به گزارش تجارت نیوز، در سال‌های اخیر، کمبود منابع آبی و گسترش خشکسالی به یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی و انسانی جهان تبدیل شده است. تغییرات اقلیمی، افزایش جمعیت و بهره‌برداری نادرست از منابع طبیعی موجب شده بحران آب در بسیاری از مناطق جهان، از جمله خاورمیانه و ایران، به سطح هشدار برسد.
در چنین شرایطی، نقش فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و رایانش ابری بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. آیا می‌توان با کمک الگوریتم‌ها و داده‌های بزرگ، آینده‌ای پایدارتر ساخت؟ وبسایت interestingengineering در گفت‌وگویی با «جوزف آیواده» (Joseph Ayoade)، کارشناس برجسته حوزه فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی و داده‌کاوی، نگاهی عمیق به این پرسش داشته است.
از مهندسی فیزیک تا آینده‌نگری با داده
آیواده مسیر حرفه‌ای خود را از مهندسی فیزیک و الکترونیک آغاز کرد و سپس وارد مهندسی پخش شد. بعدها با علاقه به حل مسائل روزمره، وارد حوزه توسعه نرم‌افزار شد. وی در ادامه بیان کرد:من همیشه دنبال راه‌حل بودم. از پاسخ به یک سؤال ساده درباره خاموش کردن خودکار یک ژنراتور شروع شد تا رسیدن به سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی.
از سال ۲۰۱۵، او تمرکز خود را به طور کامل بر توسعه الگوریتم‌های هوشمند، تحلیل داده‌های بزرگ و استفاده از هوش مصنوعی در حل مشکلات زیست‌محیطی معطوف کرده است.
هوش مصنوعی؛ ابزار پیش‌بینی و پیشگیری از خشکسالی
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد هوش مصنوعی، توانایی تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها و ارائه پیش‌بینی‌های دقیق است. در حالی که رویکردهای سنتی به خشکسالی، اغلب واکنشی هستند، فناوری‌های نوین امکان پیشگیری قبل از وقوع بحران را فراهم کرده‌اند.
آیواده تأکید می‌کند:«دقت پیش‌بینی‌های اقلیمی مبتنی بر هوش مصنوعی اکنون به بیش از ۹۰ درصد رسیده است. این یعنی ما می‌توانیم پیش از شروع بحران، اقدامات مؤثر انجام دهیم.»
از تحلیل داده‌های ماهواره‌ای گرفته تا بررسی رفتار مصرفی و الگوهای بارندگی، هوش مصنوعی ابزاری کارآمد در مدیریت بحران‌های آبی است.
آبیاری هوشمند؛ فراتر از تأمین آب
در بسیاری از نقاط جهان، مدیریت منابع آبی همچنان با دیدگاه سنتی انجام می‌شود. اما آیواده بر این باور است که مدیریت درست، به مراتب مهم‌تر از حجم منابع موجود است.
«اشتباه رایج این است که فکر کنیم خشکسالی فقط به نبود آب مربوط می‌شود. در واقع، موضوع اصلی نحوه استفاده از آب است.»
سیستم‌های آبیاری هوشمند مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند دقیقاً مشخص کنند که هر منطقه چه میزان آب نیاز دارد، در چه زمانی باید آبیاری شود و چگونه باید این فرآیند انجام گیرد تا از فرسایش خاک و شسته شدن مواد مغذی جلوگیری شود.
راهکارهای بومی و نوآورانه در آفریقا
آیواده به تجربه‌ای الهام‌بخش در بورکینافاسو اشاره می‌کند؛ جایی که یک کشاورز محلی به نام یاکوبا با روش ساده‌ای از احیای زمین‌های خشک، بدون استفاده از فناوری‌های پیشرفته، موفق شد هکتارها زمین ترک‌خورده را به فضای سبز تبدیل کند. او با حفر گودال و پر کردن آن‌ها با مواد آلی، موجب نگه‌داشت بهتر آب در خاک و بازیابی حاصل‌خیزی زمین شد.
«این روش بدون نیاز به هوش مصنوعی یا تکنولوژی‌های پیچیده انجام شد، اما نتیجه‌ای بزرگ داشت. این یعنی نبوغ انسانی هنوز نقش محوری دارد.»
نقش حیاتی رایانش ابری در توسعه هوش مصنوعی
آیواده در ادامه بر اهمیت زیرساخت‌های ابری برای اجرای گسترده پروژه‌های هوش مصنوعی تأکید می‌کند. به گفته او، بدون وجود پلتفرم‌هایی مانند AWS و Google Cloud، دسترسی به ظرفیت‌های پردازشی لازم برای تحلیل داده‌های اقلیمی ممکن نخواهد بود.
«در دنیای امروز، هوش مصنوعی بدون رایانش ابری نمی‌تواند در مقیاس وسیع عمل کند. ابررایانه‌ها و زیرساخت‌های ابری، ستون فقرات این فناوری هستند.»
با این حال، او هشدار می‌دهد که اگر رشد هوش مصنوعی با همین سرعت ادامه یابد، ممکن است با بحران قدرت محاسباتی مواجه شویم. راه‌حل بلندمدت از نظر او، استفاده از محاسبات کوانتومی است، که می‌تواند محدودیت‌های تراشه‌های سیلیکونی را پشت سر بگذارد.
هوش مصنوعی جایگزین انسان نیست؛ مکمل اوست
در پایان گفت‌وگو، آیواده به ترس‌های عمومی از هوش مصنوعی پاسخ می‌دهد. برخی نگرانند که این فناوری مشاغل را از بین ببرد یا جای انسان را بگیرد. اما او می‌گوید:
«هوش مصنوعی شغل‌ها را از بین نمی‌برد، بلکه شغل‌های جدیدی خلق می‌کند. این فناوری به مهارت‌های نو، صنایع تازه و نگاه متفاوت نیاز دارد.»
از نظر او، آینده نه در حذف انسان، بلکه در توانمندسازی انسان به‌وسیله فناوری رقم خواهد خورد. و در این مسیر، هوش مصنوعی می‌تواند یاری‌رسانی قدرتمند باشد.
تلفیق علم، تکنولوژی و تدبیر برای آینده‌ای پایدار
مقابله با خشکسالی نیازمند رویکردی چندجانبه است؛ رویکردی که هم دانش سنتی بومی را در بر گیرد و هم از ابزارهای پیشرفته مانند هوش مصنوعی، کلان‌داده و رایانش ابری بهره ببرد.
آنچه جوزف آیواده به روشنی نشان داد این است که فناوری به‌تنهایی کافی نیست، اما می‌تواند موتور محرک اقدامات هوشمندانه و پیشگیرانه باشد. اکنون بیش از هر زمان دیگری، کشورها و جوامع باید آماده باشند تا از این فرصت تاریخی برای ساخت آینده‌ای پایدارتر استفاده کنند.
