به گزارش تجارت نیوز، بورس را می‌توان مظلوم‌ترین بازار تلقی کرد؛ زیرا در سال 1403 بیشترین میزان فشار و سختی از قبیل ریسک‌های سیاسی و اقتصادی به این بازار تحمیل شد.
در سال 1403 میزان بازدهی سکه بیش از 100 درصد بود و بیشترین رشد را تجربه کرد. بعد از آن نیز دلار با رشد حدود 60 درصدی توانست در رده دوم قرار گیرد. بازار سهام اما در این میان، کمترین بازدهی را ساخت و به طور میانگین در سال گذشته 23 درصد رشد داشت.
بورس حتی در سال گذشته بازی را به نرخ سود گواهی سپرده 30 درصدی باخت و سهامداران وفادار خود را ناامید کرد. حال با توجه به این شرایط، آیا هنوز دریچه امیدی نسبت به این بازار در سال 1404 باز است؟ آیا بورس در سال جدید می‌تواند جاماندگی خود را جبران کند؟
آینده بازارهای مالی به طور دقیق قابل پیش‌بینی نیست
مهدی سوری، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز درباره وضعیت بازار سهام در سال 1404 توضیح داد: «کسی نمی‌تواند آینده بازارهای مالی را پیش‌بینی کند. زیرا به هر حال اتفاقاتی که در آینده می‌افتد، برای هیچ‌کس قابل پیش‌بینی نیست. ضرب‌المثل معروفی در این زمینه این وجود دارد که می‌گوید هیچ فردی از اینکه فردا زنده خواهد بود یا خیر خبر ندارد!»
او ادامه داد: «به هر حال نمی‌توان تشخیص داد که سایر افراد در سال 1404 چه تصمیماتی خواهند گرفت و آن تصمیمات چه اثری بر اقتصاد خواهد گذاشت. نتیجه بازارهای مالی قاعدتاً از برآیند رفتار افراد مختلف است.»
با توجه به دودستگی در حکمرانی اقتصادی، مشخص نیست بورس به چه سمتی می‌رود!
این کارشناس بازار سرمایه تشریح کرد: «ما تنها می‌توانیم سطوح ارزندگی و ریتم بازار را بررسی کنیم. اگر از این دید، نگاهی به بازارها داشته باشیم، متوجه می‌شویم که هرچه در یک بازار مالی ریسک بالا برود، قاعدتاً قیمت‌ها پایین‌تر خواهد آمد تا بتواند میان ریسک و بازدهی تعادل برقرار کند.»
سوری گفت: «در بازار سرمایه با ریسک‌هایی مواجه هستیم که حجم وسیعی از آنها ناشی از ریسک‌های داخلی است. از جمله، سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی، اقتصاد دستوری و مداخلاتی که دولت در شرکت‌ها دارد.»
این کارشناس بازار سرمایه تشریح کرد: «در حال حاضر با توجه به دودستگی‌ای که در نوع حکمرانی اقتصادی کشور به وجود آمده، معلوم نیست بورس به چه سمتی خواهد رفت. بخش دیگر، ریسک‌های بین‌المللی است که با تهدیداتی که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا مطرح کرده به اوج خود رسیده است.»
بازار سهام نسبت به گذشته خود، پایین‌ترین مقدار P/E را دارد
سوری اظهار کرد: «بورس متناسب با این ریتم‌ها در حال تجربه سطوح قیمتی پایین است. چنانچه معیار P/E یا به عبارت دیگر قیمت هر سهم نسبت به عایدی آن سهم را به عنوان معیار سنجش قرار دهیم، بازار سهام در یکی از پایین‌ترین سطوح خود نسبت به مقدار P/E قرار گرفته است.»
او ادامه داد: «اگر فرض کنیم سطوح ریسک در بالاترین حد خود نسبت به گذشته قرار دارد، قیمت‌های فعلی سهام برای خرید توجیه دارد.» این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: «چنانچه بورس ریسک‌ها را بیش از حد برآورد کرده باشد و در آینده میزان آنها کاهش پیدا کند، قاعدتاً بورس می‌تواند رشد کند.»
ریشه ناترازی انرژی تصدی‌گری دولت و قیمت‌گذاری دستوری است
سوری تاکید کرد: «ما باید سیاست‌گذاری درستی در زمینه انرژی داشته باشیم. مساله انرژی نیز یکی از آن مواردی است که از تصدی‌گری دولت و قیمت‌گذاری دستوری آسیب دیده است.»
او اضافه کرد: «تصمیمات غیرکارشناسی که مدیران در گذشته گرفته‌اند و ابتدایی‌ترین آنها گازکشی به منازل مسکونی بوده، از جمله این موارد است. همچنین قیمت‌گذاری دستوری که با هدف ایجاد وفاق برای مردم انجام شده، باعث جلوگیری از صرفه اقتصادی در تولید انرژی و سرمایه‌گذاری نکردن بخش خصوصی شده است.»
این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: «نگاه تنگ‌نظرانه به بخش خصوصی، سبب جلوگیری از تمایل بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری بلندمدت شده است. همچنین دولت اولویت‌های خود را به‌درستی تشخیص نداده و به جای درست کردن زیرساخت‌ها، به دنبال تامین و گذراندن روزمرگی‌های خود و تزریق منابع بین بخشی از جامعه است. این اتفاق سبب بروز بیماری مزمنی به نام ناترازی انرژی می‌شود.»
او ادامه داد: «در شرایط کنونی وضعیت ناترازی انرژی با توجه به داده‌ها و آمار اخیر روزبه‌روز بدتر خواهد شد اما رفتار و اقدام جدیدی برای کاهش ناترازی انرژی پیشه نشده است.»
ناترازی انرژی باعث کاهش حجم تولید صنایع می‌شود و جبران آن سخت است
سوری گفت: «ناترازی انرژی در شرکت‌ها باعث کاهش حجم تولید خواهد شد. برخی از شرکت‌ها در راستای جبران ناترازی انرژی به سمت سرمایه‌گذاری‌های شخصی حرکت می‌کنند. کاهش انرژی در بعضی از صنایع که فروش داخلی دارند و در بازارهای جهانی و رقابتی معامله نمی‌شوند، می‌تواند با افزایش قیمت محصول جبران شود.»
او توضیح داد: «شرکت‌هایی که محصول‌شان صادراتی است و به بازارهای خارجی متصل هستند، به دلیل قطعی برق و ناترازی انرژی از دو سمت کاهش تولید و رشد نکردن قیمت محصولات، آسیب خواهند دید.»
کاهش سودآوری صنایع از ورود سرمایه‌گذار جدید به این صنعت جلوگیری می‌کند
این کارشناس بازار سرمایه تشریح کرد: «مفهوم کاهش سودآوری یا به عبارتی کاهش مطلوبیت تولید در بازار اولیه مشخص خواهد شد و سبب جلوگیری از تمایل سرمایه‌گذار جدید به احداث کارخانه جدید می‌شود. اما کارخانه‌هایی که در حال تولید هستند و سهام‌شان در بازار ثانویه در حال معامله است، قاعدتاً تمامی مشکلاتی را که در صنعت وجود دارد با کاهش قیمت سهام بالانس می‌کنند.»
سوری بیان کرد: «وقتی شرکت‌هایی وجود دارند که پایین‌تر از ارزش جایگزینی خود در حال خرید و فروش هستند، می‌توان نتیجه گرفت که قیمت‌ها آن صنعت را به خاطر مشکلاتشان جریمه کرده‌اند و ممکن است با تمام آن مشکلاتی که شرکت‌ها دارد، ارزنده باشند.» او ادامه داد: «به عنوان مثال قیمت یک آپارتمان نوساز با آپارتمان کلنگی تفاوت دارد اما این به معنی ارزنده نبودن آن خانه کلنگی و قدیمی نیست.»
افزایش اختلاف قیمت میان دلار بازار آزاد و توافقی باعث رشد مطلوبیت رانت نسبت به تولید می‌شود
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: «یکی از چالش‌های کنونی بورس قیمت دلار است و تا زمانی که تنش در کشور پابرجاست، اساساً سیاست‌گذار تمایلی به رشد قیمت دلار توافقی ندارد.»
او ادامه داد: «در چنین وضعیتی سیاست‌گذار سعی می‌کند مشکلات اقتصاد را که تماماً به دلیل انتشار نقدینگی زیاد و سوءمدیریت دولتی است، با جریمه و اجبار شرکت‌ها از طریق خرید دلار صادراتی آنان به نرخ پایین، جبران کند. این اتفاق باعث ایجاد افزایش تفاوت قیمت، میان نرخ دلار توافقی و بازار آزاد و افزایش مطلوبیت رانت نسبت به تولید خواهد شد»
سوری در پایان گفت: «اگر وضعیت قیمت دلار بازار آزاد آرام گیرد و مقداری قیمت دلار توافقی افزایش یابد، شاید بتوان نسبت به بورس خوش‌بین بود و به دلیل افزایش سودآوری صنایع، این بازار مورد استقبال قرار گیرد.»
گزارش های بیشتر را در صفحه بازار سرمایه بخوانید.
