شیوا رحیمی 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
چرا غول‌های نفتی خلیج فارس به سمت انرژی پاک می‌روند؟
غول‌های تولیدکننده نفت و گاز در حوزه خلیج فارس، در چند سال اخیر سرمایه‌گذاری خود را در بخش انرژی پاک افزایش داده‌اند. آنها در کنار برنامه خود برای افزایش تولید نفت، این واقعیت را مد نظر دارند که ممکن است تقاضای جهانی نفت در سال‌های آینده رو به کاهش برود.
به گزارش تجارت‌نیوز ، امارات متحده عربی کشوری است که بر روی ذخائر غنی نفت قرار گرفته است و شرکت ملی نفت ابوظبی (ADNOC) یکی از بزرگترین تولید کننده‌های هیدروکربن در جهان است. اما اکنون به سمت انرژی پاک و تولید با آلایندگی پایین حرکت می‌کند. دو ماه پیش این کشور در بزرگترین مجمع نفت و گاز دنیا، میزبان حدود 140 هزار نماینده بود.
در این نشست وزیر صنعت امارات، سلطان الجابر بارها تاکید کرد که صنعت نفت و گاز که یکی از آلوده‌ترین صنایع جهان است باید به سمت پاک و سبزتر شدن پیش برود. او گفت که شرکت ملی نفت ابوظبی، انرژی امروز را پاک‌تر و در عین حال روی انرژی پاک در آینده سرمایه‌گذاری می‌کند.
به نقل از اکونومیست ، در گذشته بزرگان صنعت انرژی خلیج فارس خود را محدود به دفاع از سوخت‌های فسیلی می‌کردند. اما این روزها بسیاری از جمله الجابر، تعهد خود را به کربن‌زدایی اظهار کردند. علاوه بر این، کویت و عربستان سعودی برنامه خود را برای به صفر رساندن تولید گازهای گلخانه‌ای تا سال 2060 اعلام کرده‌اند. امارات و عمان نیز می‌گویند تا سال 2050 به این هدف خواهند رسید. قطر اما هیچ هدفی برای انتشار صفر کربن ندارد اما می‌گوید تا سال 2030 انتشار آن را یک چهارم کاهش می‌دهد.
تمام کشورهای حوزه خلیج فارس تعهد جهانی متان را امضا کرده‌اند تا انتشار این گاز گلخانه‌ای را کاهش دهد. حتی امارات متحده عربی قرار است در سال 2023 میزبان اجلاس سالانه آب‌وهوا باشد.
اما برخی معتقدند که کشورهای خلیج فارس به حدی به سوخت‌های فسیلی وابسته هستند که نمی‌توانند به تعهدات خود در زمینه کاهش آلاینده‌ها جامه عمل بپوشانند. با این حال، بررسی برنامه‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌های پیشرو نشان می‌دهد که یک عزم جدی در خصوص فناوری‌های سبز وجود دارد.
بررسی دقیق این مساله از این جهت حائز اهمیت است که شرکت‌هایی که در این برنامه پیشتاز هستند اهمیتی فراتر از مناطق خود اثرگذاری دارند. شرکت‌هایی مانند آرامکو و شرکت ملی نفت ابوظبی مانند الگویی برای دیگر شرکت‌های فعال در صنعت نفت و گاز عمل می‌کنند و مسیر را برای تقلید آنها هموار می‌کنند. هر اقدامی که در زمینه تکنولوژی و استراتژی توسط این شرکت‌های تعیین‌کننده صورت بگیرد توسط همتایان آنها دنبال می‌شود.
افزایش تولید نفت یا کاهش آلایندگی؟
رویکرد غول‌های نفتی خلیج فارس بر دو ستون استوار است. اولی افزایش تولید نفت در پی بالا رفتن مصرف و سرمایه‌گذاری در سطوح بالا برای گسترش محصول خروجی است. هزینه سرمایه‌گذاری آرامکو در سال جاری به 40 تا 50 میلیارد دلار رسید. این شرکت برنامه دارد تا سال 2027 تولید نفت را از روزی 12 میلیون بشکه به 13 میلیون بشکه افزایش دهد. سایر کمپانی‌های نفتی نیز از جمله قطر انرژی برای افزایش تولیدات خود در چند سال آینده برنامه دارند.
اما در حالی که صنعت انرژی در حال گذار به انرژی پاک است، سرمایه‌گذاری برای افزایش تولید سوخت فسیلی یک ریسک مالی است. هر کدام شرکت‌های ملی نفت می‌خواهند آخرین بازمانده صنعت نفت و گاز باشند اما همه آنها نمی‌توانند چنین کاری کنند. اما حتی اگر تقاضای جهانی در سال‌های آتی تا حد زیادی کاهش یابد، با وجود منابع وسیع و ارزان در اختیار آنها احتمال نتیجه دادن سرمایه‌گذاری‌ها بالا است.
انتشار کربن کشورهای تولیدکننده نفت به ازای هر بشکه
حالا دیگر غول‌های نفتی بر خلاف گذشته به آینده تقاضا برای نفت اهمیت می‌دهند. آنها می‌دانند که بزرگترین خریدارانشان در کشورهای توسعه یافته عزم راسخی برای کاهش آلاینده‌های کربنی دارند. قوانین جدید اتحادیه اروپا برای مالیات بر تولید کربن نشانه‌ای از اتفاقات آینده است. شرکت‌های نفتی برای حصول اطمینان از ماندگاری خود، باید تلاش کنند به پاک‌ترین شکل ممکن تولید سوخت‌های فسیلی را ادامه دهند.
سرمایه‌گذاری در انرژی پاک
ستون دوم استراتژی خلیج فارس جالب توجه‌تر است. این ستون شامل سرمایه‌گذاری بخشی از سود سوخت‌های فسیلی حال حاضر در بخش تکنولوژی انرژی پاک در آینده است. دولت‌های این منطقه در حال انجام سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در بخش کنترل و ذخیره کربن، انرژی تجدیدپذیر و هیدروژن هستند و موج از پروژه‌های کم‌کربن در خاورمیانه در حال آغاز هستند.
عربستان سعودی منافع زیادی در کربن‌زدایی دارد. این کشور مساحت وسیعی از زمین‌های خالی و آفتابی دارد که برای ذخیره‌سازی کربن تولیده شده در مناطق صنعتی مجاور بسیار مناسب هستند. آرامکو قصد دارد ظرفیت جذب، ذخیره و استفاده از سالانه 11 میلیون تن کربن دی اکسید در سال و نصب 12 گیگاوات انرژی بادی و خورشیدی را تا سال 2035 توسعه دهد.
به طور کلی، عربستان سعودی قصد دارد تا سال 2032، 54 گیگاوات ظرفیت انرژی تجدیدپذیر ایجاد کند. امارات متحده عربی نیز در نظر دارد تا سال 2030 برای ایجاد 100 گیگاوات ظرفیت انرژی تجدیدپذیر در داخل و خارج از کشور سرمایه‌گذاری کند.
مصدر، یک سازمان انرژی پاک تحت کنترل دولت امارات که شرکت ملی نفت ابوظبی در آن سهم دارد، اخیراً یک شرکت انگلیسی در حال توسعه فناوری ذخیره انرژی را خریداری کرده است که آن را به دومین توسعه‌دهنده بزرگ انرژی پاک در جهان تبدیل می‌کند.
بزرگترین بخش سرمایه‌گذاری دولت‌های خلیج فارس در اقتصاد سبز مربوط به هیدروژن است. اگر هیدروژن بر خلاف گاز طبیعی با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر ساخته شود، یک سوخت پاک به حساب می‌آید. سرمایه گذاری در زیرساخت‌های مورد نیاز برای این تکونولوژی در سراسر جهان در حال گسترش است.
در سال 2021، امارات اولین نیروگاه هیدروژن سبز منطقه خود را افتتاح کرد. acwa Power، یک شرکت برق سعودی، تقریباً تأمین مالی پروژه 5 میلیارد دلاری هیدروژن سبز را تکمیل کرده است. عمان نیز از سرمایه‌گذاری 30 میلیارد دلاری در بزرگترین نیروگاه هیدروژنی جهان صحبت می‌کند. این کشور یک نهاد دولتی هیدروژنی راه اندازی کرده است تا امتیاز پروژه‌های هیدروژن سبز را در مناطق ویژه اقتصادی خود ارائه دهد.
سعودی و امارات نیز به فکر سرمایه‌گذاری خارج از کشور هستند. مصدر در حال سرمایه‌گذاری در یک پروژه 10 میلیارد دلاری هیدروژن در مصر، یک شرکت تولید هیدروژن سبز در شمال انگلستان و توسعه پروژه 4 گیگاواتی هیدروژن سبز و انرژی‌های تجدیدپذیر در آذربایجان است. امارات متحده عربی و عربستان سعودی می‌خواهند تا سال 2030، حداقل یک چهارم سهم بازار صادرات جهانی هیدروژن پاک را تحت کنترل بگیرند.
ایران در زمینه انرژی پاک چقدر پیشرفت کرده؟
ایران اما به عنوان دومین کشوری که بیشترین آلاینده‌های کربنی را از تولید نفت منتشر می‌کند در این زمینه اقدامات بسیار کمی انجام داده است. به گفته کارشناسان، تأمین بیش از ۱۰ درصد از انرژی کلی تولیدی در دنیا با روش‌های تجدیدپذیر است؛ ولی در ایران با وجود قابلیت فراوانی که در زمینه بهره‌مندی از این انرژی‌ها به‌ویژه خورشیدی وجود دارد، درصد بسیار پایینی از تولید انرژی طریق تجدیدپذیرها تأمین می‌شود.
تجدیدپذیرها سهم یک درصدی از کل برق تولیدی کشور را دارند، این در حالیست که در بسیاری از کشورها این سهم به بالای ۲۵ تا ۳۰ درصد می‌رسد.
با توجه به خطر واقعی پایان یافتن سود نفت، تلاش‌های خلیج فارس برای گذار به اقتصاد سبز باید جدی گرفته شود. تلاش شرکت‌هایی که برای سال‌ها در زمینه سوخت‌های آلاینده‌ای چون نفت و گاز کار می‌کردند برای تغییر رویه خود به انرژی‌های پاک نشان از قدرت تطبیق‌پذیری آنها و بینش و استراتژی آینده‌نگرانه دولت‌هایشان است.
با در نظر گرفتن حرکت جهان به سوی انرژی پاک و اقتصاد سبز، سوار شدن بر موج این تغییرات و متنوع‌سازی، می‌تواند بقای شرکت‌های نفت و گاز را تضمین کند.
نظرات