیاست‌گذاری و بی‌توجهی مسئولان به چشم می‌خورد.
خام‌فروشی صادرکنندگان یکی از مشکلات اصلی بازار زعفران است
وی با تأکید بر اینکه خام‌فروشی صادرکنندگان یکی از مشکلات اصلی بازار زعفران است، توضیح داد: بیشتر صادرکنندگان در پی خام‌فروشی‌اند؛ کشاورزان به‌جای افزایش عملکرد، فقط سطح زیر کشت را گسترش می‌دهند و متولیان آموزش و ترویج هم در خواب هستند. صادرکننده وقتی نمی‌تواند ارز را به نرخ نیمایی برگرداند، عقب‌نشینی می‌کند و در نتیجه قاچاقچی رشد می‌کند. قاچاقچی هم هیچ اهمیتی به کیفیت، قیمت، فرآوری ملی و منافع کشور نمی‌دهد.
افغانستان زعفران ایران را قاچاق می‌کند و به کشورهای دیگر می‌فروشد / ایران ظرفیت فروش زعفران به آمریکا و عربستان را از دست داد
حسینی با اشاره به اثر تحریم‌ها و سیاست‌های نادرست در صادرات ادامه داد: وقتی نمی‌توان به بازارهای بزرگی مثل آمریکا با مصرف سالانه ۷۰ تا ۷۵ تن صادر کرد، یا بازاری مثل عربستان سعودی که حدود ۲۰ تا ۲۵ تن مصرف سالانه دارد از دست می‌دهد، قاچاق رونق می‌گیرد. افغانستان تنها ۲۰ تن تولید دارد اما ۶۰ تا ۷۰ تن صادر می‌کند؛ بخش زیادی از این زعفران از ایران به‌صورت قاچاق وارد می‌شود.
وی با بیان اینکه اتاق فکر واقعی باید با محوریت بخش خصوصی شکل گیرد، اظهار داشت: راه‌حل، ایجاد اتاق فکری است که دولت آن را پشتیبانی کند اما مدیریت و تصمیم‌گیری بر عهده فعالان واقعی بخش خصوصی و تولیدکنندگان باشد.
حجم تولید زعفران ایران معادل مصرف کل دنیاست / هیچ کشوری از لحاظ کیفیت توان رقابت با ایران را ندارد ولی دلال‌ها اجازه نمی‌دهند ارزش واقعی آن در بازار جهانی شناخته شود
حسینی با تأکید بر اهمیت آموزش افزود: افزایش عملکرد زعفران در مزرعه نیازمند آموزش مستمر و علمی است. متولیان باید آموزش را به‌روز کرده و در کنار کشاورز باشند. کشاورزان نمی‌توانند برای دریافت راهنمایی صدها کیلومتر به مراکز استان‌ها بیایند؛ باید به مزارع رفت و آموزش داد. در شورای ملی زعفران ۱۴ سال پیش این کار به‌صورت خودجوش آغاز شد و امروز نتایج مثبت آن دیده می‌شود.
عضو شورای ملی زعفران با اشاره به ظرفیت‌های بی‌نظیر ایران خاطرنشان کرد: بیش از ۹۰ درصد زعفران جهان در ایران تولید می‌شود و هیچ کشوری از نظر کیفیت و ارزش قابل رقابت با ایران نیست. قدرت رنگی زعفران ایران در جهان بی‌نظیر است و این نعمت خدادادی به‌دلیل شرایط اقلیمی خاص ما فراهم شده است، اما متأسفانه ایران از این موهبت حداقل بهره را می‌برد.
او ادامه داد: در حالی‌که بهترین و سالم‌ترین زعفران دنیا متعلق به ایران است، اما دلال‌ها اجازه نمی‌دهند ارزش واقعی آن در بازار جهانی شناخته شود. مسئولان برای محصول ارزش قائل نیستند و همین باعث ارزان‌فروشی شده است.
حسینی در پایان با اشاره به ظرفیت تولید خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر صادرات بین ۲۰۰ تا ۳۲۰ تن بوده در حالی که تولید حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ تن است. این حجم تقریباً معادل مصرف کل دنیاست و حتی امکان تولید دو برابر آن وجود دارد، اما نبود آموزش صحیح و سیاست‌گذاری درست باعث شده تولید واقعی نصف ظرفیت باشد.
برای مطالعه بیشتر گزارش زعفران ایرانی در تله سوءمدیریت را در صفحه تجارت‌نیوز بخوانید.
