در یک جامعه مردسالار و سنتی، تلاش بر این است که با اولویت‌بندی‌های خاص اجتماعی و برجسته کردن نقش‌های جنسیتی، زنان از چرخه رقابت و مشارکت کنار نهاده شده و به اصطلاح عامه به اندرونی رانده شوند؛. چنین وضعیتی شایسته زنان ایرانی نیست.
یک جامعه‌شناس معتقد است: اشتغال علاوه بر حق فردی، حق اجتماعی زنان نیز هست. اثر مثبت اشتغال زنان به جامعه سرریز می‌شود. اشتغال زنان کلیشه‌های بسیاری را در جامعه می‌شکند و جامعه را به سمت برابری جنسیتی می‌برد.
یک جامعه شناس گفت: «میزان مشارکت زنان در نیروی کار در سال ۲۰۲۳ در ایران ۱۴.۴ درصد بوده است. در حالی که در جهان میزان مشارکت زنان در نیروی کار ۴۸.۷ درصد بوده است. در کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا هم ۱۹ درصد بوده است. جالب است که در عربستان سعودی ۳۴.۵ درصد و در امارات ۵۵.۴ درصد و در ترکیه ۳۵.۳ درصد بوده است.»
زنان در ایران نرخ مشارکت اقصادی پایین‌تری نسبت به مردان و میانگین کشوری دارند و نرخ بیکاری آنها نیز بالاتر است. اما بعضی مناطق برای اشتغال زنان شرایط بدتری دارد. آنها در کدام استان‌ها بیشترین نرخ بیکاری و کمترین مشارکت اقتصادی را تجربه کرده‌اند؟
براساس جدیدترین گزارش مرکز آمار، نرخ مشارکت اقتصادی زنان در بهار سال ۱۴۰۳ به ۱۴.۳ درصد رسیده است. همچنین بررسی نرخ بیکاری زنان در گروه‌های سنی مختلف نشان می‌دهد که زنان ۳۰ سال به بالا معمولاً با نرخ بیکاری کمتری نسبت به زنان جوان‌تر روبرو هستند.
مازندران از جمله استان‌هایی است که کمترین نرخ بیکاری را دارند و اشتغال زنان این استان نیز در محدوده شرایط کل کشور است. در عین حال، سهم اشتغال زنان مازندران در بخش صنعت، پایین‌تر از میانگین کشوری (25.5 درصد) قرار دارد و به حدود 15 درصد می‌رسد. در مقابل، سهم بخش خصوصی در اشتغال زنان این استان، از میانگین کشوری بالاتر و بیشتر از 82 درصد ثبت شده است.
گزارش‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که سهم زنان ایرانی از اشتغال در بخش صنعت در بهار امسال حدود 25.5 درصد بوده اما این رقم در مورد استان‌های مختلف متفاوت است. در برخی استان‌ها آنها سهمی بیشتر از متوسط کشوری دارند و در بعضی کمتر. اشتغال زنان لرستانی در بخش صنعتی در پایین‌تر حد کشوری قرار دارد و در فصول اخیر نیز رو به کاهش بوده است.
اشتغال زنان در ایران از نظر شاخص‌های مختلف، با فاصله‌های گاه قابل توجهی از میانگین کشوری و موارد مشابه در مورد مردان، سطح پایین‌تری دارد. در این میان اما استثناهایی نیز به چشم می‌خورد. یکی از این موارد سهم زنان از اشتغال در بخش صنعت استان سیستان و بلوچستان است که به 54 درصد می‌رسد.
مقایسه سهم زنان از اشتغال در 3 بخش اصلی اقتصاد نشان می‌دهد که از پاییز سال 1388 تا پاییز سال 1402، سهم زنان از اشتغال در بخش کشاورزی اُفت کرده است. در مقابل، سهم این گروه از اشتغال بخش «خدمات» با رشد چشم‌گیری مواجه شده است.
بحران سالمندی در چند قدمی ایران است و آنطور که داده‌های رسمی نشان می‌دهد سالمندی در کشور به سمت زنانه شدن پیش می‌رود. بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که تعداد زنان سالمند تنها نیز در حال افزایش است و با توجه به وضعیت اقتصادی، این افراد وضعیت حادتری را تجربه خواهند کرد.
نمایندگان مجلس در حال بررسی برنامه هفتم توسعه هستند؛ برنامه‌ای که تاکید دارد زنان بیشتر در خانه بمانند تا از ازدواج و فرزندآوری دور نشوند. زهرا کریمی، تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: «در این برنامه آنقدر مسائل خانواده و جمعیت بزرگ شده‌اند که زنان زیر بار این موضوعات له می‌شوند.»
نشست «زنان و مشارکت اقتصادی» روز گذشته در فرهنگستان علوم برگزار شد. افسانه توسلی، دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه الزهرا در این نشست گفت: «در برنامه هفتم توسعه، مسائلی مانند ورود و خروج زنان به بازار کار دیده نشده است. در سال 90، حدود 47 هزار زن شاغل که برای زایمان مرخصی گرفته بودند، دیگر به کار خود برنگشتند و بعد از آن هم اخراج شدند.»
گزارش سالانه آی‌تی‌بازار نشان می‌دهد که سهم زنان از تعداد شاغلان حوزه فناوری‌اطلاعات به‌ویژه تولید محتوا زیاد شده و اغلب 18تا 35 ساله هستند. مشکل عمده‌ای که زنان در تولید محتوا دارند عدم دسترسی به سایت‌ها واطلاعات به دلیل فیلترینگ یا سرعت کم اینترنت است.
نرخ بیکاری زنان در ایران و برخی کشورهای همسایه آن نشان از مشارکت به نسبت پایین زنان در بازار کار دارد. در سال 2021 و زمانی که نرخ بیکاری زنان ایرانی حدود 17 درصد بود، 22/3 درصد زنان عربستان سعودی صاحب شغل نبودند. اما در حالی که مشارکت زنان ایرانی در سال بعد کاهش یافت، عربستان زنان بیشتری را وارد بازار کار کرد.
