به گزارش تجارت نیوز، کاهش بارندگی در سال آبی جاری و خالی بودن بخش زیادی از ظرفیت سدها، به بروز تنش آبی در تعدادی از استان‌های کشور منجر شده. هاشم امینی، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، نیز امروز به درگیری برخی از مناطق کشور از جمله تهران، اصفهان، مرکزی، هرمزگان و خراسان رضوی با این چالش اشاره کرده است.
او در گفت‌وگویی که با تسنیم داشته، در مورد وضعیت نگران‌کننده بارش‌ها و کاهش 49 درصدی بارندگی در کشور نسبت به سال گذشته هشدار داده است.
کاهش بارندگی‌ها در پاییز امسال در استان‌های مختلف به حدی بود که حتی بارش‌های مدت اخیر در بعضی مناطق نیز نتوانست آن را جبران کند.
این موضوع نگرانی‌ها را در مورد بحران آب در کشور و تنش آبی در روستاها و شهرها افزایش داده است؛ به‌ویژه که برخی از مسئولان کشوری و استانی در مدت اخیر گفته‌اند اعتبارات لازم برای مقابله با این چالش نیز به طور کامل در اختیار استان‌ها قرار نگرفته است.
ایران با کاهش بارندگی و افزایش دما مواجه است
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، درباره شرایط کلی کشور از نظر میزان بارش‌ها و منابع آبی به تجارت‌نیوز می‌گوید، تغییر اقلیم در جهان و ایران، سال‌هایی را که با کاهش بارندگی‌ها و افزایش دمای هوا همراه بوده‌اند بیشتر کرده؛ در نتیجه دسترسی به آب نیز سخت‌تر شده است.
او توضیح می‌دهد: «میانگین بارندگی در مناطق خشک دنیا از جمله ایران، که به صورت طبیعی نیز کشوری کم‌بارش بوده است، در دهه‌های اخیر به‌تدریج کاهش یافته و از آن سو، متوسط دما افزایشی بوده است.»
وظیفه می‌افزاید: «بنابراین تغییر اقلیم به افزایش سال‌هایی منجر شده که ایران به طور نسبی با خشکسالی مواجه بوده است و این موضوع، به درجات مختلفی در بسیاری از استان‌های کشور دیده می‌شود.»
سطح دسترسی به آب در کشور روند کاهشی دارد
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، درباره ارتباط این شرایط با تنش آبی در استان‌ها توضیح می‌دهد که هر دو پدیده، اثر مخربی در میزان یا سطح دسترسی به آب دارند.
به گفته او، افزایش دما به تبخیر بیشتر منابع آبی منجر می‌شود و کاهش بارندگی از حجم منابع می‌کاهد؛ به گونه‌ای که ذخایر کمتری پشت سدها جمع شده و رودخانه‌ها نیز کم‌آب می‌شوند.
از سوی دیگر، بارش برف نیز بر اثر افزایش دما روند نزولی پیدا می‌کند؛ در نتیجه ذخیره و مساخت پوشش برفی کشور کاهش می‌یابد. این موضوع، به نوبه خود بر تداوم جریان رودخانه‌ها اثر منفی می‌گذارد؛ به گونه‌ای که به‌تدریج در فصل‌های گرم سال، رودخانه‌های دائمی به فصلی تبدیل و رودخانه‌های فصلی خشک می‌شوند.
اشتباهات مدیریتی بر تنش آبی موثر بوده است
اما آیا علاوه بر تغییر اقلیم، اشتباهات انسانی و مدیریتی نیز در سطح دسترسی به آب و بروز تنش آبی در استان‌ها موثر بوده؟ پاسخ وظیفه، به این پرسش مثبت است.
او می‌گوید: «ایران از جمله کشورهایی محسوب می‌شود که در مناطق نیمه خشک و بیابانی دنیا قرار دارند و به طور کلی کم‌آب بوده است. مسئولان چنین کشوری باید در مدیریت منابع آبی و بارگذاری فعالیت‌های مسکونی، صنعتی و کشاورزی در مناطق مختلف، درایت خاصی به کار می‌بردند.»
وظیفه تاکید می‌کند: «متاسفانه در سال‌های گذشته اشتباهاتی در این زمینه صورت گرفته است. برای مثال، توان اکولوژیکی تهران، با توجه به حجم منابع آبی این شهر، در حدی نیست که بتواند پذیرای جمعیتی بیشتر از ۱۰ میلیون نفر باشد.»
تنش آبی؛ از تهران تا لرستان
در شرایطی که سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات اشتباه بر شرایط موجود موثر است، اکنون شرایط بارندگی و خشکسالی نیز نگرانی‌ها را افزایش داده. امسال بخش زیادی از ظرفیت سدها در تعدادی از استان‌های کشور خالی مانده است. روستاها نیز در مناطق مختلف با چالش تامین آب برای مصارف شرب و کشاورزی مواجه هستند.
همین امروز نیز رسانه‌ها اخبار متعددی دراین‌باره منتشر کرده‌اند. آن‌گونه که تسنیم گزارش داده است، شرکت آب منطقه‌ای استان تهران اعلام کرده که میزان بارندگی در این استان، با وجود بارش‌های اخیر، همچنان 40 درصد کمتر از حد نرمال است، سد کرج نیز وضعیت خوبی ندارد؛ به گونه‌ای که تنها 14 درصد از ظرفیت آن پر شده. این شرایط به معنای تنش آبی در استان و چالش‌هایی برای کشاورزان پایین‌دست سد کرج است.
سدهای استان لرستان نیز وضعیت نگران‌کننده‌ای دارند؛ چراکه مسئولان محلی از کاهش ۷۹ درصدی حجم مخازن آنها خبر می‌دهند. روند نزولی بارندگی در لرستان، حجم آب موجود در پشت سدهای این استان را نسبت به سال گذشته 26 درصد کاهش داده است.
از سوی دیگر، استان زنجان در سال‌های اخیر با چالش دسترسی به آب مواجه بوده و امسال وضعیت این استان وخیم‌تر شده است؛ به گونه‌ای که اکنون ۱۰۰ روستا از نظر تولید آب، در وضعیت بحرانی قرار دارند و 283 روستا نیز درگیر تنش آبی هستند.
همچنین چنان‌که خبرگزاری صداوسیما گزارش داده، بارندگی‌های اخیر در خراسان جنوبی تاثیر چندانی در آبگیری سدهای این استان نداشته است. بارش برف نیز کسری آب در خراسان رضوی را جبران نکرده است.
به گزارش تجارت‌نیوز، پیش از این نیز مقامات دولتی از بروز تنش آبی در 23 استان و ۴۲ شهر کشور خبر داده بودند. در چنین شرایطی، مسئولان بر کاهش مصرف، به‌ویژه در بخش خانگی تاکید می‌کنند اما کارشناسان معتقدند اصلاح الگوی کشت، به‌روزرسانی تجهیزات شبکه توزیع برای جلوگیری از هدررفت آب و جلوگیری از گسترش صنایع آب‌بر در فلات مرکزی ایران، از جمله اقدامات مهمی است که باید در کانون توجه قرار گیرد.
برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش استان های درگیر با بحران های آب و فرونشست؛ صدرنشین مصرف آب در کشاورزی پیشنهاد می‌شود.
