چرا زنان خراسان شمالی نقشی در اقتصاد ندارند؟

به گزارش تجارت نیوز، اشتغال زنان در استان خراسان شمالی یکی از موضوعات چالش‌برانگیز و مهم در حوزه مسائل اجتماعی و اقتصادی است. این استان با وجود داشتن جمعیتی قابل‌توجه و ظرفیت‌های متعدد در بخش‌های کشاورزی، صنایع‌دستی و خدمات، همچنان با نرخ پایین مشارکت اقتصادی زنان مواجه است. بر اساس گزارش‌های رسمی، نرخ مشارکت زنان در سه‌ماهه ابتدایی امسال تنها 20 درصد بوده است و نرخ اشتغال این گروه نیز حدود 86/3 درصد برآورد شده است. این آمار نشان‌دهنده فاصله‌ای قابل‌توجه میان توانمندی‌های بالقوه زنان و استفاده از این ظرفیت‌ها در توسعه اقتصادی است.

در سال‌های گذشته، تعداد قابل‌توجهی از زنان در این استان از دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل شده‌اند. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که بیکاری بین زنان تحصیل‌کرده در استان به شدت قابل‌توجه است. این گروه به دلیل محدودیت‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با مشکلات بیشتری در ورود به بازار کار مواجه هستند. عدم تناسب میان مهارت‌های تخصصی آنان و نیازهای بازار کار، یکی از دلایل عمده این مسئله است.

آمارها حاکی از کاهش اشتغال در سال 1401 نسبت به سال 1400 است و بر این اساس تعداد شاغلان زن در سال 1401 به 48,800 نفر کاهش یافته است که نسبت به سال 1400، با عدد 53,763 نفر کاهش قابل‌توجه 14.8 درصدی داشته است.

یکی از مزایای مهم این استان توسعه مشاغل خرد و خانگی است که به‌طور عمده توسط زنان اداره می‌شوند. با این وجود، زنان فعال در این بخش به دلیل نبود دسترسی به بازارهای فروش مناسب و ناکافی بودن حمایت‌های مالی و آموزشی، اغلب به درآمدی مناسب دست نمی‌یابند. صنایع‌دستی و مشاغل روستایی از جمله حوزه‌هایی هستند که می‌توان با سرمایه‌گذاری هدفمند، به توسعه اقتصادی زنان و استان کمک کرد.

از سوی دیگر، فرهنگ سنتی و کلیشه‌های جنسیتی همچنان مانعی بر سر راه مشارکت اجتماعی و اقتصادی زنان در استان محسوب می‌شود. نقش سنتی زنان در خانواده و مسئولیت‌های خانگی، همراه با کمبود فرصت‌های شغلی مناسب و محدودیت‌های بیمه‌ای و مالی، عامل بازدارنده‌ای در مسیر حضور آنان در بازار کار شده است.

برای عبور از این چالش‌ها، نیاز به برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های دقیق‌تر در سطح استانی و ملی است. ایجاد فرصت‌های برابر برای زنان، آموزش مهارت‌های موردنیاز بازار و حمایت از مشاغل خرد و خانگی، راهکارهای مهمی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز افزایش سطح مشارکت اقتصادی زنان و کاهش نرخ بیکاری این گروه شوند.

روایت آمار از وضعیت کسب‌وکارهای زنانه در خراسان شمالی

بر‌اساس داده‌های موجود نرخ مشارکت اقتصادی زنان در خراسان شمالی طی سال 1402 و 1403 فقط 20 درصد گزارش شده است. این نرخ نسبت به میانگین کشوری، پایین‌تر است.

زنان در این استان عمدتاً به مشاغل خرد و خانگی همچون صنایع‌دستی، کشاورزی و مشاغل خدماتی مشغول هستند اما درآمد حاصل از این مشاغل، اغلب نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای اقتصادی آنان باشد.

از سوی دیگر مرکز آمار اما نرخ بیکاری زنان خراسان شمالی را در پاییز سال 1402 ٬عدد 19.3 درصد اعلام کرده است. این رقم 2.5 واحد درصد افزایش را نسبت به تابستان 1403 و 6.2 واحد درصد افزایش را در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، نشان می‌دهد.

در بسیاری از موارد، نقش سنتی زنان در خانواده و مسئولیت‌های خانگی، آنان را از امکان دستیابی به فرصت‌های برابر در حوزه اقتصاد محروم کرده است. این مسئله نیازمند تغییر نگرش عمومی و اجرای برنامه‌های فرهنگی است تا زمینه پذیرش نقش فعال زنان در بازار کار فراهم شود.
بر‌اساس آمار منتشر شده توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان جدول شماره 13 سند آماری استان در سال 1401 نشان‌دهنده تغییرات در تعداد شاغلان بر اساس جنسیت در سال‌های 1400 و 1401 است.

این آمار حاکی از کاهش اشتغال در سال 1401 نسبت به سال 1400 است و بر این اساس تعداد شاغلان زن در سال 1401 به 48,800 نفر کاهش یافته است که نسبت به سال 1400، با عدد 53,763 نفر کاهش قابل‌توجه 14.8 درصدی داشته است.

این آمار نشان‌دهنده کاهش نسبی اشتغال زنان در مقایسه با مردان است. سهم زنان از بازار کار در سال 1401 کاهش بیشتری را تجربه کرده که ممکن است به دلایل مختلف از جمله شرایط اقتصادی، تغییرات در سیاست‌های اشتغال و ساختار بازار کار مرتبط باشد.

چالش‌های مسیر کار بانوان در خراسان شمالی؛ عدم تعادل بین ظرفیت‌ها و فرصت‌ها

احمد گرایلو، مدرس دانشگاه و استاد اقتصاد، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از مشکلات عدیده‌ای که بانوان خراسان شمالی در مسیر اشتغال با آن روبه‌رو هستند، سخن گفت. وی اظهار داشت: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زنان در خراسان شمالی، عدم دسترسی به فرصت‌های شغلی متناسب با مهارت‌ها و تخصص‌هایی است که کسب کرده‌اند. نرخ پایین مشارکت اقتصادی زنان، نشان‌دهنده یک مشکل ساختاری در استفاده از ظرفیت‌های این گروه در توسعه اقتصادی استان است و نیازمند توجه ویژه است. بر اساس آمارهای موجود، نرخ مشارکت اقتصادی زنان در این استان تنها 20 درصد است که نسبت به میانگین کشوری پایین‌تر بوده و نشان‌دهنده محدودیت‌های جدی در ورود زنان به بازار کار است.

وی در ادامه افزود: از محدوده فعالیت زنان در خراسان شمالی می‌توان به مشاغل خانگی و صنایع‌دستی اشاره کرد که با وجود ظرفیت بالا، همچنان با مشکلاتی چون بازاریابی ضعیف، نبود حمایت‌های مالی و زیرساختی، و دسترسی محدود به فناوری‌های جدید مواجه هستند. بیش از 60 درصد بانوان فعال در این حوزه‌ها به دلیل مشکلات فروش و نبود تضمین درآمد پایدار، امکان توسعه فعالیت‌های خود را از دست می‌دهند.

استاد اقتصاد تأکید کرد که مشکلات سرمایه‌گذاری و نبود تسهیلات بانکی مناسب مانع رشد مشاغل خرد بانوان شده است.

گرایلو همچنین با اشاره به فرهنگ سنتی و کلیشه‌های جنسیتی موجود در جامعه گفت: در بسیاری از موارد، نقش سنتی زنان در خانواده و مسئولیت‌های خانگی، آنان را از امکان دستیابی به فرصت‌های برابر در حوزه اقتصاد محروم کرده است. این مسئله نیازمند تغییر نگرش عمومی و اجرای برنامه‌های فرهنگی است تا زمینه پذیرش نقش فعال زنان در بازار کار فراهم شود.

وی افزود: این فرهنگ، به‌ویژه در روستاها و نواحی کمتر توسعه‌یافته، مانع از پیشرفت شغلی زنان شده و آن‌ها را در مشاغل کم‌درآمد و محدود نگه داشته است.

این استاد دانشگاه به ارائه راهکارهایی برای رفع چالش‌های موجود پرداخت و اظهار داشت: ایجاد آموزش‌های مهارت‌محور، حمایت از مشاغل خانگی، ارائه تسهیلات مالی و بیمه‌ای، و تقویت زیرساخت‌های فروش محصولات بانوان از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند وضعیت اشتغال زنان در استان را بهبود بخشد. همچنین همکاری میان بخش خصوصی و دولتی در سرمایه‌گذاری و تقویت کارآفرینی بانوان، عامل کلیدی در توسعه اقتصادی خراسان شمالی است.

بر اساس گزارش‌های رسمی، نرخ مشارکت زنان در سه‌ماهه ابتدایی امسال تنها 20 درصد بوده است و نرخ اشتغال این گروه نیز حدود 86/3 درصد برآورد شده است. این آمار نشان‌دهنده فاصله‌ای قابل‌توجه میان توانمندی‌های بالقوه زنان و استفاده از این ظرفیت‌ها در توسعه اقتصادی است.
وی در پایان گفت: اشتغال زنان نه‌تنها برای رفع مشکلات اقتصادی استان، بلکه برای تحقق توسعه پایدار و فراگیر ضروری است. این گروه بخش مهمی از نیروی کار استان به شمار می‌آیند و در صورت فراهم شدن فرصت‌های لازم، می‌توانند نقش مؤثری در رشد و ارتقای سطح اقتصادی و اجتماعی منطقه ایفا کنند. چالش‌های پیش‌روی زنان در مسیر اشتغال، نیازمند توجه جدی از سوی سیاست‌گذاران و نهادهای مرتبط است تا زنان بتوانند سهم خود را از بازار کار به‌طور مؤثر ایفا کنند.

با نگاهی به گزارش‌ها و داده های مراکز آماری استان خراسان شمالی در مسیر توسعه اشتغال زنان در این استان، چند چالش عمده مشاهده می‌شود. فرهنگ سنتی و نقش جنسیتی زنان٬ مشکلات سرمایه‌گذاری٬ محدودیت‌های بازار فروش٬ عدم تناسب مهارت‌ها با بازار کار از مهک‌ترین مشکلات بانوان استان در حوزه کار و اشتغال است.

راه چاره چیست؟

برای بهبود وضعیت اشتغال زنان و توانمندسازی آنان در استان راهکارهای مختلفی وجو دارد. توسعه آموزش‌های مهارت‌محور از طریق ایجاد مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای برای زنان و برگزاری دوره‌های مرتبط با نیازهای بازار٬ حمایت از مشاغل خانگی و صنایع‌دستی٬ ارائه تسهیلات مالی، بیمه و بازاریابی مناسب برای این بخش‌ها٬ برنامه‌های آموزشی و تبلیغاتی برای کاهش کلیشه‌های جنسیتی و افزایش پذیرش اجتماعی نقش زنان در توسعه اقتصادی٬ ایجاد نمایشگاه‌های دائمی یا سایت‌های آنلاین برای فروش محصولات تولیدشده توسط زنان٬ تشویق سرمایه‌گذاری در طرح‌های کارآفرینی زنان از مهم ترین راهکارهای پیشنهادی است.

اشتغال زنان در خراسان شمالی یکی از ارکان کلیدی توسعه اقتصادی و اجتماعی این استان است. با وجود چالش‌های متعدد، ظرفیت‌های قابل‌توجهی در بخش‌های مختلف اقتصادی وجود دارد که می‌توان از طریق برنامه‌ریزی مناسب و ارائه حمایت‌های مالی و آموزشی، فرصت‌های بیشتری برای زنان ایجاد کرد. تغییر نگرش جامعه نسبت به نقش زنان در اقتصاد و تقویت زیرساخت‌های مرتبط با اشتغال، از ضرورت‌های آینده این استان محسوب می‌شود.

اگر این اقدامات به‌درستی اجرا شوند، نه‌تنها وضعیت اشتغال زنان بهبود خواهد یافت، بلکه توسعه پایدار و فراگیر استان نیز تضمین می‌شود.

منبع: تسنیم