شیرجه پنج بانک نظامی به آغوش سپه

قرار است به‌زودی پنج بانک و موسسه مالی کشور که به نوعی وابسته به نهادهای نظامی و نیروهای مسلح کشور هستند در بانک سپه ادغام شوند و در قالب یک بانک جدید به نام «سپه نوین»به فعالیت‌شان ادامه دهند. خبر هنوز به طور رسمی تایید نشده اما منابعی که در ماه‌های اخیر درباره آن گمانه‌زنی کردند به حد کافی معتبر هستند.

بانک سپه از معدود بانک‌های دولتی ماست و خودش 1666 شعبه دارد. این پنج بانک و موسسه هم که قرار است در آن ترکیب شوند شعبات فراوان و دارایی‌های قابل اعتنایی در سراسر کشور دارند. این یعنی قرار است یک بانک بزرگ و پرطمطراق متولد شود منتها یک مشکل اساسی این وسط وجود دارد؛ این پنج بانک و موسسه که عبارتند از حکمت ایرانیان، انصار،کوثر،مهر اقتصاد و قوامین خودشان بدهی‌های کلانی دارند.

زمزمه‌هایی هست که بعضی از آنها عملا ورشکسته هستند. ما سعی کردیم با استناد به گزارش‌های سازمان بورس و اوراق بهادار در سامانه کدال مقایسه کنیم ببینیم کدام یک بدهی‌شان از دارایی‌شان بیشتر است. در نهایت به این نتیجه رسیدیم گزارش تازه‌ای از هر موسسه یا بانکی که میزان بدهی‌هایش در حال پیش‌روی و رسیدن به مرز دارایی‌هایش بوده ناگهان دیگر موجود نیست! (البته گزارش‌های مربوط به وضعیت مالی بانک حکمت ایرانیان و انصار در مقایسه با بقیه منظم و به روز موجود است که ورشکسته هم نیستند.)

بنابراین احتمالا اخبارغیررسمی مبنی بر اوضاع نابسامان مالی تعدادی از این بانک‌ها و موسسات مالی صحت دارد. شایعاتی شنیده شده که فقط یکی از این بانک‌ها به تنهایی 70هزار میلیارد تومان بدهی دارد. خب حالا این سوال پیش می‌آید که قبل از ادغام باید بدهی‌ها از جیب چه کسی پرداخت شود؟ یک فعال رسانه‌ای اخیرا مدعی شد که قرار است 20هزار میلیارد تومان از این بدهی، از دارایی نهادهای نظامی پرداخت شود و مابقی را دولت برعهده بگیرد.

پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی هم به شدت به این سناریو معترض شده و نوشته با این اقدام باید مردم هزینه زیاده‌خواهی و نظارت‌ناپذیری بخش عمومی را بدهند ضمن اینکه باید منتظر شعله‌های جدید تورم باشیم. اشاره او مشخصا به ماجرای پرداخت تعهدات موسسه‌های مالی و اعتباری ورشکسته است که باز از قول خود پدرام سلطانی باید نقل کنیم دولت 35 هزار میلیارد تومان برای آن اختصاص داده بود. یعنی تقریبا 437 هزار تومان از جیب هر ایرانی رفت. آیا این بار هم از جیب مردم برای جبران بدهی‌های بانک‌های در آستانه ورشکستگی خرج می‌شود؟

آشنایی با دارایی و بدهی‌های پنج بانک وابسته به نهادهای نظامی

بانک حکمت ایرانیان ، وابسته به ارتش جمهوری اسلامی ایران که نوع مجوز این بانک غیردولتی تجاری است که تعداد 132 شعبه دارد.

بانک حکمت ایرانیان به شکل فعلی از سال 1389 تشکیل شد و بانک ارتش جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. اصلی‌ترین سهامدار حکم ایرانیان فرماندهی کل نیروهای مسلح است با 50،74 درصد و مابقی سهام بین 13 شرکت دیگر از جمله بنیاد تعاون آجا، شرکت هواپیمایی کاسپین، صندوق بیمه بتاجا و… تقسیم شده.

جمع دارایی‌های این بانک تا پایان خرداد امسال آنطور که در سامانه کدال ثبت شده بیش از 4529میلیارد تومان است. در کشور ما هیچ مرجع معتبری برای رتبه‌بندی بانک‌ها وجود ندارد و چند شرکت در سال‌های اخیر به صورت موردی و مقطعی رتبه‌بندی‌هایی منتشر کرده‌اند که در آن‌ها بانک حکمت ایرانیان چون جمع و جورتر از بقیه است و شعبات کمتری دارد، معمولا در آخرین سطر فهرست جای می‌گیرد. در سامانه کدال جمع بدهی‌های این بانک بالغ بر 3847 میلیارد تومان گزارش شده‌است.

بانک دیگری که قرار است با بانک سپه ادغام شود، قوامین است. این بانک وابسته به نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران بوده و دارای مجوز بانک غیردولتی تجاری است که 729 شعبه دارد.

بانک قوامین که ساختمان شیشه‌ای قرمز رنگ آن در میدان آرژانتین یکی از بناهای معروف دهه 70 تهران است، در سال 1379 تاسیس شد و ابتدا یک صندوق قرض‌الحسنه برای کارکنان نیروی انتظامی بود. بعدها تبدیل به بانک شد و شعبات خود را در سراسر کشور توسعه داد. ناگفته نماند که در اواسط دهه 80 چهار تعاونی اعتبار ورشکسته هم در قوامین تلفیق شد.

آخرین اطلاعاتی که در مورد صورت مالی بانک قوامین در سامانه کدال قابل مشاهده است مربوط به پایان شهریور 95 است. تا این تاریخ مجموع دارایی‌های این بانک 64هزار و 541 میلیارد تومان برآورد شده و مجموع بدهی‌های آن 63هزار و 677 میلیارد تومان. زمزمه‌هایی هست که این بانک عملا ورشکسته است. هیچ منبع رسمی‌ای البته این خبر را تایید نکرده اما باز طبق همان اطلاعاتی که تا نیمه اول سال 95 از عملکرد مالی این بانک در دسترس است، طی شش ماه 12 درصد به بدهی‌های قوامین اضافه شده.

اگر بدهی‌ها با همین شیب در دو سال اخیر ادامه پیدا کرده‌باشد بعید نیست که شایعات درباره ورشکستگی این بانک صحت داشته باشد. باتوجه به اینکه این بانک دو و نیم میلیون نفر سپرده‌گذار دارد باید آرزو کنیم این اخبار غیررسمی غلط از آب در آید.

اما سومین بانک، بانک انصار است که وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده و دارای مجوز بانک غیردولتی تجاری است. این بانک 1057 شعبه دارد.

بانک انصار فعلی وقتی اولین شعبه‌اش را در بهارستان تهران افتتاح کرد فقط یک صندوق پس‌انداز و قرض‌الحسنه بود به نام انصار المجاهدین. بعدها در سال 89 توانست مجوز تبدیل شدن به بانک را دریافت کند. باز در اردیبهشت امسال هم یک موسسه اعتباری به نام ثامن در این بانک تلفیق شد. به هرحال انصار هم از بانک‌های وابسته به نهادهای نظامی ما محسوب می‌شود و سهامدار اصلی آن بنیاد تعاون سپاه پاسداران است.

نکته جالب اینکه شرکت ارتباطات سیار ایران و صندوق بازنشستگی صداوسیما هم از سهامداران اصلی این بانک هستند. جمع دارایی‌های بانک انصار در پایان 31خرداد امسال بیش از 39هزار و 340 میلیارد تومان گزارش شده. مجموع بدهی‌های این بانک هم در همین سه ماه ابتدایی امسال در مقایسه با اسفند سال پیش 10 درصد افزایش پیدا کرده به 37هزار و 676 میلیارد تومان رسیده است.

بانک دیگری که قرار است با سپه ادغام شود، موسسه اعتباری کوثر است که وابسته به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بوده و 352 شعبه دارد. این بانک دارای مجوز موسسه اعتباری ایرانی غیربانکی است. موسسه اعتباری کوثر احتمالا برای کارکنان وزارت دفاع شناخته شده‌تر است چون این موسسه اساسا با پیگیری بنیاد تعاون این وزارتخانه تشکیل شد.

سال پیش گفته می‌شد که قرار است موسسه کوثر با بانک قوامین و بانک حکمت ایرانیان ترکیب شوند که این اتفاق رخ نداد. در فهرست سهامداران قوامین نام این شرکت‌ها دیده می‌شود: صندوق بیمه عمر پرسنل ناجا، آجا، سپاه، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی نیروهای مسلح، موسسه بنیاد تعاون بسیج، صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح، بیمه کوثر و… در مورد گزارش‌های مالی این موسسه هم باز در سال جاری چیزی در دسترس نیست.

آخرین گزارشی که داریم منتهی به اسفند ماه 96 است که طبق آن جمع دارایی‌های موسسه کوثر بیش از 20هزار میلیارد تومان است و مجموع بدهی‌ها19،5هزار میلیارد تومان. بدهی‌های این موسسه اعتباری ظرف یک سال 96 به میزان 22 درصد افزایش پیدا کرده که آمار نگران‌کننده است. البته ناگفته نماند ما در این رقم بدهی‌ها جمع حقوق صاحبان سهام را لحاظ نمی‌کنیم. اگر بخواهیم این پارامتر را هم روی بدهی‌ها اضافه کنیم مجموع بدهی‌های بعضی بانک‌ها و موسسات ما از جمع دارایی‌های‌شان بالا می‌زند.

بانک بعدی، بانک مهر اقتصاد بوده که وابسته به سازمان بسیج مستضفین است. این بانک متقاضی دریافت مجوز است.

در سایت رسمی بانک مرکزی مدت‌هاست بانک مهر اقتصاد در فهرست موسسات مالی‌ای قرار دارد که درگیر پروسه دریافت مجوز هستند. به‌هرحال این موسسه یا بانک با چیزی حدود 800 شعبه (آمار غیررسمی) در سطح کشور درحال فعالیت است.

قبلا هم با نام موسسه قرض‌الحسنه مهر بسیجیان یا صندوق قرض‌الحسنه بسیجیان فعالیت می‌کرد. همانطورکه از نام قبلی این بانک برمی‌آید. بنیاد تعاون سازمان بسیج مستضعفین پشت آن قرار دارد. یک نکته این که هلدینگ مهراقتصاد معمولا در رتبه‌بندی 100 شرکت برتر کشور که توسط سازمان مدیریت صنعتی انجام می‌شود، شرکت می‌کند و اتفاقا به رتبه‌های خوبی هم دست پیدا می‌کند.

به طور مثال در رتبه‌بندی سال پیش که برمبنای سال مالی 95 انجام شده بود به رتبه 17 دست پیدا کرده‌بود. میزان فروش این هلدینگ با کاهش نسبت به سال قبل به 11هزار میلیارد تومان رسید که بالاتر از هلدینگ بانک‌هایی مثل کشاورزی، سامان، سینا، شهر و اقتصاد نوین بود.

خب حالا فهرست سهامداران عمده این بانک را مرور کنیم: موسسه بنیاد تعاون بسیج، موسسه رزمندگان اسلام، موسسه خدمات درمانی بسیجیان،شرکت فروشگاه‌های یاس نوین و… جمع دارایی‌ها بانک مهر اقتصاد نوین تا پایان خرداد 95 بیش از 53هزار میلیارد و 883 میلیارد تومان بوده. جمع بدهی‌ها هم اندکی کمتر از این مقدار است یعنی 52هزار و 182 میلیارد تومان.

منبع: روزنامه هفت صبح